Grammatica woordsoorten les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Woordsoorten die we vorige les hebben besproken:

• lidwoorden: bepaald en onbepaald
  
• werkwoorden: zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord
• zelfstandige naamwoorden: abstract, concreet en eigennaam
  
• voorzetsel
• bijvoeglijk naamwoord
• bezittelijk, wederkerend, wederkerig voornaamwoord
• Nieuw: aanwijzend, vragend, betrekkelijk, , onbepaald, wederkerend en wederkerig.
  

Woordsoorten NIEUW

• Aan het einde van deze les ken je de volgende woordsoorten:
• bijvoeglijk naamwoord in een NG
• Aanwijzend, vragend, betrekkelijk, , onbepaald, voornaamwoord
  
• Telwoorden : hoofd, en rangtelwoorden

Een BV in een NG

Die dappere ridder was erg moedig.

Dappere zegt iets over de ridder. Dat is dus een bijvoeglijk naamwoord.

MAAR moedig zegt ook iets over de ridder.

Dit zie je door het koppelwerkwoord "was"

De ridder was Dapper en Moedig.

wat zijn de bijvoeglijk naamwoorden?
Dat lelijke eendje wordt ooit een prachtige zwaan.

1. lelijke
2. prachtige zwaan
3. lelijke en prachtige
4. geen

wat zijn de bijvoeglijk naamwoorden?Mijn vader blijkt bang te zijn voor spinnen.

1. geen
2. mijn
3. bang
4. spinnen

wat zijn de bijvoeglijk naamwoorden?De zomer wordt lang en warm.

1. geen
2. lang
3. warm
4. lang en warm

Nu volgen drie nieuwe voornaamwoorden

• Aanwijzende voornaamwoorden 
• wijzen mensen of dingen aan.
• Die broek, dat jasje, dergelijke schoenen

Het vragend voornaamwoord (vr.vnw)

Het vragend voornaamwoord verwijst naar personen of dingen die ergens naar 'vragen'.

De vragende voornaamwoorden zijn: wie, wiens, wat, wat voor (een), welk en welke

Voorbeelden

Wie weet het antwoord?

Wat wil je op je brood?

Let op:

Woorden als waar, wanneer, hoe en waarheen zijn geen vragend voornaamwoord. Deze woorden worden benoemd als bijwoord.

Onbepaald voornaamwoord(onbep.vnw)

Een onbepaald voornaamwoord is: alles, iets, iedereen, alle, allen, vele, velen. 

Het is een woord dat verwijst naar een persoon of zaak die niet bepaald is. Je weet niet precies om wie het gaat. Je kunt dit voornaamwoord ook zelfstandig gebruiken, dus zonder dat er een zelfstandig naamwoord achter staat.

Voorbeelden: Iedereen doet goed mee met de les.

Niemand gaat een onvoldoende halen.

I

Betrekkelijk voornaamwoord

Heeft betrekking op een woord of woordgroep die er vlak voor staat. Dat groepje woorden noem je het antecedent.

betrekkelijke voornaamwoorden:

Die, dat, wat en wie

Het huiswerk dat ik niet gemaakt heb.

dat verwijst naar 'het huiswerk'

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'lastig' is

1. zn
2. ww
3. bn
4. lw

1. persoonlijk vnw
2. bezittelijk vnw
3. wederkerend vnw
4. wederkerig vnw

Het schoolreisje dat dit jaar niet doorging, gaan we volgend jaar inhalen.

Dat =

1. aanwijzend vnw
2. bezittelijk vnw
3. onbepaald vnw
4. betrekkelijk vnw

Het schoolreisje dat dit jaar niet doorging, gaan we volgend jaar inhalen.

Dit =

1. aanwijzend vnw
2. bezittelijk vnw
3. onbepaald vnw
4. betrekkelijk vnw

Wat is het vragend voornaamwoord?

1. het
2. is
3. wat
4. vragend

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

1. aanwijzend vnw
2. vragend vnw
3. onbepaald vnw

Wat is géén vragend voornaamwoord?

1. Wie
2. Hoe
3. Wat
4. Welk

De Telwoorden

Ik weet wat hoofd-en rangtelwoorden zijn

Ik ken het verschil tussen bepaalde en onbepaalde hoofdtelwoorden

Ik ken het verschil tussen bepaalde en onbepaalde rangtelwoorden

Wanneer is de man met de pet aan de beurt?

1. eerste
2. tweede
3. derde
4. laatste

Wanneer is de man met het rode boek aan de beurt?

1. tweede
2. derde
3. vierde
4. vijfde

Hoofd- en rangtelwoorden

Hoofd-en rangtelwoorden

hoofdtelwoorden (htw):

geven een hoeveelheid aan

1, één, 8, acht, 35, vijfendertig, 1000, duizend

rangtelwoorden (rtw):

geven een volgorde aan

eerste, 1e, tweede, 2e, 120e, honderdtwintigste 

bepaald of onbepaald?

bepaald of onbepaald telwoord

bepaald telwoord (btw)

het aantal is bekend.

vijf, 5, vijftig, 50

onbepaald telwoord (otw)

het aantal is niet bekend.

veel, weinig, enkele

Bepaald hoofdtelwoord

Noemt een bekend aantal of bekende hoeveelheid

Voorbeeld

Zeven boeken, zesendertig koeien, drie vijfde van de klas

Onbepaald hoofdtelwoord

Noemt een onbekend aantal of onbekende hoeveelheid

Voorbeeld

Veel boeken, weinig koeien, enkele leerlingen

Bepaald rangtelwoord

Geeft een bekende plaats in een rij aan

Voorbeeld

Zevende, zesendertigste

Onbepaald rangtelwoord

Geeft een onbekende plaats in een rij aan

Voorbeeld

Middelste, zoveelste, laatste, hoeveelste

Nog even op een rijtje

Even oefenen

4

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

veel

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

vijfde

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

zoveelste

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Sleep de woordsoorten naar de juiste voorbeelden.

op, na, voor, gedurende

opbergen, zijn, keek, gelopen

de, het, een

vijf, weinig, tiende, laatste

prachtig, Nederlandse, groot

Utrecht, meisje, geld, kapper

lidwoord (lw)

zelfstandig naamwoord (zn)

bijvoeglijk naamwoord (bn)

werkwoord (ww)

voorzetsel (vz)

telwoord (tw) (hoofd- en rang-)

Aan de slag

Blok 3  Grammatica woordsoorten

Opdrachty 7, 8, 9, 10, 11, 12 en 13