Goed en Kwaad

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Over goed en kwaad

Dilemma's

Dilemma's zijn lastige keuzes. 

Even een paar voorbeelden op de volgende slides.

Je moet altijd eten met stoffer en blik

Je haren zijn bezemharen

Je neutrale gezicht is een duckface

Je hebt zwemvliezen tussen je vingers

Je moet altijd een clownsneus op

Je voeten zijn twee keer zo groot

Wat kies je?

Altijd een lekkend pakje fristi in je tas.

Je hebt altijd een melksnor.

Wanneer zijn moeilijke keuzes nou echt moeilijk?

Wanneer je moet kiezen tussen twee nare dingen

of 

wanneer je moet kiezen tussen jezelf of anderen.

The Trolley Dilemma

Stel je voor. Je loopt toevallig langs een treinspoor en hoort plots het geluid van een snel naderende trein. Tot je grote schrik, zie je dat op datzelfde spoor vijf spoorwerkers die aan de slag zijn met oorbeschermers op tegen het lawaai. Hoe hard je ook schreeuwt en hoe heftig je ook gebaart, de spoorwerkers hebben niets door. De trein kan niet op tijd remmen. Je staat bijna machteloos… Bíjna, want binnen handbereik is een wissel die je handmatig kunt omzetten. De trein zal dan op een zijspoor gezet worden dat later weer op het oorspronkelijke spoor uitkomt. Op dit zijspoor zie je een man liggen die slaapt en de trein zou stoppen in het geval van een botsing. Je moet kiezen: niks doen, vijf mensen om laten komen en de man ongedeerd laten, óf de wissel omzetten en vijf mensen redden ten koste van de man. Wat zou jij doen?

Wat is beter?

1. Geen keuze maken: de 5 mensen sterven
2. de wissel omzetten en de man laten sterven

Maar nu passen we het scenario iets aan.

 Je ziet weer de trein aankomen, en weer staan er vijf spoormensen op ramkoers. Dit keer is er geen wissel, maar sta je op een brug. Voor je staat weer een man, en je weet dat je de spoorwerkers alleen kan redden als je de man van de brug afgooit op het spoor, zodat die de trein zal stoppen voor de trein op de werkers botst. Wat doe je nu? Gooi je de man op het spoor?

Wat is beter?

1. Geen keuze maken: de 5 mensen sterven
2. De man van de brug af gooien en de trein laten stoppen

intuïtie of geweten

Meestal voelen mensen met hun intuïtie of geweten wat het onderscheid is tussen goed en kwaad. 

De ene mens heeft een sterker ontwikkeld geweten dan de ander. Het heeft te maken met : opvoeding , geloof en cultuur.

Een jong kind heeft nog niet echt een ontwikkeld geweten. 

De opvoeding en de mensen in zijn leven geven 'zijn geweten een stem'. 

Einde

Je hebt kennis gemaakt met het moreel goed en kwaad.

Je begrijpt dat er dilemma's zijn op dit gebied

Je begrijpt dat iedereen een persoonlijke mening heeft over goed en kwaad. 

Je kent de rol van intuïtie/ geweten in morele kwesties.

Je weet dat dit ontwikkeld wordt vanaf de jeugd. 

Vervolg Goed en Kwaad : Normen  of regels

Waarom bestaan er regels?

Dat gaan we uitzoeken

Waarom zijn er regels?

Welke regels vind jij onzin?

Met welke regels van deze school ben jij het NIET eens?

Met welke regels van deze school ben jij het WEL eens?

We schrappen alle regels op school..
Wat gebeurt er?

Wat valt je op?

Waarom bestaan er regels?

1.  Regels zijn er omdat het samenleven van mensen tot een chaos zou worden.
2. Regels zorgen dat het goede en het zinvolle gebeurt ( niet roken om gezond te zijn, behalen van je diploma)

Opdracht: Regels op school

les 3

De gouden regel

Terugblik

We hebben het in de vorige les gehad over de zinvolheid, of de zinloosheid van regels.

Als ze dienen om een waarde te ondersteunen zijn  regels zinvol

Ethiek

We hebben het in dit hoofdstuk over goed en fout.

