5 VWO Crisis H5

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

wat heb je gedaan tijdens de storm van vorige week!?

Overzicht: Geld is vertrouwen

• Prijsstabiliteit en markten voor geld
• Rol van de centrale bank
• Zelfstandig werktijd: vragen verzamelen (als tijd over)
  
• Morgen: verkeersvergelijking van Fisher en huiswerkopdrachten behandelen
• Weektaak: 5.1 t/m 5.21 + 5.33 (5.22 t/m 5.32 + 5.34 keuze opdrachten)

Voorbeelden: Geld als ruilmiddel

Voorbeelden: Geld als oppotmidel

Voorbeelden: Geld als rekeneenheid

Markten voor geld: belangrijke begrippen

• Chartale geld - gemaakt door centrale banken, bank billetten en munten
• Giraal geld - gemaakt door banken door kredietverleningen, staat in betaal rekeningen
• ----> Banken kunnen meer lenen dan zij in hand hebben
• ----> Geld is denkbeeldig!  Geld is vertrouwen. 
• Geldmarkt - korte termijn, 1 tot 2 jaar (hoeveel geld houden mensen liquide? spaarrekening, persoonlijke leningen, ezv)
• Kredietmarkt - langere termijn (hypotheek leningen, obligaties)

Wat is een reden dat de prijs van mobiele telefoons kan stijgen of dalen?

Prijzen blijven niet stil

• Een beetje inflatie is normaal in een groeiende economie
• vraag kant
• aanbod kant
• (voorbeelden) 

https:

Waarom is het belangrijk om lonen en pensioenen te beschermen tegen inflatie?

Hyperinflatie

• Wanneer geld echt denkbeeldig wordt - geen vertrouwen meer
• Vaak het resultaat van het proberen om economische problemen op te lossen door simpelweg meer geld te drukken

https:

Wat zou jij doen als er sprake was van hyperinflatie in Nederland?

Dus wat kunnen we doen om de waarde van geld relatief stabiel te houden?

• De Centrale Bank heeft een mandaat: inflatie rond de 2% houden
• Monetair beleid: invloed uitoefenen op de hoeveelheid geld, ruimgeldbeleid of krabgeldbeleid
• In contrast met fiscaal beleid: hoe geld wordt ingezameld en besteed door de overheid (belastingen en uitgaven/bestedingen)

Tools:

• Chartale geld maken (niet te veel!)
• Officiële rente
• reserveverplichting
• Openmarktpolitiek

Officiële rente

• De rentetarieven die banken betalen als ze geld van de centrale bank lenen
• Invloed hebben op de opofferingskosten van sparen en lenen

Hoe kan een lagere officiële rente leiden tot meer geld in de economie?

Negatieve rente

• Nominale rente = reel rente + inflatie
• Als de nominale rente naar nul gaat, kun je vanaf daar niet echt nergens heen!
• Liquiditeitsval (liquidity trap): bij 0% rente willen mensen geld liquid houden, als je de rente verhogen dan gaan ze sparen en dat kan de economie afremmen...dus het rentebeleid wordt minder effectief in het beïnvloeden van de economie

Dekkingspercentage/reserveverplichting

• Hoeveel geld banken bij de hand moeten houden, als percentage van hoeveel ze aan leningen uitgeven
• In de EU: 1%
• In de VS: 0%!!! (vanaf 2020)
• Suriname: 25%
• China: 17%
• Turkey: 8,5%

Hoe zou een restrictiever dekkingspercentage beleid kunnen leiden tot minder geld in de economie?

Openmarktpolitiek

• (een beetje ingewikkelder)
• Gerelateerd aan de kredietmarkt (lange termijn)
• Centrale bank kan hypotheken en obligaties van banken kopen - dit is in feit een "lening" aan de banken
• Openmarktpolitiek kan meer liquiditeit aan banken geven zonder zonder het reserveringsbeleid of de officiële rente te wijzigen

Als je een obligatie koopt, hoe ben je dan de "aanbieder" van een lening?

Verkeersvergelijking van Fisher

• De volgende keer. 
• Dit is belangrijk om het verband te begrijpen tussen het beheren van de hoeveelheid geld en het beheren van prijsstabiliteit

Afsluiten

• Geld is denkbeeldig! En toch kan het vreselijk mis gaan!
• Prijzen veranderen altijd en niemand heeft hier controle over - de Centrale Bank kan monetair beleid gebruiken om prijzen te duwen door te beïnvloeden hoeveel geld er in omloop is
• Tools: chartale geld maken, officiële rente, reserveverplichting, en openmarktpolitiek
• Weektaak: 5.1 t/m 5.21 + 5.33 (5.22 t/m 5.32 + 5.34 keuze opdrachten)
  
• Welke vragen zou je willen bespreken?