Deel 5: Vrijheid en determinisme

• Filosofie
• Secundair onderwijs

Deel 5: Vrijheid en determinisme

Wat weet je nog over
het probleem van vrijheid en determinisme?

Determinisme- Spinoza

Wat is het determinisme?

1. Het geloof dat god alles bepaalt.
2. Het geloof dat er geen oorzaken bestaan.
3. Het geloof dat alles veroorzaakt wordt door eerdere oorzaken.
4. Het geloof dat alles toeval is.

Leg uit wat de demon van Laplace is.

Demon van Laplace

Laplace gebruikte in een gedachte-experiment een demon om aan te tonen hoe voorspelbaar alles is. Stel dat de demon kennis heeft van de locatie en snelheid van alle deeltjes in het universum op een bepaald moment. Vanuit die kennis zou de demon dan alles kunnen afleiden wat er ooit in de toekomst gaat gebeuren.

Vrije wil 

Geef een duidelijk voorbeeld van een handeling uit dwang.

Wat houdt het kernidee van de populaire definitie van vrije wil in?

1. Het idee van bewuste aansturing van je handelingen en lichaam.
2. Het idee dat onze keuzes volledig bepaald worden door onze omgeving.
3. Het idee dat vrije wil niet bestaat.
4. Het idee dat vrije wil alleen geldt voor bepaalde groepen mensen.

Wat is volgens Spinoza de oorzaak van de illusie van vrije wil?

1. De mens is zich niet bewust van zijn determinisme.
2. De mens heeft wel vrije wil
3. Het lot is onvermijdelijk
4. God bepaalt alles

Hoe vormt het experiment van Libet een ondersteuning van Spinoza's visie?

Experiment van Libet en determinisme 

Libet heeft de opvatting dat er voor vrije wil geen enkele oorzaak mag zijn voor wat je doet. In het exeperiment werd de bereidheidspotentiaal voor een lichamelijke beweging gemeten. Het bleek dat deze telkens voor de beweging zelf kwam. Er was dus een oorzaak voor een handeling en dus geen sprake van vrije wil. 

Wie heeft kritiek geuit op het experiment van Libet en het determinisme van Spinoza?

1. Plato
2. John stuart Mill
3. Thomas Nagel
4. Lieke Asma

Kritiek van Lieke Asma op Spinoza 

Spinoza en Libet hebben beide de opvatting dat er voor vrije wil geen enkele oorzaak mag zijn voor wat je doet. Lieke Asma stelt dat vrije wil niet zozeer over oorzaken voor je handelingen gaat, maar over bewuste redenen om te handelen. Een handeling is vrij als je er een reden voor hebt en redenen tegen elkaar kunt afwegen. 

Waarom is het probleem van vrije wil en determinisme relevant?

1. Het heeft invloed op ons begrip van moraliteit en strafrecht.
2. Het probleem heeft alleen invloed op religieuze overtuigingen.
3. Het is alleen interessant voor filosofen.
4. Het probleem heeft geen praktische toepassing.

Relevantie van vrije wil en determinisme 

Vrije wil --> verantwoordelijkheid --> schuld --> straf of behandeling?