Middeleeuwen en satire les 2

• neder
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Reinaert de Vos

Doelen en programma

• Je kent de belangrijkste termen over de Middeleeuwen: je weet een beetje hoe men in de middeleeuwen dacht...​
  
• Je maakt kennis met de middeleeuwse literatuur, in het bijzonder de ridderroman​
  
• Je leest het verhaal Van Den Vos Reynaerde​
• Vergeet 'Corona en ik'-niet!

In de middeleeuwen stond de mens centraal

1. juist
2. onjuist

De persoonlijkheid van de kunstenaar was totaal onbelangrijk in de middeleeuwen

1. juist
2. onjuist

De standen in de middeleeuwen zijn

1. geestelijkheid, adel, vissers
2. geestelijkheid, adel, boeren
3. geestelijkheid, boeren, burgers
4. adel, boeren, burgers

De middeleeuwse literatuur

• Wat zijn kenmerken uit middeleeuwse literatuur?
• Pak je Nieuw Nederlands literatuur, p. 78-79
• Lees het door (6 minuten), daarna krijg je er vragen over.

Verhalen in de middeleeuwen rijmden omdat

1. dat mooi klinkt
2. gemakkelijk te onthouden voor troubadours

Kernbegrippen bij hoofse romans zijn

1. trouw, beheersing
2. lust, nederigheid
3. kuise liefde, beheersing
4. nederigheid, beheersing

Religieuze literatuur bestaat uit Marialegenden en Jezuslegenden

1. juist
2. onjuist

Waarom waren boeken een statussymbool in de middeleeuwen?

1. Het was heel bijzonder als je kon lezen
2. De productie van een boek was erg duur

In Karelromans is het thema (on)trouw aan de heer, in Arthurromans is liefde het belangrijkste thema

1. juist
2. onjuist

Aanvulling middeleeuwse literatuur

• Handschrift: alles handgeschreven op perkament, kostbaar. Veel mondelinge overlevering.​
  
• Ridderromans​ 

-Karelromans: trouw aan Karel de Grote/leenheer, ruwe en wrede ridders, vrouwen ondergeschikt​

-Arthurromans: koning Arthur en de ridders van de Ronde Tafel (vaak Hoofs), ridders zijn moedig en slim, queeste (zoektocht) en sprookjeselementen​

• Religieuze literatuur​
  

-Marialegenden, Maria verricht wonderen, volksverhalen: blijf geloven!​

-Heiligenlevens: leven en (martel)dood van heiligen, als voorbeeld goed leven/trouw aan geloof

-Mystieke literatuur: geloof erg doorleefd, veel verbonden met natuur, sober leven​

Zo sluw als een ...

* Sinds twaalfde eeuw in de Lage Landen zijn dierenverhalen in omloop waarin Reinaert een hoofdrol speelt.

* Van den Vos Reynaerde is een van de hoogtepunten van middeleeuwse literatuur.

Vorm en taal

* verhalen in versvorm

*verhalen waren bedoeld om naar te luisteren

* taal is veranderd

Voorlezen proloog in Middelnederlands
Wat valt je op als je naar het Middelnederlands luistert?
Herken je sommige woorden?

Van den vos Reynaerde

• Topos: iets om de luisteraar in het verhaal te trekken, komt in alle literatuur voor (naam van schrijver, andere werken)​
• Begin: Hofdag: dag waarop de macht van de koning bevestigd wordt.​
• Rol familie: 'clan'​
• Rechtspraak: niet meer 'oog om oog, tand om tand' --> procesrecht​
• 
  
• Voor meer info: teams, bestanden, Van den Vos Reynaerde, achtergrondinfo​

proloog: 'Willem die Madocke maakte'

*vermelden van naam van auteur

*van eerder schrijfwerk

*van de moeite die erin is gestopt

Waarom werd dat zo gedaan denk je?

H 1 t/m 5 uit
De schelmenstreken van ...

Hofdag

• aanklachten Isengrijn, Cortoys en Pancer
• verdediging Grimbeert
• aanklacht Cantecleer
  

Maak een lijstje van personages en bijbehorende eigenschappen

Wat valt je op?

* wat zijn het voor dieren?

* ze worden gedreven door..?

* wat wil de schrijver duidelijk maken denk je?

Dierenverhalen als literair genre

* bijzonder geschikt om mensen op indirecte wijze iets duidelijk te maken

* een dierenverhaal toont de mens de wereld in spiegelbeeld

* goede en veilige manier om commentaar of kritiek te geven