Grammaticales onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

Ik kan het onderwerp benoemen.

We herhalen de volgende doelen:

Ik kan de persoonsvorm benoemen.

Ik kan een zin in zinsdelen verdelen.

Dit heet redekundig ontleden.

Wat is ook alweer de persoonsvorm?
En hoe vind je de persoonsvorm?

persoonsvorm

Wat raar, er zit het woord persoon in maar het heeft niets met een persoon te maken.

De persoonsvorm (pv):

• is bijna altijd één woord;
• is een vorm van het werkwoord;

• staat in het enkelvoud of in het meervoud (dans – dansen);
• staat in de tegenwoordige tijd of in de verleden tijd (dans – danste).

Hoe vind je de persoonsvorm?

Maak een vraagzin, de persoonsvorm (pv) komt vooraan.

Voorbeeld:

Jaap gaat morgen naar school.

Gaat Jaap morgen naar school? ( de pv komt vooraan)

maar let op bij zinnen die al een vraag zijn!

Hoe vind je de pv?

Door de tijdproef toe te passen:

• Zet de zin in een andere tijd, het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm. (pv)

Voorbeeld:

De leerling komt niet op tijd → De leerling kwam niet op tijd.

Hoe vind je de pv nog meer?

De de getalsproef: 

Verander de zin van enkelvoud (1) naar meervoud (meer):

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. (pv)

Voorbeeld:

Het meisje fietst naar school.

De meisjes fietsen naar school.

en nu....

Dat gaan we even oefenen.

Wat is de persoonsvorm in deze zin:

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Wat is de persoonsvorm in deze zin?


Waarom wandelt Kees de avondvierdaagse?

1. Waarom
2. Er is geen persoonsvorm.
3. wandelt
4. avondvierdaagse

Wat is de pv in de volgende zin:

De verkoper verkoopt lekkere appels.

1. De verkoper
2. verkoopt
3. lekkere
4. appels

Een zinsdeel, wat is dat ook al weer?

Zinsdelen:

• Zinnen kun je verdelen in zinsdelen. 
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord of een paar             woorden  die bij elkaar horen.

Zinsdeelstrepen:

Strepen die je tussen zinsdelen zet om ze te benoemen.

voorbeeld:

De docent | vertelt | elke dag | een verhaal.

Deze zin bestaat uit vier zinsdelen.

Dit is erg belangrijk om een zin goed te kunnen ontleden

00:24

verdeel de zin in zinsdelen(zet een streepje tussen de delen):

In het bos loopt een beer.

00:55

verdeel de zin in zinsdelen (zet streepjes tussen de zinsdelen):
De kat ligt op de stoel.

01:40

wie doet er hier iets in de zin:
Henkie eet graag een appel?

01:49

Wie doet iets in deze zin?
Een appel eet graag Henkie.

Maak van de zinnen een vraagzin.
1. Dit jaar zal niemand van klas 2a doubleren.
2. Arno en zijn maten gaan naar het Dancefestival Spring in Amsterdam.

Wat zijn de persoonsvormen van de zinnen van de vorige dia?

Verander de zinnen van tijd.
1. Op Facebook heeft Marnix meer dan 700 vrienden verzameld.
2. De meeste leerlingen waren wel in voor een grapje.

Wat is het onderwerp en hoe vind je dat?

onderwerp

Het onderwerp (o) geeft aan wie of wat iets doet.

We zeggen ook wel: het is de hoofdrolspeler van de zin.

Hoe vind je het onderwerp?

• Het onderwerp is wie iets doet of wat iets doet
• 
  
• Je stelt de vraag wie (of wat) + pv.

03:48

Wat is het onderwerp in deze zin?

De meester zegt Joris gedag.

1. De meester
2. zegt
3. Joris
4. gedag.

03:48

Wat is het onderwerp in deze zin?

Hij wenst hem een fijne dag.

1. Hij
2. wenst
3. hem
4. een fijne dag.

03:48

Wat is het onderwerp in deze zin?

Buiten ziet Joris zijn moeder.

1. Buiten
2. ziet
3. Joris
4. zijn moeder

03:48

Wat is het onderwerp?

Lacht zij vrolijk naar hem?

1. Lacht
2. zij
3. vrolijk
4. hem

even oefenen

Als je het nog lastig vindt kun je nog meer oefenen:

Wat is het onderwerp:

Klas 1P leert het onderwerp vinden.

1. Klas 1
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Groep 7/8 leert het onderwerp vinden.

Wat is het onderwerp?

1. groep 7/8
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het onderwerp?
Zij vinden het erg lelijk.

1. vinden
2. het
3. erg lelijk
4. zij

Wat is het onderwerp in de volgende zin:
Klas TH1A leert het onderwerp vinden.

1. Klas TH1A
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Ik kan het onderwerp vinden.

1. bijna altijd
2. soms
3. het lukt mij prima en ik kan het uitleggen aan een klasgenoot
4. ik wil graag nog extra uitleg

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

Ik kan het onderwerp benoemen.

We herhalen de volgende doelen:

Ik kan de persoonsvorm benoemen.

Ik kan een zin in zinsdelen verdelen.

Dit heet redekundig ontleden.

Geef van de volgende werkwoorden aan of het een sterk of een zwak werkwoord is.

zingen

1. sterk
2. zwak

lezen

1. sterk
2. zwak

huilen

1. zwak
2. sterk

lopen

1. sterk
2. zwak

fietsen

1. sterk
2. zwak

Schrijf van de volgende 5 werkwoorden het voltooid deelwoord op

vluchten; pakken; typen; bladeren; knuffelen

Sleep de woorden naar de juiste plek.

onvoltooid

tegenwoordige

verleden

voltooid deelwoord

spelen

hele werkwoord

persoonsvorm.....tijd: ik speel, hij speelt, wij spelen

persoonsvorm..........tijd: ik speelde, wij speelden

 ............deelwoord: gespeeld

............deelwoord: spelend