vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Wat gaan we doen vandaag?

Doel van de les

Ca. 15 minuten stil lezen

Huiswerk bespreken

Start nieuw onderwerp

Aan het werk

 

Telefoon in de kluis? Jas over de stoel,IPad in de tas

vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

Bekijk de volgende zin:

Julie en Isra beschuldigen elkaar ervan dat ze zich bij het groepswerk te weinig inzetten.

In een wederkerig of een wederkerend voornaamwoord zie je het onderwerp ‘wederkeren’ (terugkomen). 

In de voorbeeldzin is elkaar een wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw). Het Nederlands heeft er maar één: elkaar. Soms wordt het geschreven als mekaar of elkander.

vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

Julie en Isra beschuldigen elkaar ervan dat ze zich bij het groepswerk te weinig inzetten.

In de voorbeeldzin is zich een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw). Het komt voor bij wederkerende werkwoorden: zich schamen, zich voornemen. Welk wederkerend voornaamwoord (vet) je gebruikt, hangt dus af van het onderwerp (onderstreept):

Verplicht wederkerende werkwoorden hebben altijd een wed.vnw bij zich (zich vergissen, zich schamen):

– Wij vergisten ons in het perron, zodat we in de verkeerde trein stapten.

– Ik schaamde me voor die botte opmerking.

Toevallig wederkerende werkwoorden hebben soms wel, soms niet een wed.vnw bij zich (zich bezeren, zich amuseren); alleen toevallig wederkerende werkwoorden kunnen mezelf, jezelf, zichzelf en onszelf bij zich hebben:

– Bo bezeerde haar voet. Mika bezeerde zich / zichzelf toen hij van zijn fiets viel.

– De spreker amuseert zijn publiek. Wij amuseren ons / onszelf prima samen.

De wederkerende voornaamwoorden mezelf, jezelf, zichzelf en onszelf komen alleen voor bij toevallig wederkerende werkwoorden (zich wassen, zich scheren) en niet bij verplicht wederkerende werkwoorden (zich verslikken, zich vergissen):

Meneer Van het Hof scheert zichzelf het liefst met een scheermesje.

Ik bemoei *mezelf nooit met de ruzies van anderen. (* betekent ongrammaticaal)

Het woord zich is altijd wederkerend voornaamwoord, maar me, je en ons kunnen ook persoonlijk voornaamwoord zijn. 

Daarnaast kunnen je en ons bezittelijk voornaamwoord zijn.

Stel de woordsoort vast door me, je of ons te vervangen door hij, hem, zijn of zich.

vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

door hij of hem, dan is het een persoonlijk voornaamwoord;

door zijn, dan is het een bezittelijk voornaamwoord;

door zich, dan is het een wederkerend voornaamwoord.

vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

Voorbeeld:

Kun je (1) je (2) voorstellen dat je (3) zusje de hoofdrol krijgt in de musical van groep 8?

Kan hij (1) zich (2) voorstellen dat zijn (3) zusje de hoofdrol krijgt in de musical van groep 8?

‘Je’ (1) verandert in ‘hij’ en is dus een persoonlijk voornaamwoord.

‘Je’ (2) verandert in ‘zich’ en is dus een wederkerend voornaamwoord.

‘Je’ (3) verandert in ‘zijn’ en is dus een bezittelijk voornaamwoord.

www.snapput.nl

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

§ 2 Tekstverbanden

Je gaat zo de opdrachten maken. Neem altijd oordopjes mee voor de online opdrachten.

Zet het iedere keer zo in je schrift:

cursus-C-paragraaf-§---bladzijde-blz.---opdracht-opdr.

Staat er: omcirkel, vul in, onderstreep of markeer, dan mag je het met potlood in je werkboek maken. 

Is dit niet het geval, dan maak je alles in je schrift!

Aan de slag

Lees nog eens de theorie door op blz. 212

Maken:

C.5-§4-Grammatica Woordsoorten-Wederkerig en wederkerend voornaamwoord

Blz. 213

opdr.1 t/m 4

alles in je schrift!

vwo2- C.5-§4-wederkerig en wederkerend vnw

In de voorbeeldzin is zich een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw). 

Het komt voor bij wederkerende werkwoorden: zich schamen, zich voornemen. 

Welk wederkerend voornaamwoord (vet) je gebruikt, hangt dus af van het onderwerp (onderstreept):

Als je me, je of ons kunt vervangen

door hij of hem, dan is het een persoonlijk voornaamwoord;

door zijn, dan is het een bezittelijk voornaamwoord;

door zich, dan is het een wederkerend voornaamwoord.

Voorbeeld:

– Bemoei je (1) je (2) altijd met je (3) zusje als je (4) ouders weg zijn?

– Bemoeit hij (1) zich (2) altijd met zijn (3) zusje als zijn (4) ouders weg zijn?

‘Je (1)’ verandert in ‘hij’ en is dus persoonlijk voornaamwoord.

‘Je (2)’ verandert in ‘zich’ en is dus wederkerend voornaamwoord.

‘Je (3)’ en ‘je (4)’ veranderen in ‘zijn’ en zijn dus bezittelijk voornaamwoord.

Er is in het Nederlands maar één wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw): elkaar. Soms wordt het geschreven als mekaar.