Hoofdstuk 3 Marktresultaat

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marktresultaat

Hoofdstuk 3: Onvolkomen concurrentie

Onvolkomen concurrentie:

marktmacht is marktfalen

Marktmacht ontstaat als er aanbieders van een product de prijs kunnen beïnvloeden -> er is dan sprake van marktfalen!

Alle marktvormen behalve de volkomen concurrenten/volledige mededinging hebben een vorm van marktfalen. 

Van TK naar collectieve aanbodfunctie

zet TK om naar MK
aanbieder streeft naar Maximale winst dus

MO = MK, maar bij volkomen concurrentie geldt P = MO

dus p = MK

p = functie omzetten naar q = functie (dan heb je individuele aanbodfunctie)

q functie omzetten naar Qa (collectieve aanbodfunctie)

Collectieve aanbodcurve is een optelsom van alle individuele MK lijnen. Dus Qa is de MK van de individuele aanbieder

q_a = 1,75p - 35

-1,75p = -q_a -35

p =  1/1,75q_a + 20

p = MK = 1/1,75q_a + 20

Soorten monopolie

Hoe kan een monopolie ontstaan?

1. Wettelijke monopolie

De overheid geeft of heeft het alleenrecht op de verkoop

2. Natuurlijk monopolie

De investeringen om een bedrijf te beginnen zijn zo hoog dat geen enkel ander bedrijf de concurrentie wil aangaan

3. Technische monopolie

Een bedrijf bezit als enige de technische kennis om een product te maken

4.  Economisch monopolie

Een bedrijf bezit een alleenrecht op het produceren van het product (patent)

Monopolie:

Het bedrijf met een monopoliepositie..

GO

GO is niet een horizontale lijn zoals bij volkomen concurrentie.  

MO

MO snijdt de X-as op de helft van het GO-snijpunt van de X-as. → omzet maximaal(!)

Wel vanuit dezelfde Y-waarde bij X=0 starten 

BEP-1

BEP-2

Formule

GO = de prijs-afzetlijn(de formule van Qv)

Max. winst

MO=MK

Maximale winst bij monopolie

1) Bepaal met behulp van MO = MK de hoeveelheid waarbij de winst maximaal is.

2) Bepaal de verkoopprijs bij die hoeveelheid

3) Bepaal de kosten per product (GTK) bij die hoeveelheid.

Monopolie:

Monopolie:

                                             welvaartsverlies monopolie

KARTEL-vorming

Bij een oligopolie hebben enkele (grote) aanbieders de macht om de prijs te bepalen.

Hierbij ontstaat het risico van Kartelvorming

Prijsdiscriminatie

Een aanbieder die voor precies hetzelfde product, verschillende prijzen vraagt, aan verschillende duidelijk van elkaar te onderscheiden doelgroepen. Het product kan niet doorverkocht worden aan andere doelgroepen.

Bijv. kinderen tot 12 jaar en ouderen vanaf 65 jaar betalen een lagere prijs voor het OV dan de leeftijd 13-64 jaar. Via een ID kan aangetoond worden wat de leeftijd is.

Bij perfecte prijsdiscrminatie kan de prijs lager

• Bij perfecte prijsdiscriminatie betaalt elke consument een een prijs die gelijk is aan zijn betalingsbereidheid.
• Voor elke vrager een eigen prijs
• Bij perfecte prijsdiscriminatie geen   consumentensurplus, alleen producentensurplus.
• Door de prijs voor bepaalde groepen te verlagen kan de monopolist extra klanten trekken. Zolang MO>MK levert dat extra winst op.

prijsdiscriminatie: 65+ korting

prijsdifferentiatie: duurder kaartje voor meer luxe

prijsdiscriminatie: korting voor kinderen

prijsdifferentiatie: duurder kaartje voor meer luxe

prijsdifferentiatie: duurder ticket voor meer luxe

prijsdiscriminiatie: ticket goedkoper voor vroegboekers

prijsdifferentiatie: dag en nachttarief

Drie soorten prijsdiscriminatie:

1e graad: Prijsdiscriminatie verschilt per klant.

2e graad: Prijsdiscriminatie afhankelijk van de hoeveelheid goederen die je verkoopt.

3e graad: Prijsdiscriminatie per klantgroep/deelmarkt. 

Drie soorten prijsdiscriminatie:

1e graad: Prijsdiscriminatie verschilt per klant.

2e graad: Prijsdiscriminatie afhankelijk vd hoeveelheid goederen die je verkoopt.

3e graad: Prijsdiscriminatie per klantgroep/deelmarkt. 

Drie soorten prijsdiscriminatie:

1e graad: Prijsdiscriminatie verschilt per klant.

2e graad: Prijsdiscriminatie afhankelijk van de hoeveelheid goederen die je verkoopt.

3e graad: Prijsdiscriminatie per klantgroep/deelmarkt. 

Rol overheid

Discussie binnen economische wereld

• Crisis 1930 => actieve overheid => Keynesiaans
• 1945 - 1960/70 => gouden jaren
• 1970 - 2008 => minder overheid => Neoliberaal
• Crisis 2008 => rol overheid?

Staatsbedrijven

Winst maken is niet het doel.

Gevolgen voor efficiëntie en innovatie --> prikkel ontbreekt. 

Privatisering

• Overheidsbedrijven/taken worden afgestoten naar het particuliere bedrijfsleven. 

Veranderingen overheidssector

Oorzaken hoge werkloosheid & hoge staatsschuld. 

• Gevolg van de overheidsinvloed op de markt

Adam Smith

• Marktwerking
• Alleen ingrijpen als markten falen.
• Onzichtbare hand

Privatiseringen geslaagd?

• Zorgverzekering Nederland
• Nederlandse Spoorwegen doelmatiger
• Banken gered tijdens kredietcrisis 2008
• Prijsplafond energie

Toezicht op de markt

Beleid maken en beleid uitvoeren wordt gesplitst. 

Toezicht nodig om twee economische problemen:

• Principaal-agentprobleem
• Berovingsprobleem

Principaal-agent probleem

Principaal- agent probleem 

Drie elementen

- Een principaal-agent relatie: er is een opdrachtgever en een opdrachtnemer

- Er is asymmetrische informatie: agent heeft meer info

- Er zijn tegengestelde belangen

Gevolgen principaal-agentrelaties

Hogere transactiekosten voor contracten of controles

Averechtse selectie

Moral hazard

Berovingsprobleem

• Hold-upprobleem
• Ontstaat als door verzonken kosten de machtsverhoudingen veranderen na het afsluiten van een contract. 

Bijvoorbeeld er wordt een hogere prijs berekent na de contract afspraken. Als het bedrijf niet betaalt zijn de investeringen kwijt.