Samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Samentrekkingen

Inhoud

Nakijken huiswerk

Korte herhaling samengestelde zinnen

Uitleg & oefenen samentrekkingen

Verwerkingsopdrachten 

Wat weet je nog over de beknopte bijzin?

Samengestelde zinnen:

Hoofdzin- bijzin

Een bijzin is een onderdeel van een hoofdzin. Het is dus in feite een zinsdeel, maar dan met een eigen pv. Daarom noem je een bijzin ook wel een zinsdeelzin. 

Van een bijzin/ zinsdeelzin kun je ook een gewoon zinsdeel maken, door hem te vervangen door een enkel woord.  

voorbeeld zinsdeelzin

Wie van soep houdt, moet eens bij Kathy's gaan eten.

Wat is hier de bijzin? Het deel van de zin dat je door een enkel woord kunt vervangen.

Wie van soep houdt > Kees > Kees moet eens bij Kathy's gaan eten. 

zinsdeelzin = zinsdeelfunctie

Wie van soep houdt > Kees > Kees moet eens bij Kathy's gaan eten. 

{Wie van soep houdt} ow-zin, moet eens bij Kathy's gaan eten. 

Al pratende met haar hofdame knikte Maxima vriendelijk naar de aanwezige journalisten.

1 Onderstreep de beknopte bijzin. 

2 Maak van de bekn.bijzin een bijzin

Nakijken huiswerk:

Houd je schrift in de buurt:

Hebben jullie gelezen wat de krant over de aanslag schreef?

1. Hebben jullie gelezen = hoofdzin
2. Hebben jullie gelezen = bwb-bijzin
3. wat de krant over de aanslag schreef? = lv-bijzin
4. wat de krant over de aanslag schreef? = bwb-bijzin

Wie hem helpt met het opknappen van zijn tuin, geeft hij een stekje.

1. wie t/m opknappen = ow-bijzin
2. geeft t/m stekje = mv-bijzin
3. wie t/m tuin = lv-bijzin
4. wie t/m tuin = ow-bijzin

Wat Maarten in de vitrine van de banketbakker ziet wil hij graag eten.

1. Wat t/m ziet = hoofdzin
2. Wat t/m ziet = lv-bijzin
3. wil t/m eten = bwb-bijzin
4. Wat t/m ziet = ow-bijzin

Ik neem mijn paraplu mee, omdat het vanmiddag gaat regenen.

1. Omdat t/m regenen = hoofdzin
2. Omdat t/m regenen = lv-bijzin
3. Ik t/m mee = ow-bijzin
4. Omdat t/m regenen = bwb-bijzin

Samentrekking

Doel: efficiënt spreken/ schrijven. 

Voorkomen van herhalingen in een zin:

Op ballet leren we klassiek ballet, modern ballet en jazzballet.

Typen samentrekking

Voorwaartse samentrekking: het gemeenschappelijke deel wordt vooraan in de samentrekking genoemd.

• een mooi horloge en een lelijk ~

Achterwaartse samentrekking:  het gemeenschappelijke deel wordt achteraan in de samentrekking genoemd.

• in voor- en tegenspoed

Niveaus van samentrekking

woordniveau: een woorddeel wordt weggelaten en op de plek van het weggelaten woorddeel wordt een streepje genoteerd: 

• voorwaarts: bakkersbollen en -speculaas
• achterwaarts: voor- en achteruitgang

Niveaus van samentrekking

Woordgroepsniveau: binnen een woordgroep worden een of meer woorden weggelaten:

voorwaarts: gescheiden mannen en vrouwen

achterwaarts: grote en middelgrote steden

Niveaus van samentrekking

zinsniveau: een of meer zinsdelen (ow, wg, lv, mv, bwb etc.) die twee keer voorkomen worden weggelaten.

• (voorwaarts) Mees gaat op de fiets en Joia (...) op de scooter
• (achterwaarts) Wij werken (...) en onze kinderen studeren elke dag van de week.

Ela geeft in het sportcentrum zelf streetdancelessen en steplessen.
Welk woord(deel) mag je weglaten?

1. zelf
2. sport
3. lessen (van streetdance)
4. lessen (van step)

Welk zinsdeel ontbreekt in de samentrekking?
"Lotte is heel grappig en past eigenlijk totaal niet bij die saaie Martijn."

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

"Van de 16e tot de 20e eeuw was het Britse rijk groter dan ooit."
Wat voor type samentrekking?

1. op woordniveau
2. op woordgroepsniveau
3. op zinsniveau
4. geen samentrekking in deze zin

Maak opdracht 2 en 3 (p. 160)

Formuleren - foutieve samentrekking 

Aan het eind van deze les:

• weet je wat een foutieve samentrekking is
  
• kun je een foutieve samentrekking verbeteren
  

foutieve samentrekking

Welke foutieve samentrekking?
''Ik zet koffie en de bloemen op tafel.''

1. verschil in grammaticale functie
2. verschil in getal
3. verschil in betekenis

Streekromans interesseren me niet en lees ik dus niet. Is hier sprake van een foutieve samentrekking?

1. ja
2. nee

Welke foutieve samentrekking?
''Ik zet koffie en op tafel.''

1. Verschil in grammaticale functie
2. Verschil in getal
3. Verschil in betekenis

In welke zin is sprake van een foutieve samentrekking?

1. Deze man is depressief omdat hij door herinneringen uit het verleden wordt gekweld.
2. Het beste dat je kunt doen met die lelijke wond is naar de dokter gaan.
3. De nieuwe leden werden gevraagd de contributie steeds voor het einde van de maand te betalen.
4. Tijdens het gala werd Peter tot beste coach en Marijke en Petra tot meest sportieve speelsters uitgeroepen.

Opdracht 

Maak nu opdracht 3, 4 en 5 op p. 160 en 162