Bi H4 Th7 Bs1 Organismen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 7 Ecologie en milieu

Basisstof 1: organismen

Wat weet je nog over ecologie uit H3/T4?

Welke van deze begrippen ken je nog het beste?

Pioniers-ecosysteem

Voedsel-keten

Levensge-meenschap

Piramide van biomassa

Abiotische factor

Welke van deze begrippen ken je het minst goed?

Pioniers-ecosysteem

Voedsel-keten

Levensge-meenschap

Piramide van biomassa

Abiotische factor

Na deze les kun je...

1. De verschillende organisatieniveaus in de ecologie benoemen
2. Voorbeelden beschrijven van (a)biotische factoren
3. Conclusies trekken a.d.h.v. het tolerantiegebied van organismen

Ecologie

= onderzoek naar relaties tussen organismen en hun omgeving

Invloeden van het milieu

Abiotische factoren: invloeden van levenloze natuur. Zoals: zonlicht, neerslag, wind

Biotische factoren: invloeden van de levende natuur. Zoals: predatoren, ziektes, voedsel

Aantekening

IJsschotsen

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Concurrenten voor voedsel

1. Biotisch
2. Abiotisch

Wind

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Een individu en alle anderen om hem heen 

Begrippen die je nog kent

Soort

Populatie

Aantekening

Invloeden van het milieu

1 roodborstje = een individu

Als individuen van 2 verschillende populaties lange tijd niet met elkaar voortplanten

Bijvoorbeeld door geografische isolatie zoals een rivier of bergketen

Aantekening

• Levensgemeenschap = alle populaties in een bepaald gebied samen
• Biotoop = alle abiotische factoren in een bepaald gebied samen
• Ecosysteem = alle biotische en abiotische factoren in een bepaald gebied samen
• Biosfeer = alle ecosystemen op aarde samen

Definities 

Als individuen van 2 verschillende populaties lange tijd niet met elkaar voortplanten

Bijvoorbeeld door geografische isolatie zoals een rivier of bergketen

Habitat = leefgebied van een organisme binnen een ecosysteem zoals het wateroppervlak of de bosbodem

Definities 

Prooidier

1. Biotisch
2. Abiotisch

Temperatuur

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Merels en mussen die leven in het zelfde bos behoren tot dezelfde populatie.

1. juist
2. onjuist

Vossen en konijnen die in het zelfde bos leven maken samen deel uit van een leefgemeenschap.

1. juist
2. onjuist

Een meer is een voorbeeld van een ecosysteem

1. juist
2. onjuist

Abiotische factoren zijn van invloed op de soortensamenstelling

• Bodem             
  
• Licht                 
  
• Water               
  
• Temperatuur
  

Waarin variëren verschillende
bodems van elkaar?

BODEM:

• 
  

Bodems in NL

Bodem alleen is geen abiotische factor!

Eigenschappen van de bodem wel zoals:

• Grootte van bodemdeeltjes
• pH
• Hoeveelheid water in de bodem
• Hoeveelheid zuurstof
• Hoeveelheid humus ->

Als individuen van 2 verschillende populaties lange tijd niet met elkaar voortplanten

Bijvoorbeeld door geografische isolatie zoals een rivier of bergketen

Aantekening

Humus = mix van organische & anorganische stoffen samen met reducenten in de bodem

Licht:

• Fotosynthese
  
• Schaduwplanten of zonplanten
• Verticale migratie bij waterdieren
  

Licht alleen is geen abiotische factor!

Eigenschappen van het licht wel zoals:

• Daglengte
• Lichtintensiteit
• Golflengte van het licht

Hoe verschillen planten op een droge plaats van planten op een vochtige plaats van elkaar in bouw?

Aanpassen aan water

  

• Dikte cuticula
  
• Hoeveelheid huidmondjes
  
• Grootte wortelstelsel
  

Water alleen is geen abiotische factor!

Eigenschappen van het water wel zoals:

• Luchtvochtigheid
• Zoutgehalte
• Opgeloste stoffen
• Variatie in hoeveelheid water

TEMPERATUUR

• Enzymwerking
  
• Koudbloedige dieren niet actief bij lage temperatuur
  

Een vos uit de woestijn ziet er heel anders uit dan een vos in een poolklimaat. Wat zijn kenmerken van een woestijnvos?

1. Kleine oren en een witte vacht
2. Kleine oren en een bruine vacht
3. Grote oren en een bruine vacht
4. Grote oren en een witte vacht

Waar kan een soort leven?

Verspreidingsgebied = gebied op aarde waar een soort voorkomt

Tolerantie = vermogen om schommelingen van een abiotische factor te verdragen

Aantekening

Wat staat bij een tolerantiecurve meestal op de y-as?

1. abiotische factor
2. het optimum
3. de populatiegrootte
4. het maximum

Waardoor kan het zijn
dat een plant niet optimaal groeit?

In een donkere kamer kan een plant niet leven 

Licht is dan de beperkende factor

Als het licht in de kamer aan gaat kan die plant leven

Tot zijn water op is, water is dan de beperkende factor

Waar kan een soort leven?

Beperkende factor = de ultieme abiotische factor die bepaald of een soort / organisme ergens kan leven / groeien

Aantekening

Welke factor is 's nachts meestal de beperkende factor voor de fotosynthese?

1. water
2. zuurstof
3. koolstof
4. licht

Na deze les kun je...

1. De verschillende organisatieniveaus in de ecologie benoemen
2. Voorbeelden beschrijven van (a)biotische factoren
3. Conclusies trekken a.d.h.v. het tolerantiegebied van organismen

Aan de slag

Lezen B1

Maken opdracht 1 t/m 6