3.1 en 3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Eerste Wereldoorlog

1914 - 1918

3.1 Je eigen volk en je eigen land

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke spanningen er in Europa tussen de grote landen waren en op welke manier deze konden leiden tot de Eerste Wereldoorlog

Oorzaak 1

Nationalisme

Extreme trots op het eigen volk en land

'Ons land is het beste!'

Oorzaak 2

Duitsland ontstaat

1871

In één keer komt er een groot nieuw land bij

Oorzaak 3

Militarisme

Trots op alles wat met het eigen leger te maken heeft

Vertrouwen in de kracht van het eigen leger

Oorzaak 4

Modern imperialisme

De Europese landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika.

Oorzaak 5

Wapenwedloop

Vooral tussen Engeland en Duitsland ontstaat 

een felle strijd om wie de sterkste en meeste wapens heeft

Oorzaak 6

Het Ottomaanse Rijk valt uit elkaar

Het oude rijk stond in Europa

bekend als: de zieke man van Europa

Oorzaak 7

Bondgenootschappen

Economische en militaire afspraken tussen de landen: Wij helpen elkaar!

Het machtsevenwicht wordt nu verstoord

Alle oorzaken zorgen voor een eplosieve situatie in Europa

Het wachten is op het aansteken van de lont...

Bosnië is in 1914 deel van Oostenrijk-Hongarije, maar niet iedereen is daar blij mee. Een groep nationalisten, de Bende van de Zwarte Hand, wil bij Servië horen en willen ver gaan om dit doel te bereiken...

Aanleiding

Gavrilo Princip vermoordt Franz-Ferdinand

De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije bracht op 28 juni 1914 een bezoek aan de Bosnische stad Sarajevo. Daar wordt hij vermoord door de Bende van de Zwarte Hand.

Veelvolkerenstaten

• Veelvolkerenstaat = Staten waarin verschillende volken samenleven onder één centrale regering.
• Oostenrijk-Hongarije, Osmaanse Rijk en Rusland
• Probleem is geen interne samenhang/cohesie; van bovenaf absoluut bestuurd.
• Nationalisme steekt ook de kop op bij volken binnen de veelvolkerenstaten

Tegenstellingen en bondgenootschappen

• Triple Entente = Bondgenootschap tussen Frankrijk, Rusland en Engeland.
• Dreibund/Triple Alliantie/Centralen = Bondgenootschap tussen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië.
• Tweefrontenoorlog = Oorlog die wordt uitgevochten op twee fronten tegelijk. Voor Duitsland een oost- en een westfront.
• Von Schlieffen bedacht een plan om een tweefrontenoorlog te voorkomen = Duitse strategie om een tweefrontenoorlog te voorkomen door een snelle opmars in Frankrijk, terwijl de Russen nog aan het mobiliseren zijn.

3.2   De grote oorlog

• 28 juni 1914 Oostenrijkse prins vermoord door Princip (zie 1e filmpje)
• O.-H. verdacht Servië van de aanslag en dreigde Servië de oorlog te verklaren -> door de bondgenootschappen kon daardoor een oorlog komen (Servië bondje met Rusland en daardoor automatisch met Frankrijk en Engeland) -> Rusland mobiliseert het leger en de vloot.

Het Begin

• 28 juli verklaart O.H. Servië de oorlog
• 30 juli (officieel) mobiliseert Rusland haar leger -> Von-Schlieffenplan lijkt te gaan mislukken.
• 1 augustus verklaart D. de oorlog aan R.
• België weigert Duitsland doortocht naar Frankrijk
• 4/5 augustus reusachtige kanonnen in België -> forten langs de Maas worden aan puin geschoten -> Engeland verklaart Duitsland de oorlog.
• Von-Schlieffenplan totaal mislukt door oostfront R., hevig verzet Belgen en meedoen Engeland -> begin van de loopgravenoorlog.
• Alles op een rijtje op blz. 51:  van aanslag tot oorlog1 t/m 8

Een totale oorlog

• Duitsers waren woedend om Belgische weerstand -> vermoordden mannen in veel dorpen. Belgische bevolking massal op de vlucht naar Nederland.

Loopgraven

• Er ontstaat een loopgravenoorlog die van de Belgische kust tot in Italië.
• Omstandigheden zeer zwaar, vooral voor de geallieerden omdat de Duitsers over het algemeen op betere hogere plekken lagen.
• Loopgraven waren volledige dorpen (half) onder de grond; alles was aanwezig.