4.3 De paus en de kruistochten (A)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Steden en Staten

4.3 De paus en de kruistochten (A)

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen terugkoppeling

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Aan de slag

5. Leerdoelen nabespreken

Leerdoelen terugkoppeling

1. Je kunt uitleggen hoe de staatsvorming van Frankrijk plaatsvond.

2. Je kunt beschrijven hoe door de opkomst van staten de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.  

 

3. Je kunt uitleggen waarom standen en steden streefden naar particularisme en waarom de koning streefde naar centralisatie.  

Kenmerkend aspect: 

15. Het begin van staatsvorming en centralisatie.

Leerdoelen

1. Je kunt de verschillen uitleggen tussen wereldlijke en geestelijke macht.

2. Je kunt met voorbeelden uitleggen waarom en hoe de paus streefde naar vergroting van zijn macht.

3. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het Oosters Schisma. 

Theorie

Voor middeleeuwse christenen was God almachtig. Hij bepaalde ook de machtsverhoudingen op aarde. 

De afbeelding hiernaast is een bekende voorstelling van de tweezwaardenleer. De keizer krijgt een zwaard wat staat voor wereldlijke macht (macht over landen en mensen). De paus krijgt een zwaard wat staat voor geestelijke macht (kerk en gelovigen.

Theorie

Volgens de tweezwaardenleer waren de geestelijke macht en wereldlijke macht gelijkwaardig. Toch zien we dat tijdens de late Middeleeuwen de paus dit anders begon te zien: de geestelijke macht stond boven de wereldlijke macht! 

Christenen in het Byzantijnse Rijk - ontstaan uit het Oost-Romeinse Rijk - accepteerden dit gedrag van de paus niet. De leider van de Byzantijnse kerk, de patriarch, was het niet eens over de macht van de paus en over het gebruik van gebeden tijdens de kerkdienst. 

Theorie

Opschrijven:

Door de meningsverschillen tussen de West-Europese Kerk (paus) en de Oosterse Kerk (patriarch) ontstond er een schisma: een kerksplitsing (1054). 

Theorie

Het was al eeuwenlang de gewoonte dat de inwoners van een bisdom zelf hun bisschop mochten kiezen. Daarna benoemde de paus de gekozene officieel en gaf hem drie symbolen.  

Opschrijven:

Investituur: Aan een nieuwe bisschop de symbolen van het bisschopsambt geven: een ring, een mijter en een staf. 

Theorie

• In de loop van de Middeleeuwen probeerde de paus steeds meer invloed te krijgen op de bisschopskeuze. 
  
• Daarbij komt paus in conflict met gelovigen in de bisdommen, maar ook met keizers en koningen. 
  
• Deze kozen en benoemden namelijk zelf bisschoppen en stelden die dan tegelijk aan als leenman. 
  
• Omdat een bisschop niet mag trouwen krijgt bij overlijden de koning of keizer het leen weer terug. 
  
• Pausen wilden die wereldlijke invloed op bisschopsbenoemingen niet. Dat is iets voor de geestelijke macht! 

Opschrijven:

Investituurstrijd: strijd tussen de keizer en de paus over het benoemen van bisschoppen. 

Aan de slag

Maken Kennen en Kunnen lijst van 4.3.

Leerdoelen

1. Je kunt de verschillen uitleggen tussen wereldlijke en geestelijke macht.

2. Je kunt met voorbeelden uitleggen waarom en hoe de paus streefde naar vergroting van zijn macht.

3. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het Oosters Schisma.