Duurzaam leven

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Thema 6 Duurzaam leven

1. Mens & milieu

wat gaan we vandaag doen?

nieuw thema: thema 6 Duurzaam leven

leerdoelen

zelf aan de slag

leerdoelen

Aan het einde van de les:

- Kan je 6 manieren noemen waarop de mens afhankelijk is van het milieu.

- kan je de belangrijkste milieuproblemen en hun oorzaken noemen.

Inleiding

Het milieu is de omgeving waarin de mens leeft.

Een gezond milieu is noodzakelijk voor de mens om te blijven voortbestaan.

6.1 De mens en het milieu

Mensen zijn op allerlei manieren afhankelijk van het milieu.

We hebben het milieu nodig voor zuurstof, water, voedsel, energie, grondstoffen en recreatie.

Milieuproblemen

Mensen zijn niet alleen afhankelijk van het milieu.

Ze hebben er zelf ook invloed op en ze veranderen hun milieu.

Ze voegen bijvoorbeeld stoffen toe en halen stoffen uit het milieu. Hierdoor ontstaan milieuproblemen.

Er zijn 3 soorten milieuproblemen:

- Vervuiling doordat we veel (schadelijke) stoffen toevoegen aan het milieu.

- Uitputting doordat we teveel stoffen uit het milieu halen.

- Aantasting doordat we grond gebruiken voor landbouw, fabrieken en woningen. Hierdoor verdwijnen natuurgebieden.

bodemvervuiling 

Een vorm van bodemvervuiling is het storten van afval (kunststoffen) en gifstoffen.

Deze stoffen trekken in de bodem en kunnen in het drinkwater terechtkomen. Dit is een gevaar voor het drinkwater.

Als planten giftige stoffen opnemen uit de bodem, komen die stoffen in de voedselketen terecht.

De belangrijkste oorzaken voor milieuproblemen zijn:

- de leefstijl van de mensen die nu leven

- de overbevolking

Leefstijl 

Leefstijl is je manier van leven.

Je leefstijl bepaalt bijvoorbeeld hoeveel grondstoffen je gebruikt en welke afvalstoffen je produceert.

De manier van leven bepaalt de ruimte die je inneemt op aarde. Dit noem je de ecologische voetafdruk.

Overbevolking

Er leven / wonen te veel mensen wonen op een bepaalde gebied.

Dit leidt tot problemen zoals voedseltekort, woningnood en druk op het milieu.

Samen produceren ze ook veel afval.

De milieuproblemen veroorzaken klimaatveranderingen.

Een paar voorbeelden van de gevolgen zijn:

- stijging van de temperatuur

- stijging van de zeespiegel

Klimaatverandering

De stijging van de temperatuur zorgt voor klimaatverandering.

Door de temperatuurstijging krijgen we vaker te maken met extreme weersomstandigheden.

Voorbeelden hiervan zijn hevige stormen, overstromingen en droogte.

Zeespiegelstijging

Door de temperatuurstijging smelt het ijs op de Noordpool en Zuidpool en van gletsjers sneller.

Hierdoor stijgt het waterniveau in zeeën en oceanen.

Deze klimaatverandering is veroorzaakt door de mens.

Gevolgen van de klimaatverandering zijn onder andere:

• Vaker extreme weersomstandigheden, zoals hevige stormen en droogte.

• Stijging van de zeespiegel, waardoor laaggelegen gebieden overstromen.

Biodiversiteit

Biodiversiteit is de verandering in de natuur door alle planten- en diersoorten.

Door de klimaatverandering sterven sommige soorten uit. 

Hoe meer verschillende soorten planten/dieren , hoe gezonder het ecosysteem is.

Door bevolkingsgroei komt er steeds minder natuur en neemt de biodiversiteit af.

Daardoor zijn verschillende planten- en diersoorten uitgestorven of worden met uitsterven bedreigd.

Ook in Nederland is dit het geval.

Ontbossing

Het kappen van bomen op grote schaal, vaak om plaats te maken voor landbouw of bouwprojecten.

Door ontbossing sterven veel soorten organismen uit.

Bomen nemen koolstofdioxide op voor fotosynthese. Als er minder bomen zijn, wordt er minder koolstofdioxide uit de lucht opgenomen.

Dit heeft negatieve gevolgen voor het klimaat.

maatregelen om het milieu te beschermen

Voorbeelden van  zijn:

- het verbod op gratis plastic tassen

- meer gebruik van openbaar vervoer

Aan de slag

6.1 De mens en het milieu: 

lees de tekst en maak de opdrachten:

opdracht 1 t/m 6

(vanaf blz. 173)

Als je te veel stoffen uit het milieu haalt, noem je dat:

1. uitputting
2. vervuiling
3. aantasting

Wat is GEEN gevolg van milieuproblemen?

1. Stijging van de temperatuur
2. Zeespiegelstijging
3. De bevolking groeit
4. Soorten dieren en planten nemen af.

3. Plantaardig voedsel

Er zijn drie vormen van landbouw:

• akkerbouw (op het land)

• tuinbouw (in de kas) => Dit zijn de voedingsgewassen.

• veeteelt => de landbouwhuisdieren.

Om de groeiende wereldbevolking te voeden, wordt steeds meer voedsel geproduceerd. Er zijn verschillende manieren om de productie te vergroten.

Monocultuur

grond waarop de boer slechts één soort gewas verbouwt.

Voordeel: is dat de boeren snel en gemakkelijk met grote machines de bodem kunnen bewerken en oogsten.

Nadeel: grotere kans is op een plaag/ziekten.

Bescherming tegen ziekten en plagen

Ziekten veroorzaakt door bacteriën en schimmels kunnen zich bij planten makkelijk verspreiden. 

Om voedingsgewassen te beschermen tegen plagen en ziekten gebruiken akkerbouwers bestrijdingsmiddelen. Er zijn chemische en biologische bestrijdingsmiddelen.

Pesticiden

ook wel bestrijdingsmiddelen benoemd.

biologische bestrijdingsmiddelen: stoffen die uit de natuur komen en minder schadelijk voor het milieu zijn.

bijvoorbeeld: insecten die de schadelijke insecten opeten. (Natuurlijke vijanden)

Chemische bestrijdingsmiddelen: stoffen die schadelijk voor het milieu zijn.

Niet biologisch afbreekbaar!!! (blijven in het milieu aanwezig)

bijvoorbeeld: spuitbussen, gif tegen onkruid of andere organismen te bestrijden.

Nadeel van pesticiden

Pesticiden doden veel soorten organismen!!

Resistentie

betekent wanneer insecten of plantenziekten ongevoelig worden voor een bestrijdingsmiddel.

Organismen kunnen zich gaan aanpassen en niet meer doodgaan door het bestrijdingsmiddel.

Het bestrijdingsmiddel werkt niet meer en wordt het lastiger om de plagen te bestrijden.

Bodemsanering

Bodemsanering betekent dat de bodem schoongemaakt wordt als er vervuiling (chemicaliën of afvalstoffen) in zit.

Voor bodemsanering bestaan diverse methoden en technieken.

Wat is een monocultuur?

Ziekten en plagen kan je bestrijden door bestrijdingsmiddelen

1. Ja
2. Nee

Wat is resistentie?

4. Energie

Welke drie fossiele brandstoffen zijn er?

1. Windenergie, zonne-energie en waterkracht
2. Aardolie, steenkool en aardgas
3. Kernenergie, biomassa en windenergie
4. Aardolie, steenkool en kernenergie

Noem een nadeel van fossiele brandstoffen

fossiele brandstoffen

Brandstof die miljoenen jaren geleden is ontstaan uit resten van dode planten en dieren.

Aardgas, aardolie en steenkool zijn fossiele brandstoffen.

Het verbranden van fossiele brandstoffen zorgt voor NEGATIEVE gevolgen voor het milieu.

Fossiele brandstoffen

Het verbranden van fossiele brandstoffen leidt tot de uitstoot van broeikasgassen zoals koolstofdioxide.

dit bijdraagt aan klimaatverandering en de opwarming van de aarde.

Duurzame energie

is energie die geen milieuvervuiling veroorzaakt en waarbij de energiebron niet opraakt.

Voorbeelden van duurzame energiebronnen zijn windenergie, zonne-energie, aardwarmte en waterkracht. 

Broeikaseffect

is een soort deken om de aarde heen dat de warmte van de zon vasthoudt en zo zorgt voor een leefbare temperatuur op onze planeet.

Dit is een natuurlijke fenomeen. Wordt dus NIET door de mens veroorzaakt.

Versterkte broeikaseffect

is de EXTRA toename van broeikasgassen.

wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten (verbranding van fossielen, ontbossing etc). Dit zorgt dat er EXTRA BROEIKASGASSEN komen.

Te veel warmte wordt dan vastgehouden, waardoor de aarde opwarmt en het klimaat verandert.