Begrijpend lezen les 7: hoofd- en bijzaken, globaal en grondig/intensief lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

 Begrijpend lezen 

Lezen

10 minuten

wat heb je geleerd tot nu toe 

voor de toets Begrijpend lezen

... welke 5 tekstdoelen -en soorten er zijn
... wat de 3 soorten publiek zijn.
... wat oriënterend lezen is.
... wat een alinea, een tussenkopje en een deelonderwerp is.

... uit welke delen een alinea bestaat

... op welke manieren een tekst kan worden ingeleid en afgesloten.

... wat de functie van de titel van een tekst is.

... wat een kernzin is en waar je de kernzin kunt vinden.

Aan het einde van deze les ...

...weet je weer het verschil tussen objectief en subjectief

... weet je het verschil tussen een feit en een mening

... weet je wat hoofdzaken en bijzaken zijn.

... weet je wat de hoofdgedachte van een tekst is.

... wat de verschillen zijn tussen het onderwerp van een tekst en de hoofdgedachte

Verschil feit en mening

Feit

• Is waar of niet waar.
  
• Kun je controleren.

Welke zin is een feit?

• Er waren veel demonstranten op de markt. // Er waren zeker 1000 betogers op het plein
• Het is vandaag kouder dan gister // Erg koud vandaag! 

Mening

• Is wat iemand vindt. 
  
• Kun je niet controleren
  
• Zijn vader is al oud. // Die auto reed veel te hard in de bebouwde kom.
• Hoe maak je daar een feit van?

Objectieve teksten

• ... bevatten feiten (geen meningen)
  

• Tekstsoorten
  
• informerende teksten
• uiteenzettende teksten

• Let op: In een objectieve tekst kan de mening van een ander voorkomen (niet die van de schrijver)
  

Subjectieve teksten

• ... bevatten de mening van de schrijver.
  

• Welke tekstsoorten?
  
• activerende teksten
• betogende teksten

Hoofdzaken en bijzaken

• Hoofdzaken
  
• De belangrijkste zaken in een tekst. Bijvoorbeeld de kernzinnen. 

• Bijzaken
  
• Minder belangrijke zaken als uitleg, toelichting en voorbeelden. 
  

Globaal lezen

• Je kunt teksten op verschillende manieren lezen. zie leesstrategieën in begrijpend lezen les 3: herhalen
  

• Als je een tekst globaal leest, wil je weten wat:
  
• de hoofdzaken zijn

Intensief lezen

• Als je een tekst intensief leest, wil je weten wat:
  

• het onderwerp is
• de deelonderwerpen zijn
• de verbanden tussen de alinea's zijn (wat hebben ze met elkaar te maken)
• het tekstdoel is
• wat lastige woorden en zinnen betekenen

Hoofdgedachte van een tekst

• De hoofdgedachte van een tekst is dat wat DE SCHRIJVER over het onderwerp wilde vertellen. 
  

• De hoofdgedachte formuleer je in één zin. (En het onderwerp?)

• Dus: de hoofdgedachte = In één zin waar de hele tekst over gaat. 

🤨 WAT?

• Hoofdgedachte is: Wat de schrijver wil zeggen over het onderwerp >> In één zin waar de hele tekst over gaat

Hoofdgedachte van een tekst

• Tips voor het zoeken naar de hoofdgedachte:
  
• Schrijf het onderwerp van de tekst op en stel dan de vraag: Wat vertelt de schrijver in deze tekst over dat onderwerp? Zoek naar een aanwijzing in de titel en/of de inleiding.
• Vat de hoofdzaken over het onderwerp samen.
  
• Schrijf de hoofdgedachte op in één complete zin.
  
• De hoofdgedachte is nooit een vraag!
  

Aan de slag!

Pak je boek Op niveau, blok 4 lezen (blz. 204) en lees tekst 5 oriënterend.

• Stap 1: je bekijkt de titel, de tussenkopjes en de bronvermelding.

• Stap 2: je leest de eerste zinnen en de laatste zinnen.

•  Stap 3: je bekijkt de anders gedrukte woorden en eventuele afbeeldingen.

Maak vervolgens vraag 1 in Lessonup Begrijpend lezen les 7

1. Wat is volgens jou het onderwerp van de tekst?

Opdracht

Aan de slag!

Lees tekst 5 nu intensief!

Maak dan volgende vragen in de les

Huiswerk

Leer de begrippen uit "Samenvattende LessonUp Jaar 1"

2. Op welke manier trekt de schrijver in de inleiding de aandacht van de lezer?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Het onderwerp wordt aangekondigd.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

3. Schrijf de kernzin uit alinea 2 op.

4. Bestaat de rest van de alinea uit toelichting of voorbeelden?
Leg je antwoord in maximaal vijftien woorden uit.

5. Schrijf het deelonderwerp op van alinea 3.

6. Is de laatste alinea een echte slotalinea van deze tekst? Leg je antwoord uit.

7. Wat is het onderwerp van de tekst?

8. Schrijf drie bewijzen uit de tekst op waaruit blijkt dat peuters slim zijn.

9. Past de titel goed bij de inhoud van de tekst?
Formuleer je eigen antwoord op de titel.

10. Wat is het tekstdoeI?

11. Wat is de tekstsoort?

1. informerende tekst
2. uiteenzettende tekst
3. betogende tekst
4. amuserende tekst

Hoofdgedachte van een tekst

• Aanwijzingen voor het bepalen van de hoofdgedachte:
  
• Schrijf het onderwerp van de tekst op en stel dan de vraag: Wat vertelt de schrijver in deze tekst over dat onderwerp? Zoek naar een aanwijzing in de titel en/of de inleiding.
• Vat de hoofdzaken over het onderwerp samen.
  
• Formuleer de hoofdgedachte in één complete zin.
  
• De hoofdgedachte is nooit een vraag!
  

12. Schrijf de hoofdgedachte van tekst 5 op.

Opdracht

Lees tekst 6 (blz 206) grondig.

Wat was de functie van hofnarren in de middeleeuwen?

Maak vraag 1 t/m 5

1. Wat is het onderwerp van de tekst?

2. Schrijf de hoofdzaken van de tekst op. Gebruik maximaal40 woorden.

3. Wat is het tekstdoel van tekst 6?

1. informeren
2. uitleg geven
3. mening laten vormen
4. amuseren

4. Past de titel bij de inhoud van de tekst? Leg je antwoord uit.

5. Schrijf de hoofdgedachte van de tekst op.

Opdracht

Lees tekst 7 grondig (blz 207):

Hoe betaalden de Romeinen hun boodschappen?

Maak vraag 1 t/m 5

1. Wat is het onderwerp van de tekst?

2. Behoort de volgende zin tot de hoofdzaken of bijzaken van tekst 7? Leg je antwoord uit.
'De Romeinen werden door de Grieken geïnspireerd tot het invoeren van de denarius, een zilveren munt die tien asses waard was.'

3. Schrijf de hoofdzaken van de tekst op. Gebruik maximaal 45 woorden.

4. Wat is het tekstdoel van tekst 7?

1. informeren
2. uitleg geven
3. mening laten vormen
4. amuseren

5. Schrijf de hoofdgedachte van de tekst op.

Huiswerk

Volgende les is de huiswerkcontrole. 

Huiswerk:

Alle lessen 100% af.