3-10 Beeldspraak + stijlfiguren 3h

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

maandag 03-10

• Vandaag:
  uitleg stijlfiguren en beeldspraak
  
• maken blz. 56/57 startopdracht , opdracht 1 en 2 
• tijd over: werken aan natuurgedicht; check de eisen

aantekeningen maken

Hierna volgt uitleg over beeldspraak en stijlfiguren. Maak zelf aantekeningen in je schrift. Je moet in ieder geval de verschillende beeldspraak en stijlfiguren leren voor de toetsweek.

Wat zijn stijlfiguren?

Een tekst kun je op verschillende manieren
aantrekkelijk maken: met beeldspraak
(vergelijking, metafoor en personificatie-> zie hierna),
met (rijmende) uitdrukkingen en met stijlfiguren.

Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. 

Beeldspraak 

Vergelijkingen, metaforen, metonymia en personificaties zijn vormen van beeldspraak.     

Beeldspraak is altijd 

figuurlijk bedoeld.

Beeldspraak

Stijlfiguren klas 3

• Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. Enkele stijlfiguren  zijn:
• Herhaling: Plus geeft meer, veel meer
  
• Tegenstelling: geen haat, maar liefde
  
• Opsomming: Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder
  
• Bijzondere opsommingen: drieslag, climax en omgekeerde climax (zie volgende dia)

Drieslag, climax en omgekeerde climax

• Drieslag (woorden die bij elkaar horen)

Ik verlang naar zon, zee en strand. 

• Climax (opbouw in sterkte/meervoud)

Ik heb uren, dagen, weken zitten leren voor die toets!

• Omgekeerde climax (opbouw aflopend)

De officieren, de onderofficieren, de korporaals en zelfs de gewonde soldaten kwamen in opstand.

uitleg theorie woordenschat 2

hyperbool, understatement, eufemisme

: Hyperbool (overdrijven)  - ezelsbruggetje)

- Ik sta al een eeuw op je te wachten

 Understatement (afzwakken)

- Hij heeft wel een paar centen. (over iemand die rijk is)

 Eufemisme ( Afzwakken om werkelijkheid minder hard te maken/niet te kwetsen)

- We hebben de hond laten inslapen.

Woordenschat H2

Beeldspraak (figuurlijk taalgebruik)

Opdracht: bekijk het volgende filmpje van Zondag met Lubach. Noteer welke stijlfiguren je herkent. Wat wordt met wat vergeleken? Hoe noem je dat?

Vergelijking-met-als

"De huidige economie is als een fietser ..." 

- Object en beeld worden beide benoemd 

- Object en beeld worden aan elkaar verbonden (door als, zoals, gelijk, etc...) 

Vergelijking-zonder-als

"Het lijkt alsof de belangrijkste auteur van de miljoenennota Emile Ratelband is"

- Beeld en object worden beide genoemd 
- verbindingswoord ontbreekt 

Metafoor 

"Mensen in de bijstand moeten door steeds hogere hoepels heen springen"

- Beeld wordt genoemd, object ontbreekt (in dit geval bv: moeten aan steeds hogere eisen voldoen)

Metonymia

"De klas heeft me gisteren tips en tops gegeven"

- Beeld wordt gegeven, object niet. 

Metonymia (2)

Voorbeelden:

"Ik heb vandaag de nieuwste Ariana Grande gehoord"
"Doe mij maar nog maar een glas"
"Voordat we weggaan ga ik nog even koppen tellen." 
'Ik kocht een enkele reis. ' 

Personificatie

- Levenloos object krijgt een menselijke eigenschap toebedeeld

"De wind huilde om het huis"
"Die pizza schreeuwt erom om opgegeten te worden"

Stijlfiguren: hyperbool

Als je overdrijft, gebruik je een hyperbool.

Je zegt: 'Hij barst van het geld';

je bedoelt: 'Hij is rijk'.

Stijlfiguren: understatement

Als je iets afzwakt, gebruik je een  understatement. Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in werkelijkheid.

Je zegt: 'Zij heeft wel een paar centen';

je bedoelt: 'Zij is rijk'.

Stijlfiguren: eufemisme

Ook bij een eufemisme zeg je iets zo dat het als minder erg of hard overkomt, maar dat doe je dan om een pijnlijke situatie te verzachten en om te voorkomen dat je iemand kwetst.

Je zegt: 'Hij is niet meer onder ons';

je bedoelt: 'Hij is overleden.

Stijlfouten:  pleonasme, tautologie

- Pleonasme: een eigenschap van een zaak of persoon nog eens noemen

- Tautologie: twee woorden van dezelfde woordsoort die hetzelfde betekenen

Voorbeelden pleonasme

• lange slungel 
  
• mondeling bespreken 
  
• naar beneden dalen 
  
• nieuwe aanwinst 
  
• nog eens herhalen 
  
• noodzakelijke behoefte 
  
• omlaag vallen 
  

• opnieuw herhalen 
  
• groen gras
  
• witte sneeuw
  
• als eerste beginnen 
  
• blauwe smurf 
  
• bloeiende bloesem 
  
• grote reus 
  
• hardop voorlezen 
  
• houten plank 
  

Voorbeelden TAUTOLOGIE

• gratis en voor niets 
  
• één en dezelfde 
  
• leugen en bedrog / list en bedrog 
  
• roddel en achterklap 
  
• geheel en al 
  
• vast en zeker / zeker en vast 
  
• nooit ofte nimmer 
  

• voor eeuwig en altijd 
  
• afgelopen (over) en uit 
  
• klaar uit 
  
• bont en blauw  
  
• schots en scheef  
  
• keurig netjes
  

Maken

• Woordenschat H2 blz. 56 startopdracht en opdracht 1

Huiswerk: Maak je gedicht af! en Maken blz. 57 opdracht 3

05-10