Les: zuivel basis N4

• Voeding
• MBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1

zuivel basis N4

Leerdoelen

Jij:

• Krijgt inzicht in hoe NL groot geworden is in zuivel
• Kent de bestanddelen in melk.
• weet welke bestanddelen gebruikt worden in de voedingsmiddelen industrie.
• Kan de factoren benoemen die invloed hebben op de melkkwaliteit en wat de boer en zuivelsector moet doen om kwaliteit te waarborgen
• Je kent de taken en verantwoordelijkheden van de RMO chauffeur

Nederland zuivelland

Melkvee bedrijven in NL

• 35% van de zuivel is voor NL
• 5% bijdrage aan de wereldmarkt
• Rest blijft binnen Europa

Wat maken we van de melk:

• Kaas, boter, dagvers (yoghurt, vla, enz.) en melkpoeder
• Uit wei (bijproduct kaas) halen we hoogwaardige eiwitten voor medicijnen, babyvoeding en sportdrank

Wat maken we van melk

De koe

• Is een kudde dier
• Rassen in NL: Holstein Frisian, MRIJ, Yersey
• Eet 60 kg per dag en drinkt 100 liter water per dag
• Geeft melk na geboorte van een kalf (dus vanaf ong. 2 jaar)
• leeftijd gemiddeld = 6 jaar

Weet jij welke bestanddelen in melk kunnen variëren en welke niet?

Invloed samenstelling koemelk

De getallen zijn gemiddelden.

• Net na de geboorte van een kalfje (start lactatie) is de samenstelling anders dan aan het einde van de lactatie.
  
• De ene koe heeft meer eiwit en/of vet in de melk dan de andere koe.
• Het ene ras levert vettere melk of melk met meer eiwit dan het andere ras.
• Voeding speelt een belangrijke factor in melksamenstelling

Invloed uitbetaling veehouder

Uitbetaling veehouder vindt plaats op basis van:

• Hoeveelheid geleverde melk.
• Het vetgehalte en eiwitgehalte van de melk.
  
• De kwaliteit van de melk.
  
• De marktprijs van melk

Eens in de 2 of 4 weken wordt de geleverde melk onderzocht op de kwaliteit.

Afwijkingen in de melk, dat betekend korting in melkgeld.

Kwaliteitscontrole- gebreken in melk

• Vetsplitsing
  
• Te hoog totaal kiemgetal
  
• Te hoog kiemgetal aan thermoresistente micro-organismen
  
• Te hoog vriespunt
  
• Aanwezigheid van boterzuurbacteriën of hun sporen
  
• Vuil in de melk
  
• Aanwezigheid van desinfectiemiddelen
  
• Te veel witte bloedcellen in de melk
  
• Aanwezigheid van antibiotica
  

Wat is vriespunt van melk?

1. 0 graden C
2. + 0,5 Graden C
3. -0,5 graden C
4. - 1 graden C

Kiemgetal

• Kiemgetal = aantal MO (Micro-organismen) per milliliter (Ml)
•  > kiemgetal komt door onhygiënisch melken of een slechte reiniging
• Goede melk heeft < 10000 KVE per Ml

Wat is KVE?

1. Kolonie vormende eenheden
2. Soort micro-organismen
3. Kiemgetal, Vet, Eiwit
4. Kuilvoereenheid

Vriespunt

• Te hoog vriespunt van de melk = teveel water in de melk
•  Voor de boer is dit winst. Kostprijs melk is immer > dan water
• Vriespunt controle door QLIP. Te hoog vriespunt is korting op melkgeld

Reinheid

• Melk kan verontreinigd worden tijdens het melken door stro, zaagsel en zandresten.
• Dit heeft alles te maken met hygiënisch werken. Een goede stal hygiëne met schone koe matrassen is essentieel

Witte bloedlichaampjes

• Ook wel celgetal genoemd
• > Celgetal duidt op  teveel witte bloedlichaampjes in de melk en is een signaal voor beginnende uierontsteking.

Zoek op in de zuivel academie. Wat kan oorzaak zijn van verhoogd celgetal?

Wat wordt bedoeld met melk in uier van de koe is steriel?

Vetgehalte rauwe melk is 4,4% vet

Vetgehalte volle melk is 3,5% vet

Vetgehalte halfvolle melk is 1,5% vet

Vetgehalte magere melk is 0,5% vet

Melktransport en ontvangst

In de volgende slide wordt een vlog van een RMO chauffeur getoond.  dit deel gaat over het ophalen van de melk.

