Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld? - 6.4 Enactive: enactieve cognitie

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoe veranderen techniek en wetenschap ons mensbeeld?

6.4 Enactive: enactieve cognitie

Standpunt 3: wij denken niet alleen met ons brein, maar ook met ons lichaam in een omgeving

Argument 4: denken is een handeling van het bewegende, voelende lichaam in dynamische interactie met de omgeving (enactive)

4E-cognitie

Vier posities

Cognitie is belichaamd (Embodied)

Belang van de omgeving waarin het lichaam is ingebed (Embedded)

Omgeving kan deel uitmaken van de cognitie. Deze is uitgebreid buiten het lichaam (Extended)

Cognitie is altijd door en door lichamelijk en interactief (Enactive)

4E-Cognitie

Embodied - Embedded - Extended - Enactive

Belichaamd - Ingebed - Uitgebreid - Enactief

Het is geen gezamenlijke groep die dezelfde ideeën hebben maar...

... het zijn ook geen afgebakende theorieën.

Nog volop in ontwikkeling

Computationele opvatting van cognitie

(Paragraaf 5.2)

Het brein dat prikkels (informatie) verwerkt.

Het brein dat informatie wisselt tussen alle cognitieve processen.

Enactivisten hebben kritiek op deze strikt neurologische benadering van cognitie.

Hubert Dreyfus

(paragraaf 5.3)

Het menselijk denken kun je niet volledig in kaart brengen a.d.h.v. regels. Altijd toegepast/aangepast op een concrete situatie.

We leren juist spreken niet door de regels te volgen, maar door het te doen. We spreken en denken niet door lijstjes met regels te raadplegen/volgen.

De 'ik' als levende, ervaren persoon blijft belangrijk!

Enactive cognition

(Dynamisch interactieve cognitie)

Ons denkvermogen en bewuste ervaring bestaan uit een belichaamde interactie met en in een omgeving die in eerste plaats praktisch (en niet theoretisch) is.

Denken is een lichamelijke activiteit in en met de omgeving. Denken ontstaat in dynamische wisselwerking met de omgeving.

Het organisme kent de wereld niet door passief een beeld te vormen van reeds vastliggende structuren. Het bewustzijn van en het denken over de omgeving krijgt vorm in de activiteiten van het organisme in zijn omgeving.

Enactivisten

De kwaliteit van de ervaring is geen product van ons brein. 

(Denk aan interactieprobleem Descartes)

Iets zien is een ander soort ervaring dan ruiken.

---

Ervaring is een product van de manier waarop ons brein een specifieke uitwisseling mogelijk maakt tussen het sensomotorische lichaam en de omgeving.

Enactive cognitie

Waarnemen en handelen zijn onlosmakelijk verbonden in de uitwisseling tussen het sensomotorische lichaam en de omgeving (mogelijk gemaakt door het brein).

Wij voeren ervaringen uit in interactie met de omgeving, met de wereld zelf.

Denken is geen symboolmanipulatie in de geest maar manipulatie van objecten in de wereld zelf.

Embodied, Embedded en Extended

Alle drie wijzen op beperking van de computationele computerwetenschap

Deze 3 E's niet tot volledige verwerping van de computationele cognitiewetenschap.

Computationele kernconcepten kunnen blijven behouden (informatieverwerking, representatie) en de computationele cognitiewetenschap kan verbeterd worden.

Dr. Marie Postma

Hoogleraar Computational Cognitive Science 

Tilburg University

De 4e 'E'

Enactive

Radicale breuk met heersende cognitiewetenschap.

Belang lichaam en omgeving:

gevaar voor computationele cognitiewetenschap?

Gebruikelijke metaforen kunnen niet gebruikt worden (brein als een computer)

Cognitie begrijpen als analogie met het leven

Enactivisten

Bezwaar tegen computationele begrip van representaties.

Nadruk op interactie tussen omgeving en het sensomotorisch lichaam (het voelend en bewegend lichaam).

De noden, lichamelijke kenmerken en capaciteiten van een organisme drukken stempel op wat het organisme waarneemt.

De mens als denkend wezen

volgens enactivisten

Cognitie is een vorm van structurele koppeling tussen het wezen en zijn omgeving.

Een voortdurend explorerend levend wezen, dat zich continu aanpast en ontwikkelt.

(Er zijn meerdere variaties van enactivisme bijv. met rol van taalgebruik en cultuur)

Kevin O'Regan, Erik Myin, Alva Noë

(Resp. 1948, 1964 en 1964)

Ervaring is een vorm van interactie tussen organisme en omgeving.

Unieke gevoel van het zijn in een omgeving ontstaat in de daadwerkelijke interactie.

Dat zijn geen mentale representaties van zintuiglijke prikkels die binnenkomen en worden verwerkt.

Kevin O'Regan

Eindterm 9

De kandidaten kunnen de opvattingen van Lakoff & Johnson, Vroon & Draaisma, Swaab, Dreyfus, Clark & Chalmers en O’Regan, Myin & Noë (hierna; Noë)) over de vraag hoe wetenschap en techniek het mensbeeld veranderen uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• dat taal uitdrukt uit hoe we met ons lichaam in de wereld staan (Lakoff & Johnson);
• dat mensbeelden historisch contingent zijn (Vroon & Draaisma);
• dat mensen hun brein zijn en het brein als een computer is (functionalistisch cognitivisme, Swaab) en de evaluatie hiervan (Dreyfus, connectionisme);
• dat mensen niet alleen met hun brein denken, maar ook met hun lichaam in een omgeving (4E-cognitivisme, Clark & Chalmers en Noë).

Eindterm 12

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens 4E-vertegenwoordigers, Clark & Chalmers en Noë mensen niet alleen denken met hun brein, maar ook met hun lichaam in een omgeving.

Daarbij kunnen zij betrekken:
• de begrippen ‘embodied’, ‘extended’, ‘embedded’, ‘enactive’, ‘cognitieve extensies’ en ‘sensomotorisch lichaam’;
• een uitleg van de kritiek van 4E-vertegenwoordigers op de functionalistische cognitivisten;
• een uitleg van het argument van 4E-vertegenwoordigers dat denken belichaamd is (embodied);
• een uitleg van het argument van 4E-vertegenwoordigers dat denken is ingebed in de omgeving (embedded);
• een uitleg met tekstfragment 5 van Clark & Chalmers’ argument dat ons denken uitgebreid is buiten ons lichaam (extended);
• een uitleg met tekstfragment 6 van Noë’s argument dat denken een handeling van het bewegende, voelende lichaam in interactie met de omgeving is (enactive).

Enactieve cognition

Dynamische interactieve cognitie.

Ons denkvermogen en bewuste ervaring bestaan uit een belichaamde interactie met en in een omgeving die in eerste plaats praktisch (en niet theoretisch) is.

Denken is een lichamelijke activiteit in en met de omgeving. Denken ontstaat in dynamische wisselwerking met de omgeving

Het organisme kent de wereld niet door passief een beeld te vormen van reeds vastliggende structuren, maar het bewustzijn van en het denken over de omgeving krijgt vorm in de activiteiten van het organisme in zijn omgeving.

---