H9.1&2: Astma, COPD en roken + Gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Goedemorgen!

This is the place to   Bio

Hoofdstuk 9:

Ademhaling

Paragraaf 1:

De luchtwegen

Paragraaf 2:

Gaswisseling

Leerdoelen

1. Je kunt in een afbeelding alle delen van de luchtwegen benoemen en de functie van die delen uitleggen.
2. Je kunt uitleggen dat de functie van het ademhalingsstelsel niet als los is te zien van de functie van hart en bloedsomloop.
3. Je kunt uitleggen dat de longblaasjes de functionele eenheden van de longen zijn.
4. Je kunt de factoren noemen waardoor de diffusiesnelheid in de longen maximaal is.
5. Je kunt de gaswisseling in de longblaasjes beschrijven, waarbij je de termen hemoglobine, oxyhemoglobine, O₂-concentratie en CO₂-concentratie noemt.

Het opnemen van zuurstof en   

het afgeven van koolstofdioxide

Het verversen van de lucht in de longen

Gaswisseling

Ademhaling

Waar vindt de gaswisseling plaats?

Vinkje = wel gaswisseling

Kruisje = geen gaswisseling

neusholte

luchtpijp

bronchie

luchtpijptakje

longblaasje

Gaswisseling = opname en afgifte van gassen aan de lucht. Dit gebeurt in de longblaasjes.

Neusslijmvlies met trilhaarepitheel

Slijmlaag houden stoffen vast. Trilharen bewegen stoffen naar buiten.

In het neusslijmvlies vinden we ook de reukzintuigen.

Bijholten

De neusholte is verbonden met bijholten, welke ook slijm produceren, wat afgevoerd wordt door de neusholte. Bij verkoudheid zwelt het neus- en bijholteslijmvlies op, de uitgangen van de bijholten worden afgesloten en je hebt dat verstopte neus gevoel.

Andere functies van de bijholten kunnen zijn, o.a. resonantie bij het praten en de schedel lichter maken. 

uiteinden van de luchtpijptakjes waarin de gaswisseling plaatsvindt

vertakkingen van de luchtpijp

kleinste vertakkingen van de bronchiën

buis waardoor lucht naar de longen gaat

ringen aan de binnenkant van de luchtpijp en bronchiën om deze open te houden

via dit deel komt ingeademende lucht vanuit de keelholte in de luchtpijp

longblaasjes

bronchiën

luchtpijptakjes

strottenhoofd

luchtpijp

kraakbeenringen

Zet de organen in de juiste volgorde

Lucht gaat het lichaam in

Gaswisseling

Neusholte

Longblaasjes

Keelholte

Bronchiën

Luchtpijptakjes

Luchtpijp

Hoe komt lucht in je longen?

1. Eerst komt de lucht in je neusholte of mondholte.
   
2. Via de keelholte komt de lucht in je luchtpijp. In de wand van de luchtpijp zitten ringen kraakbeen.
   
3. De luchtpijp splitst zich in twee luchtpijptakken, de bronchiën.
   
4. In de longen verdeelt elke bronchie zich in kleinere buisjes, de bronchiolen (= luchtpijptakjes).
   
5. Aan het einde van de luchtpijptakjes zitten de longblaasjes (= alveoli).

Wet van Fick

BINAS 83A

Wet van Fick: n=D*A*(Δc/Δx)

Hoe groter het diffusieoppervlak, de diffusiecoëfficiënt en het concentratieverschil hoe groter de diffusiesnelheid.

Hoe groter de diffusieafstand hoe kleiner de diffusiesnelheid.

Versnelt gaswisseling

Vertraagt gaswisseling

Groot oppervlak longblaasjes

Langzame ademhaling

Slijmlaag in longblaasjes

Ontstoken luchtpijptakjes

Dunne wand longblaasje

Bloedvaatjes dicht tegen longblaasje

O₂ bindt aan hemoglobine

HbO₂ = oxyhemoglobine

CO₂  wordt H⁺ en HCO₃^-

H⁺ bindt aan hemoglobine

HCO₃^- in bloedplasma

Hb laat O₂ los

Transport O₂

Transport CO₂

• Longhaarvaten opgeloste CO₂ vanuit bloedplasma naar alveolaire vocht.
• Hemoglobine gebonden CO₂ en H⁺ komt vrij.
• HCO₃^- vanuit bloedplasma naar rode bloedcellen, vormt H₂CO₃ met H⁺ , wordt door koolzuuranhydrase meteen gesplitst in CO₂ en H₂0.

