B4: De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 3: Gaswisseling en uitscheiding

Paragraaf 4: De nieren

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw, werking en functie van de nieren en de urinewegen beschrijven
2. Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren (homeostase)

Uitscheidingsstelsel: nieren, longen, huid

De afvalstoffen worden via de aorta naar de nierslagader vervoert.

de nieren zuiveren dit en vervoeren dit via de nierader naar de onderste holle ader

Nierfuncties

- Overtollig water en afvalstoffen als ureum  en overtollige zouten uitscheiden (welke moleculen maken deel uit van ureum?)

- pH, waterhuishouding en osmotische waarde van het interne milieu constant houden

- Afgifte hormoon EPO --> aanmaak rode bloedcellen (waar?)

Nierstichting:

"Per uur stroomt er ongeveer 60 liter bloed door je nieren. Per dag maken de nieren ongeveer 200 liter voorurine. Per dag komt er uiteindelijk 1,5 liter urine in je blaas."

Wat is dus het probleem voor de nieren?

www.bioplek.org

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed zuiveren (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes   ->  nierader  ->

--> onderste holle --> Hart

nierschors (verwijderen afvalstoffen)

niermerg ( verwijderen afvalstoffen)

nierbekken( urine wordt verzameld)

nierslagader ( vol afvalstoffen!)

nierader (gezuiverd bloed)

urineleider (urine afvoeren)

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

1e kronkelige nierbuisje 

2e kronkelige nierbuisje

Lis van Henle         (BINAS)

Intensief contact tussen nierbuisjes en bloedvaten

=> er kunnen stoffen uit de voorurine worden teruggehaald  (= terugresorptie) en extra worden toegevoegd (= excretie)

afb.48 in je boek

hier vindt 80% van de opname plaats van voedingsstoffen (actief transport) en van water (osmose, via aquaporine-1)

hier vindt de laatste wateropname plaats o.i.v. ADH (aquaporine-2) (fine tuning)

toenemende osmotische waarde

Voorurine wordt geproduceerd door ultrafiltratie van bloed (hoge druk) in de glomerulus en komt binnen het kapsel van Bowman.

BINAS 85A

Nierslagader

• Veel glucose
• Veel zuurstof
• Weinig koolstofdioxide
• Veel ureum

Nierader

• Weinig glucose
• Weinig zuurstof
• Veel koolstofdioxide
• Weinig ureum

Waterhuishouding & hormonen

• ADH: Antidiuretisch hormoon -> Anti-plashormoon
• Te hoge osmotische waarde bloed gemeten in hypothalamus -> ADH -> wand verzamelbuisje meer permeabel voor water -> water vanuit voorurine naar niermerg/bloed -> minder urineproductie -> osmotische waarde daalt
• Alleen bij een te hoge osmotische waarde

Uitscheiding

Diameter aanvoerende nierslagader > afvoerende nierslagader --> hoge druk --> ultrafiltratie

Terugresorptie = stoffen terughalen naar het bloed

pH 

Overige uitscheidingsorganen

Nieren: uitscheiding van urine met water, ureum en zouten

Lever: uitscheiding van gal met kleurstoffen

Longen: uitscheiding  van koolstofdioxide

Huid: uitscheiding van water en zouten

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw, werking en functie van de nieren en de urinewegen beschrijven
2. Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren (homeostase)

Opdrachten: 32, 33, 34, 35, 36, 37

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

Een deel van het bloedplasma wordt in een niereenheid uitgescheiden (ultrafiltratie).
In welk deel van een niereenheid gebeurt dit?

1. in de glomerulus
2. in het kapsel van Bowman
3. in de lis van Henle
4. in de verzamelbuis

Door welk van de volgende factoren vindt de ultrafiltratie plaats?

1. diffusie
2. osmose
3. gefaciliteerde diffusie
4. bloeddruk

De glomerulus is een kluwen van fijne haarvaten dat door het nierkapsel (kapsel van Bowman) omgeven wordt, hier vindt de filtratie plaats.
Welke van de onderstaande stoffen verlaat de bloedbaan NIET bij de filtratie?

1. glucose
2. zouten
3. eiwitten
4. vitamine C

In welk deel van de nieren liggen de lichaampjes van Malpighi en het eerste deel van de gekronkelde buis?

1. nierschors
2. niermerg
3. nierbekken

In welk deel van de nieren liggen de lissen van Henle?

1. nierschors
2. niermerg
3. nierbekken

De concentratie van glucose in de urine is 0, terwijl die in de voorurine 0,1 g/L is, hoe kan dat?

Bekijk de concentraties Na+ in de drie kolommen op pagina 146 (afb. 47).
Welke conclusie kun je trekken over de filtratie en terugresorptie van Na+?

1. er vindt geen filtratie van Na+ plaats en geen resorptie
2. er vindt volledige filtratie van Na+ plaats en geen resorptie
3. er vindt geen filtratie plaats en vrijwel volledige resorptie
4. er vindt volledige filtratie plaats en bijna volledige resorptie

Bekijk tabel 85B in je Binas;
Welk van de genoemde stoffen wordt het minst teruggeresorbeerd?

Wordt Na+ beter teruggeresorbeerd dan Cl- of andersom?

1. Na+ wordt beter teruggeresorbeerd dan Cl-
2. Cl- wordt beter teruggeresorbeerd dan Na+

In welke delen van een nefron wordt water geresorbeerd?

Door welk transportmechanisme vindt wateropname uit de nierbuisjes plaats?

1. door diffusie
2. door osmose
3. door gefaciliteerde diffusie
4. door actief transport

Zal de hypofyse bij een te hoge osmotische waarde van het bloedplasma meer of minder ADH afgeven? En zal daardoor de osmotische waarde stijgen of dalen?

1. meer ADH, de osmotische waarde stijgt
2. meer ADH, de osmotische waarde daalt
3. minder ADH, de osmotische waarde stijgt
4. minder ADH, de osmotische waarde daalt

Functie aldosteron: wat heeft zout- en wateropname te maken met bloeddrukregulatie?

er worden na het nierkapsel niet alleen stoffen geresorbeerd, maar ook afgestaan aan de nierbuisjes; welke stoffen zijn dat?

in welke twee delen van een niereenheid bevindt zich dit koolzuuranhydrase?

Waardoor wordt urine relatief zuur?

Welke stof buffert de pH van het bloed?

Heb je de leerdoelen onder de knie?

😒🙁😐🙂😃

Waren er lastige onderdelen?
Of heb je nog vragen over bepaalde onderdelen?