Hoofdstuk 3 - Woordenschat - Metonymie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Metafoor en metonymie

Beeldspraak prikkelt en inspireert

Leerdoel

Na de les kan ik de verschillende vormen van metonymie herkennen en begrijpen. 

Wat is beeldspraak?

Beeldspraak

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Er wordt niet letterlijk gezegd wat er wordt bedoeld. 

Waarom gebruikt men beeldspraak?

Waarom beeldspraak?

Het kan grappig zijn.

Het kan krachtiger overkomen.

Het kan verzachtend overkomen. 

Het kan taal levendig maken. 

Beeldspraak

Beeldspraak berust op een overeenkomst tussen een object en een beeld.

Hij is zo licht als een veertje = vergelijking.

Aan zijn gezicht te zien had die tomaat had heel hard gesport = metafoor.

Metafoor

Er is een overeenkomst tussen het object en het beeld.

Het object wordt in zijn geheel vervangen door het beeld.

De metafoor is eigenlijk een vergelijking, maar zonder het woordje 'als'. 

Voorbeeld metafoor

Die hark staat tijdens het dansen op mijn tenen.

Iemand die houterig danst (= object) wordt vergeleken met een hark (= beeld). De overeenkomst is dat ze beide houterig en stijf zijn.

Voetbal is oorlog. Net als in een oorlog is er strijd tussen de twee teams. 

Het is hier een zwijnenstal. De kamer is zo vies als een zwijnenstal.

Metonymie

Je gebruikt een deel van het object (= beeld = metoniem) dat te maken heeft met het object.

Voordat ik start, ga ik eerst de neuzen tellen.

Hiermee wordt bedoeld dat je de mensen / leerlingen gaat tellen. Iedereen heeft een neus. Je benoemt dus een deel van het object.

Voorbeelden metonymie

Er hangt bij hem een Rembrandt aan de muur. 

Nederland won van Spanje.

Geef mij nog maar een glaasje.

Andere voorbeelden

Je kunt ook een ander verband beschrijven:

• Een deel van het geheel benoemen: Neem maar een bloemetje mee.

• Je benoemt het geheel, je bedoelt een deel: Nederland won van Italië.

• Je benoemt de producent: Mijn Nikes staan in de gang.

Andere voorbeelden

• Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon: Die lachebek.

• Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp: Hij trapt het leer tussen de doelpalen.

• Je noemt het voorwerp, maar je bedoelt de inhoud: Doe mij maar een glaasje.

• Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het product: Hij drinkt altijd Spa.

Oefenen opdracht 1

Noteer het woord of woorden die als metoniem worden gebruikt.

Wat wordt ermee bedoeld? 

Het Witte Huis heeft besloten de belastingen te verlagen.

Mijn vriendin eet graag toast met roquefort, maar ik houd daar niet van.

Als ik de betekenis van een woord niet ken, zoek ik die op in de Van Dale.

Op het vorige WK heeft Oranje de derde plaats bereikt.

Ik wil niet achter die lange zitten, want dan kan ik het bord niet zien.

Met een baan in de ICT kun je een goede boterham verdienen.

Heb je het leerdoel begrepen? Welk cijfer geef je jezelf?

Was er iets wat je lastig vond?

Heb je nog een vraag voor de docent?