11 Circulatiestelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Circulatiestelsel

PdJ

Aan het eind van de les kun je vertellen:

• Wat de bouw en werking is van het hart
• Wat de bouw en werking is van de bloedvaten
• Wat de samenstelling is van het bloed
  
  
• Wat zijn je eigen leervragen over het circulatiestelsel?

Wat weet je al van het circulatiestelsel?

Bloedsomloop - circulatiestelsel

Hart - cor

Bloedvaten: 

• Slagader - arterie
• Ader - vene
• Haarvat - capillair.

Het hart

• Boezem - atrium
• Kamer - vertrikel.

Bouw van het hart

• Binnenbekleding van het hart - endocard
• Hartspierweefsel - myocard
• Hartzakje - pericard.

Hart tekenen

A4 papier 

Potlood/ pen

Bloedsomloop - circulatiestelsel

Hart - cor

Bloedvaten: 

• Slagader - arterie
• Ader - vene
• Haarvat - capillair.

00:22

Vanuit welke bloedvaten krijgt de hartspier zuurstof?

1. Hartaders
2. Hartsslagaders
3. Kransaders
4. Kransslagaders

00:41

Welk deel van het hart trekt als eerste samen?

1. De boezems - atria
2. De kamers - ventrikels

01:32

Hoe wordt zuurstofrijk bloed in het lichaam gepompt?

1. Vanuit de linkerboezem in de longader
2. Vanuit de linkerkamer in de aorta
3. Vanuit de rechterboezem in de holle ader
4. Vanuit de rechterkamer in de longslagader

Grote en kleine bloedsomloop

• Grote bloedsomloop (lichaamscirculatie): linkerkamer → lichaamsslagader → lichaam → bovenste en onderste holle ader → rechterboezem
  
• Kleine bloedsomloop (longcirculatie):
  rechterkamer → longslagader →
  longen → longader → linkerboezem.

Opdracht

Maak zelf een tekening van hart
en bloedsomloop. Gebruik de
juiste kleuren: rood en blauw

Verpleegkunde-studenten: zet ook
de medische (Latijnse) namen
erbij.

Uitwisseling zuurstof en koolzuurgas

.

Functies bloedsomloop

• Vervoert voedingsstoffen en
  zuurstof naar de cellen
  
• Voert afvalproducten af
  
• Transport van hormonen.

Hoe lang duurt het voordat al het bloed is rondgepompt door het lichaam?

1. ± 1 min.
2. ± 5 min.
3. ± 30 min.
4. ± 60 min.

Kransslagaders - coronair arteriën

• Kransslagaders ontspringen uit aorta
  
• Voorzien hart van zuurstofrijk bloed.

00:36

Wat is de enige slagader die zuurstofarm bloed bevat?

1. Aorta
2. Halsslagader
3. Longslagader
4. Poortslagader

02:25

Welke bewering over de slagaders is juist?

1. Dunne wand
2. Bevat kleppen
3. Stevige elastische wand
4. Doorlaatbaar voor zuurstof

Het hart

• Rechterboezem - atrium 
• Rechterkamer - ventriculus dexter
• Linkerboezem - atrium sinister
• Linkerkamer - ventriculus sinister.

Hartkleppen

Hartkleppen zorgen dat het bloed in de juiste richting stroomt:

• Tricuspidalisklep
• Mitralisklep
• Aortaklep
• Pulmonalisklep.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

bovenste holle ader

onderste holle ader

aorta

linkerboezem

rechterboezem

rechterkamer

linkerkamer

longslagaders

longaders

Bloeddruk - tensie

• Diastole: ontspanning van het hart (onderdruk)
  
• Systole: samentrekken van het hart (bovendruk).

Harttonen

• Beluisteren = ausculteren
  
• Eerste harttoon: sluiten AV-kleppen, begin systole
  
• Tweede harttoon: sluiten halvemaanvormige kleppen, begin diastole
• Hartruis: vaak veroorzaakt door afwijking in de kleppen.
  

Bouw van aders en slagaders

Bloedvaten

Van groot naar klein en
weer naar groot.

Grote slagaders

.

Haarvaten - capillairen

• Verbinden slagadersysteem via weefsels en organen met adersysteem
  
• Microscopisch klein, dunne, doorlaatbare wand
  
• Functie: uitwisseling van stoffen.

Terugstroom bloed naar hart

Werkt door:

• Spierpomp
  
• Adempomp
  
• Slagaderpomp
  
• Kleppen in de aders.

Bloeddruk regulatie

Via het zenuwstelsel (neuraal):

• Vasomotorisch centrum: samenknijpen en verwijden bloedvaten
  
• Hartregulatiecentrum: hartfrequentie, pompkracht van het hart
  

Hormonale regulatie:

• Renine (nieren) stimuleert aanmaak angiotensine (vernauwt slagaders, aanmaak aldosteron)
  
• Aldosteron: zorgt voor natrium/kalium balans
  
• Antidiuretisch hormoon (hypothalamus) (ADH): meer water in bloed
  
• Adrenaline en noradrenaline (bijniermerg): o.a. samenknijpen. bloedvaten
  

Histamine (uit beschadigde cellen, ook bij allergie): verwijding bloedvaten

Aanmaak bloedcellen

• In grote botten door beenmerg
  
• Uit stamcellen
  
• Beenmerg stoot rijpe bloedcellen af.

Samenstelling bloed

• Volwassene ± 5 liter bloed
  
• Bloedplasma
  
• Rode bloedcellen - erytrocyten
• Witte bloedcellen - leucocyten
• Bloedplaatjes - trombocyten.

Rode bloedcellen - erytrocyten

• Rode kleur door hemoglobine (eiwit)
  
• Hemoglobine bindt zuurstof en koolstofdioxide
  
• Levensduur: 120 dagen.

Witte bloedcellen - leucocyten

Nodig voor de afweer. Soorten:

• Granulocyten (70%): ‘eten’ bacteriën op
  
• Monocyten (5%): omsluiten de bacteriën
  
• T-lymfocyten: schakelen bacteriën uit
  door stoffen in het celmembraan
  
• B-lymfocyten: maken antistoffen aan.

Bloedplaatjes - trombocyten

• Zorgen voor de bloedstolling
  
• Bevatten tromboplastigeen
  
• Komt vrij bij beschadiging celwand.

Bloedplasma

• Plasma lijkt op vloeistof tussen de cellen
  (interstitiële vloeistof)
  
• 92% water: o.a. warmtebuffer
  
• 7% plasma-eiwitten: o.a. albumine, globuline en fibrinogeen
  
• 1% opgeloste deeltjes zoals elektrolyten (natrium, kalium, magnesium en calcium).

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Leucocyten

Trombocyten

Erytrocyten

00:50

Wat is de functie van rode bloedcellen?

1. Afweer tegen ziektekiemen
2. Bloedstolling
3. Transport van voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

02:19

Welk deel van het bloed zorgt dat bij een wond het bloeden stopt?

1. Bloedplaatjes
2. Bloedplasma
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Wat heb je geleerd over het circulatiestelsel?

Vertel met eigen woorden:

• Wat de bouw en werking is van het hart
• Wat de bouw en werking is van de bloedvaten
• Wat de samenstelling is van het bloed
  
  
• Wat zijn nu je leervragen over het
  circulatiestelsel?
• Maak de e-learning in mbo-leren.

Welk cijfer geef je deze les?

110