3.7 en 3.8 Grammatica - herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom bij Stravers Grammatica!

Wat je in deze les leert...

1.  Zinsdelen: ng + werkwoordelijk en naamwoordelijk deel, actieve/bedrijvende zin en passieve/lijdende zin

2. Woordsoorten: Drie soorten ww = zww, kww, hww

§3.7 en 3.8 Grammatica

Werkwoordelijk
 gezegde

§3.7 Grammatica zinsdelen

Het werkwoordelijk gezegde (wg)

• Dat doe je of iemand doet iets = duidelijke handeling
• Alle werkwoorden + 'aan het', 'te'  uit de zin noteren
  
• Let op splitsbare werkwoorden, bijvoorbeeld 'opbellen'
  

Voorbeeldzinnen met wg

Harry is zijn huiswerk aan het maken.

wg = is aan het maken

Hermelien belt Harry op.

wg = belt op

Naamwoordelijk gezegde

§3.7 Grammatica zinsdelen

Het naam-

woordelijk

gezegde (ng)

 

Dat ben je 

of ís iemand!

(= zijn)

In een zin met een ng staat een koppelwerkwoord: 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen 

+ heten, dunken, voorkomen

Het koppelwerkwoord verbindt het onderwerp met een bijvoeglijk naamwoord of een zelfstandig naamwoord 

Stappen om het ng te vinden:

1. Zoek het belangrijkste werkwoord (hoofdwerkwoord) in de zin. Laat het belangrijkste werkwoord in de zin niet duidelijk merken wat het onderwerp doet? 

2. Kijk of het belangrijkste werkwoord een koppelwerkwoord is: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen (9). Trucje: Je kunt de koppelwerkwoorden onderling verwisselen en de zin klopt nog!

3. Voeg de overige hulpwerkwoorden en het naamwoordelijk deel uit de zin toe aan het ng.

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit 2 delen:

1. Werkwoordelijk deel: kww (+ hww)
2. Naamwoordelijk deel: alle ándere woorden (bn+zn)

Een koppelwerkwoord is vervangbaar door de ander koppelwerkwoord.

Onze hond wordt groot.

Onze hond is groot.

Onze hond blijft groot.

Voorbeeldzin met ng

Shayla / is / een gezellige vriendin.

pv = is

o = Shayla

ng = is een gezellige vriendin 

(werkwoordelijk deel: is

naamwoordelijk deel: een gezellige vriendin)

Voorbeeldzin met ng

Je zus / zal / later / een goede zangeres / worden.

pv = zal

o = Je zus

ng = zal een goede zangeres worden

(werkwoordelijk deel: zal worden,

naamwoordelijk deel: een goede zangeres)

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde, zit nóóit een lijdend voorwerp!

Bedrijvende en lijdende vorm

§3.7 Grammatica zinsdelen

Bedrijvende en lijdende vorm

=

Active en passieve vorm

In een bedrijvende/actieve zin verricht het onderwerp de handeling uit het werkwoordelijk gezegde.

In een lijdende of passieve zin ondergaat het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde.

Voorbeeldzin met een bedrijvende/actieve en lijdende/passieve vorm

Bedrijvend/actief = Jan organiseert een openingsfeest.

Lijdend/passief = Het openingsfeest is door Jan georganiseerd.

Van bedrijvend naar lijdend 

= 

van actief naar passief

Van een bedrijvende zin kan je een lijdende zijn maken als er een lv in staat.

Het lv wordt dan o in de lijdende zin. Zie het voorbeeld:

Jara laat de hond uit. = actief

De hond wordt uitgelaten. = passief

De 'door-bepaling'

In sommige lijdende/passieve zinnen staat

 wie de handeling uit het wg verricht. 

Dan staat er 'door' en dat heet

een  'door-bepaling'. Dit zinsdeel benoem je als bijwoordelijke bepaling. Zie voorbeeld.

De hond /wordt /uitgelaten /door Jara. 

o      /      pv     /      wg      /       bwb

§3.8 Grammatica woordsoorten

Werkwoordsoorten

      Kijk in een zin naar het belangrijkste werkwoord ( = hoofdwerkwoord). 

Is het een zww of een kww? De rest is dan hww!

1. zelfstandig werkwoord (zww)

2. koppelwerkwoord (kww)

3. hulpwerkwoord (hww)

Werkwoorden benoemen in een zin:

Wat is het belangrijkste werkwoord in de zin? = zww óf kww

De rest? = hww

Vaak bij een wg!

Het koppelwerkwoord verbindt het onderwerp 

aan een bijvoeglijk of een zelfstandig naamwoord.

ZWABBELS 

+hdv

9 koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen 

+heten, dunken en voorkomen

Hulpwerkwoord

Om het infinitief en het voltooid deelwoord te kunnen gebruiken in een zin, is een hulpwerkwoord nodig. 

Bijvoorbeeld: hebben, zijn, worden, zullen, willen, kunnen, moeten.

Jan heeft gefietst.

Jan zal hard fietsen.

hww = heeft, zww = gefietst

hww = zal, zww = fietsen

Voorbeeldzin met kww en hww

De weersvoorspelling voor komend weekend blijkt gunstig te zijn.

blijkt = hww, zijn (infinitief)= kww

Wat weet je nu?