Werkwoordspelling - extra oefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Werkwoordspelling

Wat gaan we vandaag doen?

Leerdoel: oefenen met werkwoordspelling

- 10 min lezen

- Terugblik

- Uitleg theorie

- Oefenen 

- Extra oefenen

Noteer de zelfstandig naamwoorden en bijvoeglijk naamwoorden uit de volgende zin: Merel is erg aardig, want ze helpt ons met onze moeilijke problemen.

Verzin een zin met twee bijvoeglijk naamwoorden en waarbij een werkwoord omgezet is in een zelfstandig naamwoord.

Terugblik

Beterspellen.nl

Doel 1

Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

Soorten werkwoorden

1. Persoonsvorm
   Wij lopen altijd naar school.
   
   
2. Voltooid deelwoord
   Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.
   
   
3. Hele werkwoord/infinitief

Wij willen daar graag lopen.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord is het werkwoord dat aangeeft dat 

iets is afgelopen. 

Je herkent het voltooid deelwoord aan het volgende: 

• Omdat je de persoonsvorm (PV) al uit de zin hebt gehaald, weet je dat de andere vervoegde werkwoorden voltooid deelwoorden zijn.
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden
• Er staat ge-, be-, ont- of ver- voor het werkwoord.
• Het werkwoord geeft aan dat iets/het is afgelopen. 

Infinitief

Een infinitief is een werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. 

Het hele werkwoord is het infinitief. 

Je herkent een infinitief aan het volgende: 

• Je hebt de persoonsvorm (PV) al uit de zin gehaald.
• Het is het hele werkwoord (de wij-vorm).
• Er staat soms 'te' of 'aan het' voor.

Doel 2

Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.

Persoonsvorm

• De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.
  
  
• Daarnaast bestaan er sterke (onregelmatig) en zwakke (regelmatig) werkwoorden.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij 

jij 

hij/zij/het 

meervoud 

ik-vorm

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word      loop 

fietst    wordt      loopt

fietst     wordt      loopt

fietsen  worden  lopen

werkwoorden die eindigen op dt komen dus alleen voor bij de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd van jij + hij/zij/het. De stam van het werkwoord moet dan wel op een d eindigen.

(Dulden) je geen tegenspraak?

De moeder van Tim (melden) hem vandaag ziek.

(Worden) je broer morgen zestien?

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden:

1. Sterke werkwoorden: de onregelmatige werkwoorden moet je kennen. Er komt in de verleden tijd nooit meer een -t of -d achter!
   
2. Zwakke werkwoorden: werkwoorden +te(n) of + de(n)
   
   Bij regelmatige werkwoorden moet je bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden. Gebruik daarvoor 't ex- Kofschip.

'T EX-KOFSCHIP

• Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 

't ex-kofschip.

• Dit is eigenlijk een ezelsbruggetje om de medeklinkers te kunnen onthouden.
  
  
  
• Zit de laatste letter van de stam van het werkwoord wel of niet in 't ex-kofschip?
  
• wel > ik-vorm + te(n)
  
• niet > ik-vorm + de(n) 

De docent (vermelden) gisteren dat hij ontslag had genomen.

De leerlingen (fietsen) vorige week naar de klimmuur.

De fotograaf (vergroten) gisteren de foto.

Doel 3

Je kent de regels bij het voltooid deelwoord en kunt die toepassen.

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden). Deze moet je kennen.
   2. Voltooid deelwoord op -t of -d 

(zwakke werkwoorden). Om te bepalen of er een -t of -d achter het werkwoord staat, gebruik je 't ex kofschip. 

Voltooid deelwoord 

Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord om de juiste spelling te vinden. 

Ook kun je het voltooid deelwoord langer maken door er een bijvoeglijk naamwoord van te maken. 

Vaak hoor je dan of je een 't of 'd moet schrijven. 

Werkwoordspelling Schema 

Is het werkwoord een persoonsvorm?

Ja

Nee

   TT                    VT                      VD                BV          INF 

ik, ...jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

MV: 'infinitief'

Onregelmatig

ik-vorm +te(n)

ik-vorm +de(n)

(kofschip!)

D of een T?

't ex kofschip

hele werkwoord

Zo kort mogelijk bij zwakke ww

Bob heeft het (beloven).

Hij had het niet zo (bedoelen).

De (verbeteren) opdracht was goed.

Het (eten) gerecht was lekker.

Doel 4

Je kent de regels van de gebiedende wijs en kunt die toepassen. 

Gebiedende wijs

• Bevel of aansporing
• Persoonsvorm: ik-vorm van het werkwoord: Loop daarheen!
• Er staat geen onderwerp in gebiedende wijs.
• Je kunt 'jij' erachteraan denken.

(Maken) je huiswerk!

Casper (branden) zijn vingers gisteren.

1. brande
2. brandde
3. brandden
4. branden

Maar iedereen heeft weleens (falen).

1. gefaald
2. gefaalt
3. gefalen

(Vinden) je deze les ook leuk?

Afgelopen weken (besteden) we veel tijd aan werkwoordspelling

1. besteden
2. besteede
3. besteedden
4. besteeden

Als Lisa nu eens een beetje (opschuiven).

Meneer Kalis (vinden) het hopelijk wel wat.

1. vind
2. vint
3. vindt

Dan kan Tim zijn woord beter (verspreiden).

1. verspreide
2. verspreiden
3. verspreidde
4. verspreidden

Heeft iedereen zijn naam op Julius' schoenen (vermelden)?

Mevrouw Jansen (zetten) die van haar er gisteren nog op.

1. zet
2. zetten
3. zette
4. zat

Sommige leerlingen (roken) stiekem in het park.

1. rookte
2. rookten
3. rookde
4. rookden

Maar ze zijn daarvoor flink (straffen).

Nu (gebeuren) het gelukkig niet meer.

1. gebeurt
2. gebeurd
3. gebeurdt

De (vergroten) foto's heb ik ingelijst.

1. vergrote
2. vergroten
3. vergrootte
4. vergrootten

De (redden) jongen was heel erg bang geweest.