Beantwoord de volgende vragen: 

• Welke handelingen en controles voert 

de RMO chauffeur uit in het filmpje?

Welke handelingen en controles voert
de RMO chauffeur uit in het filmpje?

Op welke temperatuur wordt de melk gehaald ?

Rijdende Melk Ontvangst

• Registratie van melkontvangst
• Ruiken, roerwerk aanzetten, controle temperatuur, monstername ten behoeve van uitbetaling​
• RMO heeft een volume meting met buisfilter​
• Inhoud tot 35000 liter​

Registratie van melkontvangst: tijd en plaats​ (Via GPS wordt geregistreerd bij welke veehouder door RMO melk wordt afgehaald.​

GPS registreert hoeveelheid liters geladen melk​)
 

Chauffeur beoordeeld de melk: ruiken, roerwerk aanzetten, controle temperatuur, monstername ten behoeve van uitbetaling​

 In de tankwagen zit een volumemeter, die het aantal liters melk registreert bij het verpompen. In de leiding van de tankwagen zit een buisfilter om eventuele verontreinigingen te verwijderen.

Een chauffeur parkeert zijn tankwagen op het erf van een veehouder. De tankwagen staat dan vlakbij de boerderijtank waar de melk in zit. De chauffeur sluit de tankwagen via flexibele leidingen aan op de boerderijtank. Deze tankwagen is speciaal geschikt voor het vervoer van levensmiddelen. Dit herken je aan de tekst 'alleen voor levensmiddelen' aan de achterkant van een tankwagen.

Als eerste registreert de chauffeur in zijn computer de tijd, datum en bij welke veehouder hij de melk ophaalt. De chauffeur opent een luik aan de bovenkant van de boerderijtank en ruikt en kijkt om eventuele geur- en/of kleur afwijkingen op te sporen. Vervolgens neemt de chauffeur een steriel monster uit de boerderijtank. De chauffeur bewaart dit monster gekoeld in zijn tankwagen voor verdere analyse door het laboratorium. Op dit monsterpotje staat de naam van de veehouder, datum en tijd van monstername.

Tegelijkertijd controleert de chauffeur of de melkwacht (instrument dat de melkkoeltank bewaakt) geen bijzonderheden aangeeft. Tot slot wordt de temperatuur van de melk gecontroleerd. De temperatuur moet tussen de 2 en 4 °C liggen. De chauffeur waarschuwt de veehouder en de zuivelfabriek wanneer de temperatuur hoger is dan 8 °C.

Een tankwagen kan ongeveer 35.000 liter melk bevatten. Dus de chauffeur gaat tijdens

een rit bij meerdere veehouders langs om melk op te halen.

Melkontvangst bij de fabriek

• Verzamelmonster testen op antibiotica
•  Mits voorwaarden oké wordt melk gelost via vrije val en anders met een centrifugaal pomp
• Voorwaarde = Voorkomen van lucht inslag en vetbeschadiging

Zodra de tank vol zat heeft de chauffeur een mengmonster genomen uit de tankwagen. Dat is een verzamelmonster van alle melk die in de RMO tank zit. Bij aankomst op de fabriek wordt dit monster gecontroleerd vóórdat de inhoud gelost wordt. Het mengmonster wordt geanalyseerd op aanwezigheid van bacteriegroei remmende stoffen zoals antibiotica. Dit gebeurt met bijvoorbeeld de Betastar of Charm test.

Blijven de resultaten in het mengmonster binnen de normen ('negatief resultaat') dan sluit de chauffeur de tank via de losleiding aan om de melk over te pompen in een melksilo. Als de test positief uitvalt dan zijn de kosten van het vernietigen van de melk (30.000 l) voor de melkveehouder die de besmette melk heeft aangeboden.

Check: Leerdoelen

Jij:

• Krijgt inzicht in hoe NL groot geworden is in zuivel
• Kent de bestanddelen in melk.
• weet welke bestanddelen gebruikt worden in de voedingsmiddelen industrie.
• Kan de factoren benoemen die invloed hebben op de melkkwaliteit en wat de boer en zuivelsector moet doen om kwaliteit te waarborgen
• Je kent de taken en verantwoordelijkheden van de RMO chauffeur