2. Macht en machtsverdeling

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Verhoudingen

Piter Jelles !mpulse

@MixedSignalSociety

Macht:

Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of vergroten.

Macht?

Definitie: MACHT

Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of vergroten.

Macht op niveau

Macht is een relationeel begrip en komt op meerdere niveaus voor:

• Micro niveau (individueel)
• Meso niveau (groep)
• Macro niveau (samenleving, nationaal of internationaal)

Formele & Informele macht

Formele macht 

• Macht die iemand heeft op grond van zijn positie én is vastgelegd.
• Bijvoorbeeld: in wetboek, schoolregels, vanuit een beroep.

Informele macht

• Macht die iemand krijgt door uitstraling, kennis of charisma.
• Bijvoorbeeld: Charisma, superieure denkvaardigheden/kennis of traditie.

Formeel of informeel?

Formeel of informeel?

Een docent heeft ...

1. Informele macht
2. Formele macht

Wanneer iemand je kan dwingen om iets te doen omdat hun macht is vastgelegd in wetten of reglementen spreek je van:

1. Informele macht
2. Formele macht

Wat klopt niet?

1. Macht kun je op formele en informele basis hebben
2. Macht is altijd vastgelegd in de wet
3. Vrienden hebben ook een vorm van macht
4. Macht gaat niet altijd gepaard met geweld

Machtsbronnen

Er zijn vier type machtsbronnen:

• Economische bronnen
• Cognitieve bronnen
• Affectieve bronnen
• Politieke bronnen

invloed op basis van geld of het bezit van schaarse goederen.

invloed op grond van gevoel of emoties.

bijv. angst

invloed op basis van kennis.

kennis is macht!

het vermogen om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

Verhouding

2.2 Politieke participatie en politieke macht

Politieke participatie

Electorale participatie

• Dit gaat om stemmen bij verkiezingen, meewerken aan verkiezingscampagne of lidmaatschap politieke partij.

Niet-electorale participatie

• Lobbyen, contact zoeken met politicus, meedoen aan protestactie of lidmaatschap belangenorganisatie.

Electoraal betekent alles wat de verkiezingen te maken heeft. 

Variabelen voor participatie

- Leeftijd

- Sekse

- Sociaal milieu en opvoeding

- Opleidingsniveau

- Godsdienst/levensovertuiging

- Beroepen

Factoren politieke participatie

- Politieke kennis

- Interesse

- Waardenoriëntaties

- Vertrouwen in de politiek

VRAAG

Een mogelijk gevolg van inkomensongelijkheid is dat in een land de lage inkomensgroepen weinig gaan stemmen tijdens verkiezingen.

Geef een verklaring voor een lage opkomst bij verkiezingen onder mensen uit lage inkomensgroepen.

ANTWOORD

Een verklaring voor een lage opkomst bij verkiezingen onder mensen uit lage inkomensgroepen is dat mensen uit lage inkomensgroepen in het algemeen minder vertrouwen hebben in de politiek en daardoor niet komen stemmen.

Verhouding

2.3 Visies op politieke participatie

Visies op politieke participatie

Er zijn twee visies op politieke participatie:

1. Ontwikkelingsvisie

• Politieke participatie is een doel op zichzelf. Het is wenselijk dat burgers stemmen tijdens verkiezingen, omdat de besluiten dan genomen kunnen worden op basis van de wil van het volk. 
• Burgers moet je stimuleren om politiek betrokken te zijn.

Visies op politieke participatie

Er zijn twee visies op politieke participatie:

1. Ontwikkelingsvisie
2. Instrumentele visie

• Politieke participatie is een middel om tot een politiek besluit te komen. Het is wenselijk dat burgers stemmen tijdens verkiezingen, want zo kan rekening worden gehouden met de belangen van burgers. 
• Te veel participatie is niet goed, want dat ontwricht het systeem.

Welke theorie vindt het wenselijk dat mensen stemmen tijdens verkiezingen?

1. Ontwikkelingstheorie
2. Instrumentele theorie
3. Allebei
4. Geen van beide

Welke theorie zag stemmen als een middel?

1. Ontwikkelingstheorie
2. Instrumentele theorie

Welke theorie wil dat politieke participatie gestimuleerd wordt?

1. Ontwikkelingstheorie
2. Instrumentele theorie

Huiswerk

Maken alle opdrachten (1 t/m 21) bij paragraaf 2.1, 2.2 en 2.3

Verhouding

2.4 Theorieën over machtsverdeling

Theorieën machtsverdeling

Twee theorieën die je moet kennen:

1. Pluralismetheorie
2. Machtselitetheorie

Pluralismetheorie

De moderne samenleving bestaat uit verschillende maatschappelijke groepen, die gezamenlijk verschillende belangen vertegenwoordigen.

Zo is er altijd een zekere spreiding van macht en open toegang tot politieke besluitvorming.

Machtselitetheorie

Er is een kleine groep personen (de machtselite) die sleutelposities inneemt in de maatschappij en veel macht heeft. 

Veel macht en invloed is geconcentreerd in grote organisaties, waartegen de macht van de regering nauwelijks is opgewassen.

Verhouding

2.5 Gezag

Gezag

Macht die als legitiem wordt gezien.

Legitiem:

- Als juist beoordeeld

- Aanvaardbaar volgens de wet

>> Geaccepteerde macht

Hoe krijg je gezag?

Gezag kan een persoon ontlenen aan:

1. Persoonlijke kwaliteiten
2. Maatschappelijke positie
3. Prestaties

Gezag ontwikkelen

Het opbouwen van gezag is een langzaam proces. Verliezen van gezag gaat echter vaak erg snel.

Politici hebben veel belang bij gezag. Politiek gezag betekent dat mensen accepteren wat er door de politiek besloten is.

VRAAG

Een mogelijk gevolg van inkomensongelijkheid is dat in een land de lage inkomensgroepen weinig gaan stemmen tijdens verkiezingen.

Geef een verklaring voor een lage opkomst bij verkiezingen onder mensen uit lage inkomensgroepen. Gebruik in je verklaring het kernconcept gezag. (2p)

ANTWOORD

Mensen uit de lage inkomensgroepen kunnen er weinig vertrouwen in hebben dat de overheid maatregelen neemt om hun (maatschappelijke) positie te verbeteren. 

Weinig vertrouwen kan betekenen dat de lage inkomensgroepen de macht van de overheid om hun (maatschappelijke) positie te verbeteren als minder legitiem beschouwen. Het gebrek aan gezag dat lage inkomensgroepen toekennen aan de overheid kan dan een verklaring zijn om niet te stemmen.

Huiswerk

Maken opdrachten (22 t/m 32) bij paragraaf 2.4 en 2.5

Klaar?

Maken integratieve case H2