periode 4 week 1 voedingsstoffen

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Periode 3

Module 6: voeding en vertering (voedingsstoffen en spijsverteringsorganen)

Module 7: nieren en urinewegen + regulering 

bloedsamenstelling

Overzicht stof + leerdoelen op ITSL

Einde periode: toets. 

Vandaag

Module 6 voeding en vertering

H1 voedingsstoffen

Niet alles wordt uitgebreid behandeld i.v.m. overlap voedingsleer. Zorg dat je voor de toets alle leerdoelen kunt beantwoorden (zie itsl handleiding)

Belangrijke
voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Voedingsstoffen voor het menselijk lichaam:

 suikers (brandstof en bouwstof)

Vetten (bouwstof, brandstof, isolatie, oplosmiddel voor vit)

Eiwitten (bouwstof, hulpstof)

Mineralen (bouwstof, hulpstof)

Vitaminen (hulpstof)

Water (oplosmiddel, transport, warmtebuffer, steunstof, vulmiddel)

We gaan ze allemaal bekijken: algemeen - indeling - afbraak

Vandaag M 6 H 1

Doelen:

 De functies en werking van koolhydraten, vetten en eiwitten voor het lichaam toelichten 

Suikers / koolhydraten

Belangrijkste energiebron (granen, brood, pasta en aardappels)

Indeling koolhydraten

Indeling:

enkelvoudig -> glucose, fructose, galactose, ribose

tweevoudig -> maltose, lactose, sacharose

meervoudig -> zetmeel, cellulose, glycogeen

Afbraak

Specifieke enzymen zorgen voor afbraak van specifieke

suikers. 

Wat breekt wat af? Maak een overzicht

Afbraak

Enzymen breken twee- of meervoudige suikers af

Enzym (eindigt op ...ase) :

• amylase breekt zetmeel (=meervoudige suikers) af tot tweevoudige suikers
• maltase breekt tweevoudige suikers af tot enkelvoudige suikers
• Lactase (= enzym) splitst lactose (=tweevoudig suiker)
• Sacharase (=enzym) splitst sacharose (= tweevoudig suiker)

In welke producten vindt je koolhydraten?

Welke suikerstructuren kunnen in de bloedbaan terecht komen?

1. enkelvoudig
2. tweevoudig
3. meervoudig
4. alle 3

Glucose is een meervoudig suiker

1. goed
2. fout

Hoe heet het enzym dat zetmeel afbreekt?

Vertering begint

1. in de mond
2. in de maag
3. in de darmen

Afbraak van vetten (lipiden)

Lipase breekt vetten af 

Komt uit alvleeskliersap wat toegevoegd is aan voedsel in de twaalfvingerige darm

Galzuren uit gal zetten vetten om in kleinere vetdruppels

'kleine' ketens direct in het bloed

'grote' ketens via omweg -> via Lymfevatenstelsel naar bloed

Welke vitamines zijn opgelost in vet?

Welk enzym breekt vetten af?

1. glycerol
2. fosfolipiden
3. amylase
4. lipase

Eiwitten

• Noodzakelijk voor opbouw van cellen en diverse stoffen in het bloed
• gebruikt als tussencelstof in het steunweefsel
• wat overblijft dient als brandstof (kan niet opgeslagen) 

Welke 6 voedingsstoffen hebben we nodig?

Welk enzym breekt vetten af?

1. glycerol
2. fosfolipiden
3. amylase
4. lipase

Koolhydraten en suikers is hetzelfde

1. goed
2. fout

Hoe heet het enzym dat
zetmeel afbreekt?

Welke vitamines worden opgelost in vet?

Mineralen

• Mineralen zijn anorganische stoffen -> kunnen niet door een organisme worden gemaakt (organische stoffen)
• ondersteunen de stofwisseling
• worden gebruikt als bouwstof
• zouten en sporenelementen

Zouten / elektrolyten              

Natrium (signaaloverdracht van zenuwen en nodig bij spiercontracties)

Kalium (van belang bij veel reacties, signaaloverdracht van zenuwen en spiercontracties)

Chloride (onderdeel van maagzuur nodig voor goede vertering)

Calcium (opbouw botten en tanden, samentrekken en ontspannen van spieren, zenuwstelsel, bloedstolling en bloeddruk)

Magnesium (opbouw botten, tanden en eiwitten)

IJzer (hemoglobine in rode bloedcellen -> zuurstoftransport)

Sporenelementen

Kleine hoeveelheden van nodig voor normale groei en ontwikkeling.

Leveren geen energie.

fosfor

koper

aluminium

zink

chroom

mangaan

fluor -> gebit (tandglazuur)

jodium ->  inschildklierhormoon

In het bloed kan opgenomen worden

1. enkelvoudige suikers
2. meervoudige suikers
3. tweevoudige suikers
4. alle antwoorden zijn goed

glucose, fructose en maltose horen tot de enkelvoudige suikers

1. goed
2. fout

Vetten worden afgebroken door

Ander woord voor eiwitten en welk enzym breekt eiwitten af?

Mineralen zijn

1. organische stoffen
2. anorganische stoffen

Spoorelementen: je kunt er maar beter teveel van binnen krijgen, dan heb je nooit een probleem

1. klopt, lekker flinke hoeveelheden van innemen
2. nee hoor, je hebt niet snel tekort

Vitaminen

Spelen rol bij de afweer

Lichaam kan ze niet zelf maken (behalve D en K)

2 groepen

In vet oplosbaar (A,D,E en K) -> samen met vetdeeltje via de darm in lichaam opgenomen

In water oplosbaar (B en C)

Zie tabel 1.3 en 1.4!

Water

Ons lichaam bestaat voor 60 – 75 % uit water

Belangrijke bouwstof:

Onderhoud van cellen

Transport van voedingsstoffen

Verwijderen afvalstoffen

Regelt lichaamstemp (zweten / warmtebuffer)

Slijmvliezen vochtig houden (longen / mond)

Smeren van gewrichten

Helpt bij spijsvertering -> voorkomen van obstipatie

Huid blijft soepel en houdt haar structuur

Dempt schokken (ogen, ruggenmerg, in vruchtzak bij zwangerschap)

Geen reserves: tekort moet van buitenaf vlug aangevuld

Welke vitaminen zijn in water oplosbaar?

Huiswerk

Pak je agenda en noteer:

Context "van alles tekort" maken

Leren Module 6 H1 voedingsstoffen