Nadenken hierover is al zo oud als de mensheid. 

We noemen dit Ethiek: De leer van Goed en Kwaad.

Dus wat je zou horen te doen: Dit hoort wel en dat hoort niet.

De gouden regel

We hebben de gulden / gouden regel al besproken in de lessen:

Behandel een ander, zoals je zelf behandeld wilt worden.

Dit is een menselijk beginsel;

Van waaruit een mens moet handelen om een goed mens te zijn. 

Leg in je eigen woorden uit waarom Laura langzaam maar zeker uit de criminaliteit is gestapt.

Noem een eigen voorbeeld van een situatie waarin je uitgaat van de gulden regel.

Gulden Regel in de levensbeschouwingen. 

Hindoeïsme: Doe uw naaste niets wat gij hem later niet u wenst te doen. 

Jodendom: Wat onaangenaam voor u is, doe dat ook niet tegen uw medemens. 

Boeddhisme: Kwets anderen niet op wijzen die gij zelf kwetsend zou vinden. 

Christendom: En gelijk gij wilt dat u de mensen doen, doet gij hun evenzo. 

Islam: Geen van u is een gelovige totdat hij voor zijn broeder wenst, wat hij voor zichzelf wenst.  

Welke van de 10 geboden ken je ( nog)?

De 10 geboden

1. Er is maar één God. 
2. Je mag geen andere goden dienen. 
3. Je mag de naam van God niet zomaar uitspreken. 
4. De laatste dag van de week moet je rusten. 
5. Eer je vader en moeder. 
6. Je mag iemand niet doodslaan. 
7. Je mag iemand van wie je houdt, niet in de steek laten. 
8. Je mag niet stelen. 
9. Je mag niet liegen. 
10. Je mag niet iets van een ander willen hebben.  

Denk je dat de samenleving goed zou zijn , als iedereen zich eraan houdt?

Jezus geeft een nieuwe betekenis aan de wet:

'Pleeg geen overspel, pleeg geen moord, steel niet, zet uw zinnen niet op wat van een ander is' - deze en alle andere geboden worden samengevat in deze ene uitspraak:

'Heb uw naaste lief als uzelf.'

Rom. 13,9

les 4 Criminaliteit

Waar denk je aan
bij het woord:
'Criminaliteit'?

Deug je als: Stiekem een gps-app installeren op de telefoon van uw puberdochter

1. Ja , dit mag voor veiligheid
2. Nee dit mag niet
3. Dat verschilt per situatie

Deug je als: Je 'vergeet' afval te scheiden.

1. Ja, Dat maakt niet uit
2. Nee, een beter milieu begint bij jezelf
3. Ja en nee, dat verschilt per situatie

Deug je : Als je een geheim doorvertelt van iemand?

1. Nee. Geheim is geheim
2. Ja, als je echt niet wilt dat iemand het weet , moet je het zowieso niet vertellen aan iemand
3. Soms, verschilt per situatie

Deugd

Een deugd kun je bezitten.

Het is een goede karaktereigenschap.

Je bent behulpzaam, vriendelijk of vrijgevig. 

Als je 1 keer helpt.. ben je nog niet behulpzaam

Als je 1 keer vriendelijk bent , ben je nog niet vriendelijk

Het is een eigenschap die bij je moet horen.

Welke goede eigenschappen
horen écht bij jou.

deugden eigen maken

Als je een eerlijk persoon bent, hoef je niet na te denken over een vraag. Als vanzelf beantwoordt je de vraag .. eerlijk!

Het is net als sporten. Je kunt jezelf deugden trainen. Dan maak je je de deugden , de goede eigenschappen eigen. Dan hoort het bij je persoonlijkheid. 

Welke deugd zou
jij willen bezitten?

https:

Wat vindt je? Deugd Maarten wel of deugd hij niet? ( Hij zou voorgedrongen zijn bij de vaccinaties)

Deug je als : je alcohol besteld voor je kind op z'n 17e omdat het feest is ?

1. Ja , dit mag als uitzondering
2. Nee, dit is slecht voor gezondheid
3. Nee, dit is een slecht voorbeeld
4. Dat verschilt per situatie