9.6 De Holocaust, GRES

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

9.6 De Holocaust

Holocaust  betekend in het Grieks: “Brandoffer” 
Veel Joodse mensen vinden dit geen passende naam, omdat een offer doet vermoeden dat je voor iets 'goeds' gestorven bent. 
Veel Joodse mensen noemen deze genocide (volkenmoord) daarom liever: Shoa = Hebreeuws “Grote vernietiging”

Uitleg en vragen over:

- Antisemitisme
- Joden na WOI in Duitsland en het derde rijk

- Massavernietiging

- Genocide niet alleen tijdens WO2

Ontwikkeling Antisemitisme

• Groepsbewustzijn: wij / zij
  
• Leden van de zij-groep zijn geen individu, maar een exemplaar van een negatief stereotype 
• Oorsprong ligt in de oudheid “Christusmoordenaars” 

Naast dat de Joden in de oudheid werden gehaat omdat zij 'christusmoordenaars waren', kwam het ook door de 
Joodse Oorlog tegen Romeinen (66 tot 70 na Chr.). De Romeinse historicus Tacitus schreef:
  “Genus Hominum, invisum Deis”; Een door goden gehaat menssoort- “Taeterrima gens” - Weerzinwekkend volk

Antisemitisme is de discriminatie van Joden gebaseerd op hun etniciteit of religie. Het antisemitisme kenmerkt zich door een vijandige houding en vooroordelen jegens Joden

De film (Duitsland 1940) laat Joodse personen zien die armoedig gekleed zijn en gedeeltelijk tandeloos. De opkomst van de Joden in Oost-Europa wordt vergeleken met de opkomst van ratten. 

Ook laat de film beelden zien in combinatie met teksten uit de Thora die moeten aantonen dat de Joden zich tegen de niet-Joden keren en een ziek volk zijn.

Stereotype en vooroordelen

• Tijden de middeleeuwen ontstaan er stereotype: “Gierig” en “Sluw”.
• Door de stereotype ontstonden er ook vooroordelen.
• Het gevolg is dat de Joden werden gediscrimineerd. 
• Ook in Nederland mochten de Joden tijden de middeleeuwen niet bij een gilde, waardoor ze het bankwezen of de handel in gingen. 

2019 Aalst

Op de wagen stonden poppen van stereotype orthodoxe Joden met een haakneus en zakken geld. De carnavalsgroep De Vismooil'n had de karikaturen gemaakt vanwege een bezuinigingsjaar. Daarop voortbordurend kwam de groep op dit idee, zeggen ze bij Het Laatste Nieuws (HLN). "Wij vonden dat komisch, als roze Joden de stoet in, met een kluisje waar we ons opgespaarde geld in bewaren. Met andere religies wordt er ook gelachen", zeggen ze.
https://nos.nl/artikel/2277223-praalwagen-met-joodse-stereotypen-kost-carnaval-aalst-mogelijk-unesco-status.html  

Gravure uit de 18de eeuw

Miniatuur door Pierart dou Tielt, 1349

Franse gravure uit de 18e eeuw, die een kwaadaardige

veronderstelling uit de middeleeuwen verbeeldt.

De joden zouden het bloed van onschuldige kinderen

aftappen en drinken.

Executie van joden tijdens de Zwarte Dood (de Pest) in 1349

Pogroms

Geweldadige uitbarsting tegen een tegen een etnische of religeuze groep, in dit geval de joden. 

Progrom in een jodenwijk (getto) Frankfurt 1614

Tijdens de 18de eeuw werden de rechten voor de Joden beter, door welke ontwikkeling in Europa kwam dit?

Stelling: Antisemitisme is een continuïteit in de geschiedenis.
waar of niet waar?

Met graffiti zijn er hakenkruizen op de grafstenen van een Joodse begraafplaats gespoten. 

