Les 2. 3.3 + 3.4 Monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Pen, potlood & notitieschrift pakken

Waarom lijk je dan op je ouders?

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je vader kreeg.

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je moeder kreeg.

Welke cellen hebben geen paren chromosomen maar enkele chromosomen in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen
3. Hersencellen
4. Hypofyse cellen

Erfelijkheid

Op je chromosomen liggen bepaalde eigenschappen (oogkleur)

Deze eigenschappen kun je 'overerven' van je ouders

Je krijgt dus 23 chromosomen met daarop bepaalde eigenschappen van je moeder en 23 chromosomen met daarop bepaalde eigenschappen van je vader

Gen en allel

✔ Een gen is een stukje van een chromosomen dat info geeft over een eigenschap.

✔ Varianten van een gen noem je allelen. Bijv. het gen oogkleur heeft variant (allel) 'blauw' en 'bruin'. 

Er bestaat een gen haarkleur. Noem minstens 3 bijbehorende allelen.

Genotype : de info van beide allelen van een gen. (zit het woord gen in)

Fenotype : wat je ziet van een eigenschap. 

Je fenotype wordt grotendeels bepaald door je genotype. Wat heeft echter ook invloed op je fenotype

1. Het DNA van je ouders
2. De geslachtschromosomen
3. Je omgeving
4. Je eigen keuzes

Genotype + omgeving

maakt het fenotype

Genotype

Homozygoot = de twee allelen zijn gelijk aan elkaar

Heterozygoot = de twee allelen zijn verschillend van elkaar

Wat zijn de genotypes van de man, vrouw en het kind?

Dominant/recessief

Dominant = allel dat altijd tot uiting komt

Recessief = allel dat niet altijd tot uiting komt

Welk allel is hier dominant en welke is recessief? Hoe zie je dat?

Genotype & fenotype noteren

BB = homozygoot dominant

Bb = heterozygoot

bb = homozygoot recessief

Wat kan ik hier nu mee?

Door deze informatie in een kruisingsschema te stoppen

kun je genotypes en fenotypes van de nakomelingen voorspellen

en kun je dus voorspellen hoe nakomelingen er uit gaan zien.

= het doel van deze les

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

Dit kun je in een kruisingschema zetten. 

opties man    = boven horizontaal

opties vrouw = verticaal zijkant

A

A

a

a

Vul schema in:

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de F1 generatie is.

fenotype = 3 x25% = 75% donker

genotype = 2 x 25% = 50% op Aa

                    = 1 x 25% op AA

                    = 1 x 25% op aa

Er zijn altijd 3 opties: 

genotype

A bij A = AA

a bij A of A bij a = Aa

a bij a = aa

fenotype

- donker

- donker

- rood

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat een bepaald fenotype bij de F2 generatie is. 

Welk gen is dominant?

P generatie: 

vader homozygoot bruin

moerder homozygoot rood

F1 generatie:

100% heterozygoot Aa en fenotype bruin

Hierdoor kun je zeggen dat bruin dominant is.

Hoe maak je het kruisingschema P naar F1

Hoe maak je het kruisingschema van F1 naar F2 generatie

F1 op het plaatje is F2

Bekijk goed welke gegevens je gekregen hebt en  welke je kunt invullen op basis van kruisingschema's. 

Ik kruis een vrouw met blauwe ogen met een man met bruine ogen (homozygote). Welke oogkleur krijgen de kinderen?

1. Alleen bruin
2. Alleen blauw
3. Bruin of blauw
4. Dat is niet te bepalen

Ik kruis een vrouw met blauwe ogen met een man met bruine ogen (heterozygote). Welke oogkleur krijgen de kinderen?

1. Alleen bruin
2. Alleen blauw
3. Bruin of blauw
4. Dat is niet te bepalen

Dat kan sneller

1. Bepaal de feno-/genotypes van de ouders
2. Bepaal de gameten
3. Kruisingstabel
4. Genotypen/fenotypen nakomelingen

Vader heeft bruine ogen met een genotype bruin/blauw. Moeder heeft blauwe ogen met een genotype….

Vul de tabel in.

Welk percentage van de kinderen krijgt blauwe ogen? Welk percentage krijgt bruine?

Je kunt uitleggen wat een intermediaire kruising is en deze kruising noteren.

Een homozygote witte bloem geeft samen met een homozygote rode bloem een heterozygote bloem met ander uiterlijk. Hoe kan dat?

Homozygoot wit (Kw)

Homozygoot rood (Kr)

Geeft een Heterozygoot roze bloem, genotype KwKr

Er is geen dominant gen, beiden komen tot uiting in het fenotype.

 Je kunt uitleggen wat een intermediaire kruising is en deze kruising noteren.

Lees blz 109 goed door.

Bekijk de afbeelding hiernaast. Wat is het dominante gen?

1. Zwart
2. Wit
3. Beiden
4. Geen

Opdracht: 

Maak je eigen stamboom:

- Kies 1 van de volgende eigenschappen:

- oogkleur

- tongrollen

- vast/losse oorlellen

Wat is denk je het dominante gen?

huiswerk voor di 18 juni