3.2 Hofstelsel en horigheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.2 Hofstelsel en horigheid 

Leerdoelen 

Aan het eind van deze les kan jij:

• de ontwikkeling van landbouwstedelijk naar autarkie beschrijven en
• uitleggen hoe de horigheid ontstond en
• drie voorbeelden van herendiensten noemen. 

Hofstelsel en horigheid

Kenmerkend aspect 11: 

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

Waarom verdween de landbouwstedelijke samenleving? 

Door diverse oorzaken verdween het Romeinse gezag. 
Mensen sloegen op de vlucht voor veiligheid. 

gevolgen:

• steden liepen leeg 
• reizen moeilijk en onveilig
• geen handel
• geldeconomie verdween
• landbouw stedelijke samenleving verdween
• landbouw belangrijkste middel van bestaan

Waardoor ontstond horigheid? 

Horig = onvrij, gebonden aan het land van een landbezitter

• Door ziekte en klimaatverandering minder voedselopbrengsten
• Oplossing: Romeinse keizers verbieden boeren hun grond te verlaten
• Dan: Romeins bestuur valt weg --> onveiligheid
• Steden worden dorpen --> stedelingen trekken naar het platteland, worden boer. 
• Boeren verbinden zich aan adel met legers
• In ruil daarvoor gingen zij verplichtingen aan 

ontstaan van horigheid

door:

- wegvallen centraal bestuur

- wegvallen bescherming (overheid/leger)

- wegvallen steden

- wegvallen handel en nijverheid

-> boeren zoeken bescherming bij een heer

de overheid bood geen bescherming en rondtrekkende bendes hadden vrij spel. Boeren zagen zich gedwongen bescherming te zoeken bij een heer. In ruil daarvoor gingen ze verplichtingen aan.

Schema over het hofstelsel

Het domein was ommuurd. In geval van gevaar konden boeren hier schuilen. 

Aan de slag! 

OZK: 1, 2, 3, 4B en 4C 

HD: 1, 3, 5, 6

Welke tijdvakken horen bij de middeleeuwen?

1. Monniken en vorsten - Steden en staten
2. Steden en rechten - Monniken en vorsten
3. Monniken en ridders - steden en landen
4. Monniken en ridders - Steden en staten

Belangrijk gevolg van de dalende landbouwproductie door de invallen van de Germanen in het romeinse rijk?

1. geen voedsel meer voor de steden
2. werkloosheid
3. stijgende prijzen

Romeinse steden in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. bleven in de middeleeuwen in oorspronkelijke staat functioneren
2. waren leeggelopen
3. werden vervangen door Middeleeuwse steden

de wegen in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. functioneerde goed
2. werd uitgebreid
3. werden verwaarloosd en waren onveilig

de geldeconomie in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. werd gedomineerd door goud
2. was gebaseerd op waardepapieren
3. bloeide als nooit tevoren
4. was verdwenen

de handel in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. bloeit als nooit tevoren
2. wordt gekenmerkt door stagnatie
3. speelde geen rol

Waardoor viel de landbouwstedelijke samenleving weg na de val van het Romeinse rijk?

1. Er was geen bescherming meer, handel werd onveilig
2. De steden werden vernield
3. Er was geen geld meer waar mee gehandeld kon worden
4. De wegen werden niet meer onderhouden

Belangrijkste middel van bestaan in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. handel
2. landbouw