13.4 nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

13.4  Nieren 

Andere uitscheidingsorganen

Huid                lever                        longen

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende organen van het uitscheidingsstelsel en onderdelen van de nieren benoemen in afbeeldingen.
  
• Je kunt uitleggen hoe de nieren urine produceren en bewaren.
• Je kunt uitleggen wat de rol van ADH is bij het regelen van de hoeveelheid urine

Uitscheiding

• In speciale organen: de nieren
  
• Zuiveren het bloed van afvalstoffen
• Aanvoer bloed via nierslagader 
• Nierschors en niermerg bevatten zuiveringsinstallaties 
• Ook teveel water, zout, gifstoffen worden hier uit het bloed gehaald.
  

• Gezuiverde bloed via nierader naar de onderste holle ader
• Water met alle afvalstoffen verzamelt in nierbekken
• Dit heet urine
• Via urineleider wordt urine naar blaas vervoerd
• Voor opslag tussen de 0,5 en 0,8 l urine
• Vanuit blaas gaat urine via de urinebuis naar buiten.
  

Urinewegen

Nierbekkens --> urineleider --> urineblaas --> urinebuis

verschil lengte urinebuis man en vrouw

opslag urine 

afgifte warmte 

Uitscheiding ureum 

productie glycogeen 

opslag vet 

Urineblaaas 

Huid 

NIeren 

Lever

pijpbeenderen 

lage 

osmotische 

waarde

hoge osmotisch waarde

hoe werkt ADH?

Welk orgaan maakt ADH?

1. hypothalamus
2. hypofyse
3. nier
4. bijnier

Veel ADH zorgt voor...

1. donkere urine
2. lichte urine

Werking van de nieren

Afvalstoffen uit het bloed halen (zoals zouten)

Niermerg en nierschors maken hier urine van
Urine wordt verzameld in de nierbekkens

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in:

- Tubulus,

- Lus van Henle

- Verzamelbuis

Vergelijk BINAS 85C

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 4:

Stap 5:

Stap 6:

Stap 7:

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken.

Via de achterkwab komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan minder water uitscheiden.

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere osmotische waarde.

De hypothalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.

Als je heel zoute drop gegeten hebt, krijg je dan veel of weinig ADH in je bloed? Waarom?

1. Veel ADH want dat stimuleert de uitscheiding van water
2. Veel ADH want dat remt de uitscheiding van water
3. Weinig ADH want dat stimuleert de uitscheiding van water

Bloedplasma bevat eiwitten, urine normaal gesproken niet. Hoe komt dat?

1. Eiwitten worden actief teruggeresorbeerd uit voorurine
2. Eiwitten verlaten de voorurine passief door diffusie
3. Eiwitten worden door ADH teruggeresorbeerd
4. Eiwitten zijn te groot om via ultrafiltratie in de voorurine te komen

Nierdialyse

Met welk cijfer wordt op deze dwarsdoorsnede een nier aangegeven?

1. 3
2. 4
3. 5
4. de nier staat er niet bij

Tot slot:

Donderdag van 14-15u inzien herkansing en eventueel vragen stellen (niet verplicht)

Donderdag 15u-16.30u practicum in B011. 

Neem boek, binas, potlood, gum, geo mee.

Dit is wel voor iedereen verplicht. Voorbereiding op PO!

Dank voor je aanwezigheid en je inzet deze les.