Woordenschat - Samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Samenstellingen

Leerdoelen

Je leert hoe je achter de betekenis van een samenstelling komt.

Je leert hoe je de betekenis van een samenstelling moet opzoeken in het woordenboek.

Je leert  hoe je een samenstelling moet schrijven.

Samenstelling

Een woord dat bestaat uit twee of meer kleinere woorden, 

heet een samenstelling.

Bijvoorbeeld: 

Voetbalwedstrijd

Voetbalwedstrijd bestaat uit voetbal en wedstrijd, maar voetbal bestaat weer uit voet en bal. Deze samenstelling bestaat dus uit 3 woorden!

Samenstelling

Woord dat is samengesteld uit twee of meerdere woorden

boek + plank = boekenplank

Samenstelling

Verslaafd zijn aan je telefoon is een typisch jongerenprobleem.

Veel probleemjongeren spijbelen en veroorzaken overlast in winkelcentra.

Samenstelling

probleemjongeren

jongerenprobleem

Samenstelling

jongerenprobleem = een probleem van jongeren

probleemjongeren = jongeren die probleemgedrag vertonen

Betekenis samenstelling

Laatste deel

boekenplank = een soort plank 

Eerste deel

boekenplank = een plank voor boeken

• bepaalt de betekenis
  
• geeft aan wat voor ding het is
  

• zegt iets over het laatste deel
  

Samenstelling

Een samenstelling staat meestal niet in een woordenboek.

Vind de betekenis door naar de losse woorden te kijken

maximumsnelheid

Samenstelling

In onze wijk is de maximumsnelheid 30 km per uur.

snelheid = 

maximum = 

Samenstelling

In onze wijk is de maximumsnelheid 30 km per uur.

snelheid = hoe snel iets gaat

maximum = hoogste

Uit welke woorden bestaat de samenstelling:

rugzak

Uit welke woorden bestaat de samenstelling:

tandpasta

Uit welke woorden bestaat de samenstelling:

sneeuwpret

Uit welke woorden bestaat de samenstelling:

secondewijzer

Hoe schrijf je het?

Je schrijft de woorden in een samenstelling 

aan elkaar. Zonder spatie of streepje.

Let op! 

Soms kan een woord anders klinken in een samenstelling. 

Toch blijft de spelling van het woord hetzelfde. 

Bijvoorbeeld

Postbode klinkt soms als */posbode/: de t van post valt weg in de uitspraak van de samenstelling.

Toch schrijf je postbode omdat het woord een samenstelling is van de woorden post en bode. 

Een bode is iemand die voor zijn beroep iets rondbrengt.

Schrijf de samenstelling op:

+

Handtas klinkt soms als */hantas/: de d van hand valt weg in de uitspraak. Toch schrijf je handtas omdat het woord een samenstelling is van hand en tas. 

Schrijf de samenstelling op:

+

In kerkklok hoor je de laatste k van kerk of de eerste k van klok niet. Toch schrijf je kerkklok omdat het woord een samenstelling is van kerk en klok.

Schrijf de samenstelling op:

Tandpasta klinkt soms als */tampasta/: hierbij mist niet alleen een letter in de uitspraak, maar veranderen ze zelfs naar een andere letter. Toch schrijf je tandpasta, omdat het woord een samenstelling is van tand en pasta. 

Schrijf de samenstelling op:

Schrijf de samenstelling op:

Hoe schrijf je de samenstelling: leraar + kamer

1. leraarskamer
2. lerarekamer
3. leraarkamer
4. lerarenkamer

Hoe schrijf je de samenstelling: zon + stelsel?

1. zonnenstelsel
2. zonstelsel
3. zonnestelsel

Hoe schrijf je de samenstelling: stage plaats?

1. stageplaats
2. stagesplaats
3. stagenplaats

Hoe schrijf je de samenstelling: karn + melk?

1. karnmelk
2. karnemelk
3. karnenmelk

Hoe schrijf je de samenstelling: beer + gezellig?

1. berengezellig
2. beregezellig

Bedenk zelf twee samenstellingen.

Aan de slag

Opdracht 1-8

Hoeft deze les nog niet allemaal af!

Bedenk een zo lang mogelijke samenstelling

Huiswerk

Maak opdracht 1 en 2 voor de volgende les.

Bedenk een zo lang mogelijke samenstelling, die natuurlijk ook nog Nederlands correct is.