1. Waar
2. Niet waar

Na de Eerste Wereldoorlog

Tijdens WOI leek het antisemitisme iets te zijn verminderd omdat de Joden meevochten aan het front. Als vervolgens de oorlog wordt verloren krijgen (ook) de Joden de schuld. Ook hadden veel joden een communistische achtergrond, nog een reden om hen te haten volgens de nazi`s 

Dolkstootlegende: Is een bekende complottheorie uit de moderne Duitse geschiedenis. Met name militairen, nationalisten en conservatieven geloofden dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) verloren had door verraad van de sociaaldemocraten en andere ‘interne vijanden’, onder wie de Joden en links-revolutionaire bewegingen 

Hitler wordt kanselier

januari 1933

• Hitler speelt in op gevoelens van onvrede bij delen van de bevolking.
• Hij zegt dat de economische crisis én het verlies van de oorlog de schuld is van Joden en Communisten

Neurenberger Rassenwetten

1935

Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken. Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger. Deze wetten zijn ook bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'

Leg uit wat er wordt bedoelt met:
'het Arische ras zuiver te houden'

Kristallnacht

9 november 1938

• In Parijs vermoordt een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi. 
• Na een radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

De naam Kristallnacht verwijst naar het vele glaswerk dat tijdens deze aanvallen werd vernield. Van joodse zijde werd later bezwaar gemaakt, zij vonden de naam te eufemistisch gegeven de ernst van de gebeurtenissen. Sindsdien worden er in Duitsland ook andere namen gebruikt zoals Reichspogromnacht en Novemberpogrome 1938.

Wat gebeurde er in de Kristalnacht?

1. Poolse synagoge en winkels werden gesloopt
2. Duisters vielen communisten massaal aan op straat.
3. Joodse synagoges en winkels werden gesloopt.
4. Politieke tegenstanders werden vermoord.

Joden mogen niet meer mee doen.

• De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten van het openbare leven in Duitsland
• Spullen kopen in Joodse winkels? Dat doet een échte Duitser niet!

Weet je het nog?

Waar

Niet waar

Joden mochten geen kinderen krijgen

Joden mochten niet naar de kapper

Joden die ambtenaar of leraar waren, werden ontslagen

Joden moesten bij elkaar in een getto wonen.

Joden moeten in ghetto's wonen

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven. 
                                 Hierna volgt een fimpje over het leven in de getto van Warschau

Getto is de benaming voor een stadswijk die voor het overgrote deel wordt bewoond door mensen die behoren tot een enkele etnische, religieuze of raciale groep, veelal met een laag inkomen. Vaak zijn deze mensen door de overheid of door de omstandigheden gedwongen om daar te wonen.

Omschrijf de uitdagingen van de Getto, a.d.h. van het vorige beeld fragment (youtube).

Een probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

Getto's groeien uit hun voegen, waardoor het voor de Duitsers niet meer overzichtelijk is. Daarom worden er concentratiekampen gebouwd.
Ver buiten de bewoonde wereld, deze kampen raken 'niet' vol, omdat er een hoog sterfte cijfer is.

Pas op: 

Mocht je het fimpje over de Getto van Warschau als vervelend hebben ervaren om te kijken is het wellicht verstandig om de volgende dia's te vermijden. De beelden kunnen schokkend zijn.

Ga in dat geval naar slide '34'

Het vermoorden van Joden begint  vroeg in de oorlog,

In eerste instantie gaat dit nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen, doormiddel moordkuilen

Op 29 augustus 1942 werd het Getto van Rafalivka door de nazi’s opgedoekt en werden ca. 2.250 Joden gedwongen om naar een bos in Suchowola te marcheren waar ze hun eigen massagraf moesten graven. Vervolgens moesten ze aan de rand van de put staan om om te worden geëxecuteerd waarna ze in de put geschopt werden.
Historici noemen dergelijke gebeurtenissen tegenwoordig: La Shoah par Balles (De Shoah met kogels) .

Geef 2 redenen waarom Himmler
'de Shoah met kogels'
niet effectief genoeg vond.

Heinrich  Himmler was leider van de SS. Himmler was een van de hoofdverantwoordelijken voor de Holocaust en is daarmee één van de grote oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog.

