Les 5: Landbouwrevolutie en landbouwsamenlevingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wel op tafel:

Map

Pen

Feniksboeken

Laptop (dicht)

Welkom bij de Geschiedenisles ZV1!

Niet op tafel:

Telefoon of Zakkie

Tas

Warming-up. Schrijf de antwoorden in je schrift:

1. Waarom hadden jager-verzamelaars maar weinig spullen?

2. Hoe lang geleden werden de eerste jager-verzamelaars boeren?

3. Wat betekent veeteelt?

Schilderij uit de Middeleeuwen over de Romeinen

1. Primaire bron
2. Secundaire bron

Pijlpunt van een speer uit de Prehistorie

1. Primaire bron
2. Secundaire bron

Dat je opa vertelt over zijn jeugd

1. Primaire bron
2. Secundaire bron

Dat ik vertel over de jeugd van mijn opa

1. Primaire bron
2. Secundaire bron

Programma deze les:

1. Warming-up
2. Programma komende weken
3. Lesdoelen
4. Herhaling bronnen en huiswerk bespreken
5. Uitleg/aantekeningen landbouwsamenlevingen
6. Opdrachten Feniks en Lesson-Up

Programma komende weken:

• Donderdag 10 oktober: Archeon

• Dinsdag 15 oktober: eindopdracht Archeon in de les of huiswerk

• Dinsdag 22 oktober: SO (Offerkind + §1.1 en 1.2 + §2.1 en 2.2 + Lesson-Ups + aantekeningen) Neem je opgeladen laptop mee!

• Herfstvakantie

Hoofddoelen

Je kunt uitleggen hoe de agrarische revolutie ontstond en welke gevolgen dit had

Aan het einde van deze les:

Kun je het verschil tussen een primaire bron en een secundaire bron uitleggen. (T2)

Je kunt de begrippen agrarische samenleving, landbouwrevolutie, nieuwe steentijd uitleggen. (T1)

Je kunt uitleggen dat de landbouwrevolutie startte met het telen van graan (akkerbouw) en het tam maken van wilde dieren (veeteelt). (T1)

Je kunt de chronologie van de verspreiding van de landbouw, die start in de Vruchtbare Halve Maan en zich daarna verspreidt over Europa uitleggen. (T1)

Je kunt uitleggen hoe de landbouwrevolutie is ontstaan. (T2)

Subdoelen/checklist

Tijd van jagers en boeren

Prehistorie

tot 3000 v. Chr.

Bronnen

Primair = Uit de tijd/plaats zelf

Secundair = Niet uit de tijd/plaats zelf

Geschreven = met tekst

Ongeschreven = zonder tekst 

Dus: 

De primaire bronnen uit de Prehistorie zijn alleen maar ongeschreven

Herhaling

Huiswerk bespreken. Opdracht 8 (Feniks werkboek blz. 23)

Huiswerk bespreken. Opdracht 10 (Feniks werkboek blz. 23)

Landbouw ontstaat in de Vruchtbare Halvemaan

In de buurt van rivieren (water) 

Daar groeiden granen al in het wild die je kon verbouwen=> akkerbouw.

Dieren werden tam gemaakt en om te fokken=> veeteelt. 

Zo konden boeren dieren makkelijker gebruiken voor hun wol, melk en vlees.

Akkerbouw +  veeteelt = landbouw

Er ontstaat een landbouwsamenleving

Gevolgen landbouwrevolutie

• Nomaden worden sedentair (op één plek leven)

• Boeren bouwden stevige huizen van klei en steen

• Boeren leefden in grotere groepen: de eerste dorpen ontstaan

• Boeren bouwden tempels en grafmonumenten met grafgiften

• Nieuwe werktuigen (bijvoorbeeld ploeg, potten)

• Boeren hadden meer spullen dan jager-verzamelaars

• Er ontstaat specialisatie: niet iedereen hoeft meer voor het eten te zorgen. 

• Er ontstaat hiërarchie: sommige mensen krijgen meer bezit dan anderen en dus meer macht. Er ontstaat een elite

Cultuur

= ideeën, gebruiken en kunstvormen van een groep mensen die ze doorgeven aan hun kinderen.

Cultuur

= ideeën, gebruiken en kunstvormen van een groep mensen die ze doorgeven aan hun kinderen.

Verschillende culturen van landbouwsamenlevingen:

- Bandkeramiek

Cultuur

= ideeën, gebruiken en kunstvormen van een groep mensen die ze doorgeven aan hun kinderen.

Verschillende culturen van landbouwsamenlevingen:

- Bandkeramiek

- Megalietculturen, zoals trechterbekercultuur

Elite

• De boeren die de grootste oogsten binnenhaalden, werden een soort dorpshoofden. 

• De ene ene persoon kreeg zo meer macht en invloed andere mensen. Dit noemen we hiërarchie. De mensen met de hoogste rang noemen we de elite: kleine groep mensen met veel aanzien en macht.

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Akker
2. Graan
3. Speer
4. Stenen huizen

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Potten
2. Nomaden
3. Speer
4. Vuur

Jager-verzamelaars

Boeren

Kleine groepen

Grotere groepen

Nomadisch

Sedentair

Kleine hutten

Grotere stevige huizen

Grafgiften

Grottekeningen

Landbouw

Hiërarchie

Maak opdracht 2 t/m 4 (werkboek blz. 25-26) 

IN STILTE!

Landbouw

Landbouwrevolutie

Vruchtbare Halvemaan

Hiërarchie en elite

Akkerbouw + veeteelt (het houden van dieren)

Langzaam proces dat begon rond 11.000 v. Chr. in de "Vruchtbare Halvemaan" in het Midden-Oosten, waar jager-verzamelaars op één plek gingen wonen en overleefden dankzij landbouw

Groot gebied in het Midden-Oosten waar rond 11.000 v. Chr de landbouw ontstond. De vorm van het gebied is als een halve maan. 

Samenvatting: ....

Eindopdracht: schrijf een Cornell-samenvatting van de les waarin je de sleutelwoorden gebruikt: