Les 9: Zenuwstelsel

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Medische basiskennis

Zenuwstelsel

Vandaag

• Zenuwcellen en steuncellen 
  
• Bouw van een neuron
• Neurotransmitters
• Zenuwweefsel
• Zenuwstelsel

Zenuwcellen en steuncellen

• Zenuwcellen (neuronen)
• Steuncellen (gliacellen)

Soorten gliacellen

• Astrocyten
• Oligodendrocyten
• Schwanncellen
• Microgliocyten
• Ependymcellen
• Sattelietcellen 

Functies gliacellen

• Opslagplaats voor zouten.
• Ze dienen als tussenschakel bij de energievoorziening.
• Steviger maken van de hersenen en daardoor bescherming van de zenuwcellen.
• Vorming van myeline.
• Opruimen van kapotte en afgestoven zenuwcellen, gebruikte neurotransmitters, schadelijke indringers zoals een infectie.
• Zenuwcellen van energie voorzien.
• Ze kunnen de plaats innemen van afgestorven zenuwcellen.
• Ze dienen als tussenschakel bij de energievoorziening.
  
• Steviger maken van de hersenen en daardoor bescherming van de zenuwcellen.

Welke onderdelen van de neuron ken je nog?

Bouw van een neuron

Teken een neuron en zet alle onderdelen die je je nog herinnerd er bij.

(10 min)

Bouw neuron

• Cellichaam
• Dendriet
• Axon
• Synaps
• Myelineschede
• Zenuwprikkels
• Geleiding prikkels
• Belang van de myelineschede bij prikkelgeleiding 

Welke type prikkel geeft informatie voor beweging door?

1. Motorische prikkel
2. Sensibele prikkel
3. Sensorische prikkel

Neurotransmitters

Wat zijn neurotransmitters?

1. Enzymen
2. Hormonen
3. Overdrachtsstoffen

Wat doen neurotransmitters?

Effecten op de cel

• Stimulerende werking (agonist)
• Remmende werking (antagonist)

Zenuwweefsel

• Staat in contact met het hormoonstelsel 
• Mogelijkheid tot vernieuwen

Centrale en perifere zenuwstelsel

Wat is het verschil tussen het centrale zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel?

Hersenzenuwen en ruggenmergzenuwen

Hersenzenuwen:

• 12 paar
• Verbinden de hersenen met het hoofd en de nekstreek.

Ruggenmergzenuwen:

• 31 paar
• Splitsen zich steeds verder op in vertakkingen door het hele lichaam.

Hersenzenuwen

• Nervus trigeminus: drielingzenuw = 5e hersenzenuw
• Nervus facialis: aangezichtszenuw = 7e hersenzenuw
• Nervus vagus / Nervus parasympathiscus:  zwervende zenuw = 10e hersenzenuw

Nervus trigeminus (5e)

Drielingzenuw

Gemengde zenuw

• Dikke sensibele wortel
• Dunne motorische wortel

Evt. aandoeningen:

• Aangezichtspijn

Dikke sensibele wortel

• Bovenste tak = oogtak
• Middelste tak = bovenkaaktak
• Onderste tak = onderkaaktak 

Oogtak

Loopt door de oogkas en verzorgt de sensibiliteit van:

• Voorhoofd
• Bovenste ooglid
• Huid van de neus

Uittredingsplaats:

• Bovenoogkasspleet in het voorhoofdsbeen

Bovenkaaktak

Loopt door de kaakholten en verzorgt de sensibiliteit van:

• Bovenlip en bovenkant mondhoeken
• Bovenkaakgebit
• Bovenste helft wang
• Mond - en neuskeelholte

Uittredingsplaats:

• Bovenkaak

Nervus facialis (7e)

Aangezichtszenuw

Bijna helemaal motorisch

Uittredingsplaats: vlak voor het oor bij de oorspeekselklier

Prikkelt:

• Alle mimische spieren (gelaatsspieren)
• De achterste buik van de 2-buikige kaakspier

Evt. aandoeningen:

• Aangezichtsverlamming

Onderkaaktak

Loopt door de onderkaak en verzorgt de sensibiliteit van: 

• Kin
• Onderkaakgebit
• Onderlip
• Onderste helft wang

Uittredingsplaats:

• Kingedeelte onderkaak

Dunne motorische wortel

Zit vast aan de onderkaaktak

Prikkelt (innerveert) de kauwspieren waaronder:

• Wangkauwspier
• Slaapkauwspier
• Kaaktongbeenspier
• Voorste buik van de tweebuikige kaakspier

Nervus vagus (10e)

Zwervende zenuw

Hoort bij het vegetatieve (autonome) zenuwstelsel -> parasympatische deel

Bestaat uit een:

• Schedelgedeelte
• Borstgedeelte
• Buikgedeelte

Functies hersenzenuwen

Nervus trigeminus:

• Verzorgt de gevoeligheid van het gelaat, de ogen en tanden.
  
• Controleert de kauwfunctie.

Nervus facialis:

• Stuurt de mimische spieren aan.

Nervus vagus:

• Stuurt informatie door in de richting van het lichaam naar de hersenen.

Zoek het op ...

Wat is een:

• Zenuwknoop
• Dermatoom
• Myotoom

Jullie krijgen hier 10 minuten voor. Daarna bespreken we het. 

Zenuwknoop

Ganglia

• Een groep buiten het CSZ gelegen neuronen met een onderlinge overeenkomende functie.

Dermatoom

• Een gedeelte van de huid dat door één specifieke ruggenmerg zenuw wordt geïnnerveerd. 

Herpes virus

Gordelroos

• Eén dermatoom is aangedaan.

Myotoom

• Een spier of spiergroep dat wordt aangestuurd door één zenuw. 

Dwarslaesie

• Een onderbreking van het ruggenmerg waardoor de zenuwbanen die door het ruggenmerg lopen afgekneld zijn. 

• Gevolg: verlamming 

Hernia

• Een uitpuiling van een tussenwervelschijf. De gel die in de tussenwervelschijf voorkomt puilt lichtelijk uit en bedrukt een zenuw. 

Welk onderdeel van een neuron brengt een zenuwimpuls naar het cellichaam toe?

1. Dendriet
2. Neuriet
3. Synaps

Wat is de functie van de nervus facialis?

1. Aansturen van de mimische spieren
2. Controleren van de kauwfunctie
3. Informatie doorgeven van het lichaam naar de hersenen

Noem minimaal drie functies van een gliacel:

Volgende week

• Bespreken van de meegegeven opdracht.
• Pathologie van het zenuwstelsel.