Begrijpend lezen les 8: hoofd- en bijzaken, globaalen grondig/intensief lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Dit schooljaar leerde je ...

... welke 5 tekstdoelen -en soorten er zijn
... wat de 3 soorten publiek zijn.
... wat oriënterend lezen is.
... wat een alinea, een tussenkopje en een deelonderwerp is.

... uit welke delen een alinea bestaat.

... op welke manieren een tekst kan worden ingeleid en afgesloten.

... wat de functie van de titel van een tekst is.

... wat een kernzin is en waar je de kernzin kunt vinden.

     wat hoofdzaken en bijzaken zijn.

... wat de hoofdgedachte van een tekst is.

Hoofdzaken en bijzaken

Hoofdzaken

De belangrijkste zaken in een tekst. Bijvoorbeeld de kernzinnen. 

Bijzaken

Minder belangrijke zaken als uitleg, toelichting en voorbeelden. 

Globaal lezen

Je kunt teksten op verschillende manieren lezen. zie leesstrategieën in les 2.

Als je een tekst globaal leest, wil je weten wat:

• de hoofdzaken zijn

Intensief lezen

Als je een tekst intensief leest, wil je weten wat:

• het onderwerp is
• de deelonderwerpen zijn
• de verbanden tussen de alinea's zijn (wat hebben ze met elkaar te maken)
• het tekstdoel is
• wat lastige woorden en zinnen betekenen

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver over het onderwerp wil vertellen. 

De hoofdgedachte formuleer je in één zin.

Dus: de hoofdgedachte = In één zin waar de hele tekst over gaat.

Hoofdgedachte van een tekst

Aanwijzingen voor het bepalen van de hoofdgedachte:
Schrijf het onderwerp van de tekst op.
Stel de vraag: Wat vertelt de schrijver in deze tekst over het onderwerp? Zoek naar een aanwijzing in de titel en/of de inleiding.
Vat de hoofdzaken over het onderwerp samen.
Formuleer de hoofdgedachte in één complete zin.
De hoofdgedachte is nooit een vraag.

Aan de slag!

Pak je boek Op niveau, blok 4 lezen (blz. 204) en lees tekst 5 oriënterend.

• Je bekijkt de titel, de tussenkopjes en de bronvermelding.

•  Je leest de eerste zinnen en de laatste zinnen.

•  Je bekijkt de anders gedrukte woorden en eventuele afbeeldingen.

Maak vervolgens vraag 1.

1. Wat is volgens jou het onderwerp van de tekst?

Aan de slag!

Lees tekst 5 nu intensief!

Maak dan vraag 2 t/m 12

2. Op welke manier trekt de schrijver in de inleiding de aandacht van de lezer?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Het onderwerp wordt aangekondigd.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

3. Schrijf de kernzin uit alinea 2 op.

4. Bestaat de rest van de alinea uit toelichting of voorbeelden?
Leg je antwoord in maximaal vijftien woorden uit.

5. Schrijf het deelonderwerp op van alinea 3.

6. Is de laatste alinea een echte slotalinea van deze tekst? Leg je antwoord uit.

7. Wat is het onderwerp van de tekst?

8. Schrijf drie bewijzen uit de tekst op waaruit blijkt dat peuters slim zijn.

9. Past de titel goed bij de inhoud van de tekst?
Formuleer je eigen antwoord op de titel.

10. Wat is het tekstdoeI?

11. Wat is de tekstsoort?

1. informerende tekst
2. uiteenzettende tekst
3. betogende tekst
4. amuserende tekst

12. Schrijf de hoofdgedachte van tekst 5 op.