Partiële druk: pO₂ en pCO2 

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

Een klein beetje zuurstof lost op in bloedplasma, het grootste deel wordt geboden aan hemoglobine (Hb) in de rode bloedcellen.

Bij meer CO₂ wordt makkelijker zuurstof afgegeven bij dezelfde zuurstofdruk.

Bohr-effect = hogere afgifte O₂ door oxyHb vanwege hogere temperatuur of pCO2

Diffusie van gassen

Doordat zuurstof vooral bindt aan Hb in het bloedplasma rond de longblaasjes, blijft er altijd een concentratieverschil tussen het alveolaire vocht en het bloedplasma.

Dit is voordeling voor de diffusie!

Verlies longcapaciteit door roken

Rokerslongen

Longaandoeningen

in tabaksrook allerlei stoffen die schadelijk zijn voor longen

beschadigt binnenkant luchtwegen

-> minder zuurstof opnemen -> minder inspanning verrichten

meer hierover in basisstof 7

COPD: longemfyseem

COPD: chronische bronchitus

Astma

Gaswisseling bij insecten

Sterk vertakte buizen 

(= tracheeën) die O₂ tot aan de individuele cellen transporteren.  De opening van een trachee aan de buitenzijde van het lichaam heet een stigma 

Gaswisseling bij vissen

Geen longen maar kieuwen

kieuw = kieuwboog met kieuwplaatjes. 

Plooien in kieuwplaatjes = kieuwlamellen.

Als water langs deze kieuwlamellen stroomt dan nemen de bloedvaatjes hierin daar zuurstof uit.

Gebruik van het tegenstroomprincipe

Tegenstroomprincipe

Het opnemen van zuurstof en   

het afgeven van koolstofdioxide

Het verversen van de lucht in de longen

Gaswisseling

Ademhaling

Waar vindt de gaswisseling plaats?

Vinkje = wel gaswisseling

Kruisje = geen gaswisseling

neusholte

luchtpijp

bronchie

luchtpijptakje

longblaasje

uiteinden van de luchtpijptakjes waarin de gaswisseling plaatsvindt

vertakkingen van de luchtpijp

kleinste vertakkingen van de bronchiën

buis waardoor lucht naar de longen gaat

ringen aan de binnenkant van de luchtpijp en bronchiën om deze open te houden

via dit deel komt ingeademende lucht vanuit de keelholte in de luchtpijp

longblaasjes

bronchiën

luchtpijptakjes

strottenhoofd

luchtpijp

kraakbeenringen

Zet de organen in de juiste volgorde

Lucht gaat het lichaam in

Gaswisseling

Neusholte

Longblaasjes

Keelholte

Bronchiën

Luchtpijptakjes

Luchtpijp

Versnelt gaswisseling

Vertraagt gaswisseling

Groot oppervlak longblaasjes

Langzame ademhaling

Slijmlaag in longblaasjes

Ontstoken luchtpijptakjes

Dunne wand longblaasje

Bloedvaatjes dicht tegen longblaasje

Leerdoelen

1. Je kunt in een afbeelding alle delen van de luchtwegen benoemen en de functie van die delen uitleggen.
2. Je kunt uitleggen dat de functie van het ademhalingsstelsel niet als los is te zien van de functie van hart en bloedsomloop.
3. Je kunt uitleggen dat de longblaasjes de functionele eenheden van de longen zijn.
4. Je kunt de factoren noemen waardoor de diffusiesnelheid in de longen maximaal is.
5. Je kunt de gaswisseling in de longblaasjes beschrijven, waarbij je de termen hemoglobine, oxyhemoglobine, O₂-concentratie en CO₂-concentratie noemt.

Ik heb de leerdoelen van deze les onder de knie

😒🙁😐🙂😃

Wat vind je lastig/moeilijk?