Wannsee Conferentie, 1941 

• 15 hoge nazi ambtenaren komen bijeen.
• presenteert Endlösung:  Vernietigingskampen waar joden vergast worden doormiddel van Zyklon B
• Voorbeelden: Auschwitz, Treblinka
• Sterkere joden worden als slaaf gebruikt, zwakkere direct vergast 
• 60% van Europese joden wordt vermoord door de nazi's 

De Endlösung der Judenfrage, eindoplossing van het Jodenvraagstuk, was het plan van de SS voor de systematische genocide op het Joodse volk in Europa, de Holocaust. 

Inventarisatielijst van Joden in Europa gebruikt op de Wannseeconferentie

Fritz Haber (1868-1934) een Duitse joodse chemicus. Hij Ontwikkelde Zyklon B in de jaren ’20 als insecticide.

 Zyklon B  is  een snelwerkend gif:Het gas dringt na inhalatie meteen door tot de uithoeken van het longweefsel, wat leidt tot blokkade van de zuurstofopname

Deze foto is gemaakt in een gaskamer inAuschwitz.
Via een kleine doorgang in het dak gooide men een blik Zyklon B naar beneden. 

Deze foto is gemaakt in een gaskamer inAuschwitz, aan de wand van de muur zie je krassen van nagels. 

Deze foto is gemaakt in Auschwitz, aansluitend van de gaskamer was een crematorium om de lijken direct op te ruimen. Het leeg halen van de gaskamer gebeurde door tewerkgestelde joden evenals het het bedienen van de verbrandingsovens. 

Op 20 januari 1942 werd door de Nazi's in de plaats Wannsee besloten tot

1. Het vermoorden van Joden
2. Verhuizing van Joden naar Madagaskar
3. Vernietigingskampen in Oost-Europa
4. Vernietigingskampen in heel Europa

Zet de volgende gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde:

1. De Kristallnacht
2. De Neurenbergerwetten worden ingevoerd
3. De genocide op joden is op z'n hoogtepunt
4. De Wannsee-conferentie vindt plaats

1. 1 --> 2 --> 4 --> 3
2. 2 --> 1 --> 3 --> 4
3. 2 --> 4 --> 1 --> 3
4. 2 --> 1 --> 4 --> 3

Dit zijn rassenwetten. Er werd offcieel vastgelegd wie wel of geen jood was. Joden mochten volgens deze wetten bijvoorbeeld niet trouwen met niet joden, verloren hun burgerrechten en mochten geen ambtenaar zijn.

In deze nacht werden de ruiten van Joodse huizen, winkels en scholen ingegooid. Veel joden werden opgepakt, (tijdelijk) gevangengezet en er was veel geweld.

Op de Wannsee conferentie in Berlijn werd bepaald dat het Joodse volk moest worden vernietigd.

Bekijk de prent hiernaast:
Noem twee stereotype kenmerken
van Joden zijn die in de prent zijn verwerkt?

De prent is recent gemaakt. Vind jij dat er een
verbod op prenten moet komen, waarin etnische of
religieuze groepen belachelijk worden gemaakt?
Leg je antwoord uit.

15 Miljoen slachtoffers

Joden (6 miljoen), Intellectuele en Politieke tegenstanders, Homoseksuelen , Jehovagetuigen , Polen , Roma en Sinti , Geestelijk gehandicapten, Afroduitsers , Sovjet krijgsgevangenen.

Foto uit  Auschwitz, waar in één van de barakken een foto wand is met slachtoffers.  Op deze manier probeert het kamp vandaag de dag de slachtoffers een gezicht te geven. 

Geen genocide's meer?

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er gedurende verschillende (burger)oorlogen

groepen mensen vanwege hun afkomst vermoord. Op de volgende slide is een link naar amnesty international, die er actie tegen voert. 

https:

Wat is een oorzaak voor elke genocide denk je?

Einde van de les

Hierna volgen nog twee facultatieve filmpje:
1. Holocaust (schooltv)
2. Genocides na wo2 (schooltv)