H3.7 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H3.7

Grammatica zinsdelen

Welkom!

2HV

Leerdoel

Aan het einde van deze § kan je;

• ''...'' de lijdende en de bedrijvende vorm herkennen en gebruiken.

Planning

• Terugblik
  
• Bedrijvende en lijdende vorm
• Wanneer lijdende vorm?
• Omwisselen
• Huiswerk / Leestijd
• Afsluiting

naamwoordelijk gezegde 

-

werkwoordelijk gezegde

Geeft altijd aan dat iets of iemand iets is. Zo bevat ‘De wind is koud’ een naamwoordelijk gezegde: er wordt uitgedrukt dat de wind iets ís, namelijk: koud.

Koppelwerkwoorden:

Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Bestaat uit alle werkwoorden die in de (hoofd)zin staan. Het geeft altijd aan dat iets of iemand iets doet:

(In ‘De wind komt uit het oosten’ zit een werkwoordelijk gezegde. Hierin wordt namelijk uitgedrukt dat de wind iets dóét: uit het oosten komen.)

1.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                        p.53-61

Vaste volgorde bij het ontleden

Als je zinsdelen gaat benoemen, doe je dat in deze volgorde:

1. Onderstreep de persoonsvorm.
2. Zet zinsdeelstrepen tussen de zinsdelen.
3. Benoem het werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde.
4. Benoem het onderwerp.
5. Benoem het lijdend voorwerp.
6. Benoem het meewerkend voorwerp.
7. Benoem de bijwoordelijke bepalingen.

• Hoofdzin en bijzin
• Voegwoorden

*Denk aan de zinsdeelproef:

3.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                   p.201-208

Bedrijvende en lijdende vorm

1. Bedrijvende (actieve) zin: wanneer het Onderwerp de handeling uit het Werkwoordelijk gezegde verricht.

1. Lijdende (passieve) zin: Wanneer het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde ondergaat.

• Benoem bij de volgende zinnen of het een bedrijvende of lijdende zin is:             Jara laat de hond uit.                                                                                                           De docent legt het meewerkend voorwerp uit.                                                               De hond wordt uitgelaten.                                                                                               De leerlingen maken de oefeningen.                                                                           De oefeningen worden gemaakt.

• Van een bedrijvende zin waarin een lijdend voorwerp staat, kun je een lijdende zin maken. Het lijdend voorwerp van de bedrijvende zin wordt het onderwerp van de lijdende zin.
• Jara | laat | de hond | uit. -> De hond | wordt | uitgelaten.

3.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                   p.201-208

Bedrijvende en lijdende vorm

In sommige passieve zinnen staat informatie over wie de handeling uit het werkwoordelijk gezegde verricht. Het zinsdeel met door maakt duidelijk wie iets doet. Dit noemen we een door-bepaling. De door-bepaling benoemen we in de zinsontleding als bijwoordelijke bepaling (bwb).

De hond | wordt | uitgelaten | door Jara.

o = De hond

wg = wordt uitgelaten

bwb = door Jara.

De kenmerken van een lijdende zin samengevat:

1 Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling.

2 Er staat een door-bepaling in, of die kun je erbij bedenken.

3 De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord.

3.7 Grammatica zinsdelen                                                                                                   p.201-208

Wanneer gebruik je de lijdende vorm?

Kies voor de lijdende vorm:

• Als je de handelende persoon niet kent, of als het voor de hand ligt wie dat is/zijn:            De relschoppers werden direct gearresteerd.
• Als je de handelende persoon niet wilt noemen:                                                                          In die klas wordt veel geroddeld.
• Als je voor afwisseling wilt zorgen:                                                                                                      Veel leerlingen vonden deze toets goed te doen. De toets is dan ook erg goed gemaakt.

      Werktijd

Zelfstandig werken

Maken huiswerk

H3.7 opdracht  3, 4, 7, 10, 12, 11

Leestijd

Zelfstandig en stil lezen in je leesboek