Les 1.7 Werkwoordspelling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1-4

Even vooraf....

Terugkoppeling MBO-taaltest (startmeting)

Kort stukje zinsontleding (zie hulpblad): handig voor zinsbouw, (werkwoord)spelling

Lesdoelen

Na deze les....

1. heb je kennis van vervoegingen in de tegenwoordige tijd
2. heb je geoefend met vervoegingen tegenwoordige tijd 
3. heb je kennis van vervoegingen verleden tijd en 't kofschip
4. heb je geoefend met vervoegingen verleden tijd
5. weet je wat de voltooide tijd is

Waarom (ww)spelling??

Wat is niet goed gespeld?

Goed of fout?

Het is de tegenwoordige tijd.

Fout is natuurlijk: steund. Dit moet zijn: steunt.

(Het hele werkwoord: steunen. De stam: steun)

Bron: Taalfouten spotten.

Hoe vind je de persoonsvorm?

Twee manieren. 

Manier 1:  Maak de zin vragend. 

De persoonsvorm komt vooraan te staan. ​

Ik woon in de mooiste stad van Nederland.​

Woon ik in de mooiste stad van Nederland?

Hoe vind je de persoonsvorm?

Manier 2:  Zet de zin in een andere tijd.
Het woord dat in de zin van tijd verandert is de persoonsvorm.​

Ik loop naar school​

Ik liep naar school

Wat is de persoonsvorm?
Zij neemt de chips mee.

1. neemt
2. chips

Wat is de persoonsvorm?
Vandaag melk ik de koeien.

1. vandaag
2. melk
3. ik
4. koeien

Ik- vorm: meestal hele werkwoord -en:

Werkwoord | ik-vorm

dansen         -      dans

leiden            -        leid

lopen             -       loop

leven             -        leef

Vervoeg volgens schema

dansen: ik dans

                  jij danst

                  hij danst
                  wij dansen

- werken

- houden

- blijven

Hij .... (houden) van zijn kippen.

Hij zegt dat hij van haar ....... .

1. houd
2. houdt
3. houden

je en jij 

Hoe je de jij- vorm in de tegenwoordige tijd schrijft, hangt af van de plek van het werkwoord in de zin:​

> werkwoord achter ‘jij’ of ‘je’:  ik-vorm + t​
Jij loopt altijd door   |      Jij wordt later boer

> werkwoord voor ‘jij’ of ‘je’ (jij/je onderwerp):       ik-vorm 

Loop jij altijd door?  |      Word jij later boer?

..... (scoren) je wel eens een doelpunt?

1. Scoor
2. Scoort

....(scoren) je broer wel eens een doelpunt?

1. Scoor
2. Scoort

Je ..... (bieden) haar geen kans.

1. bied
2. biedt

Het is koud dus ..... (kleden) je warm aan.

1. kleed
2. kleedt

...... jij ook wel eens moe van het eeuwige gezeur van die docenten?

1. Word
2. Wordt
3. Worden

jij/je geen onderwerp

Soms staat ‘je’ achter de pv, maar is het ondw niet ‘je’. ​

‘Je’ wordt in dat geval gebruikt om een bezit aan te geven. Je schrijft dan de ik-vorm + t. 

> Houd jij van geitenmelk?
> Houdt je zus van geitenmelk?
Tip: Vervang de pv door lopen of smurfen

....(houden) jij meer van varkens of koeien?

1. Houd
2. Houdt

(...onthouden) jouw baas alles wat je verkeerd doet?

1. Onthoud
2. Onthoudt

Zwakke en sterke werkwoorden (persoonsvorm verleden tijd)

Voor werkwoord vervoegen in verleden tijd vraag je je 2 dingen af:

1. Is het werkwoord sterk of zwak?
2. Wat is de ik-vorm van het werkwoord?

Er zijn geen regels voor sterke werkwoorden. Deze leer je of zoek je op in een woordenboek.

 Je kunt het T a X i K o F S C H i P gebruiken om te bepalen of een zwak werkwoord in de verleden tijd op te(n) of de(n) eindigt.

1. Neem het hele werkwoord en haal daar en vanaf. Dit heet de stam van het werkwoord

2. Is de laatste letter een T X K F S C H P?
     Dan komt er altijd te(n) achter de ik-vorm.

Voorbeeld: bewerken > ik bewerk > wij bewerkten

3. Is de laatste letter geen T X K F S C H P?
     Dan komt er altijd de(n) achter de ik-vorm.

Voorbeeld: twitteren > ik twitter > wij twitterden

Hoe schrijf je het werkwoord in de verleden tijd?

Hij (rekenen) het bedrag uit.

Hoe schrijf je het werkwoord in de verleden tijd?

Ik (koken) pasta.

Goed of fout?

Het gaat hier om de voltooide tijd.

- ingepakt: goed (want je hoort de 't' in: ingepakte; of gebruik 't ex-Kofschip: de 'k' zit erin) 

- bezorgt: fout! (je hoort een 'd' in bezorgde; of kijk naar 't ex-Kofschip: daar zit de 'g' niet in.)

(Let op: 'bezorgt' is wel goed in de tegenwoordige tijd! Hij bezorgt het pakje.)

Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?

Hij heeft haar (beschermen)

1. beschermd
2. beschermt

Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?

Ik heb (schaatsen).

Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?

Zij hebben (betalen).

1. betaalt
2. betaald

Volgende keer...

Stijl, interpunctie en veel gemaakte fouten

Huiswerk: klaargezette opdrachten Starttaal 3F