Geschiedenisles

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

Als je kijkt naar het plaatje in je boek, waarom kijken de mannen bezorgd denk je?

Waar zijn die mannen bang voor?

Jullie leren vandaag:

- Hoe de republiek zich beschermde tegen overstromingen.

- Waarom Amsterdam veel brandstof nodig had.

- Dat er polders ontstonden in de Republiek

Palen en polders

Al eeuwenlang werd de Republiek geteisterd door overstromingen. Dijken waren bedoeld om het water tegen te houden. Langs de Zuiderzee dat nu het IJsselmeer heet, waren bijvoorbeeld dijken van houten palen gemaakt. Maar die waren niet hoog en sterk genoeg om het water bij storm te stoppen. Ook de meren bleven om de haverklap overstromen. Hierdoor liepen de steden gevaar, vooral in Holland. 

Want daar waren toen veel meren. In de zeventiende eeuw ontdekten de Hollanders nog een andere manier om het water te bestrijden: ze gingen inpolderen. Dat betekent dat je van een stuk water een stuk land maakt. Door in te polderen sloegen ze twee vliegen in één klap: er kwam extra land beschikbaar voor de landbouw en het gevaar van overstromingen werd kleiner. 

Welke voordelen had het inpolderen?
Kies de goede antwoorden.

1. De kans op overstromingen werd kleiner
2. De molens konden graan malen
3. De vaarroutes werden veiliger
4. Er kwam meer land voor de landbouw

Brandstof voor Amsterdam

In de zeventiende eeuw groeide de stad Amsterdam snel. Al die nieuwe huizen hadden kachels als verwarming. De mensen hadden altijd hout als brandstof gebruikt, maar inmiddels waren de bossen in Holland grotendeels gekapt. Gelukkig was er in de buurt nog een andere brandstof te vinden: turf. Turf is gedroogd veen. De bodem van de vele moerassen in Holland bestond daaruit. Het veen werd opgegeven uit de moerasbodem en dan te drogen gelegd. 

De droge turf kon vervolgens gebruikt worden als brandstof.  Omdat het vlakbij Amsterdam zomaar uit de grond kon worden gehaald, was het een goedkope brandstof. Maar de turfwinning had ook een nadeel: Door de moerasbodem op te graven, ontstonden er overal in Holland nieuwe meren. Langs de randen van die meren sloegen bij elke storm stukken land weg, zodat de meren steeds groter werden. 

Waar

Niet waar

Turf brandt beter dan hout

Er kwamen meer mensen die brandstof nodig hadden

Er kwamen meer mensen die werk nodig hadden.

Er waren moerassen in de buurt waar turf kon worden gewonnen

Er was niet voldoende bos om brandhout te kappen

Door turfwinning werd de kans op overstromingen...

1. Groter
2. Kleiner

Er ontstonden namelijk nieuwe ......

1. Dijken
2. Meren
3. Rivieren
4. Moerassen

Dit was een voordeel of nadeel van turfwinning

1. Voordeel
2. Nadeel

Nieuw land

Behalve brandstof was er in Amsterdam ook steeds meer voedsel nodig. Zo ontstond het plan om  een aantal meren en plassen in te polderen. Op het nieuwe land kon dan voedsel verbouwd worden. In 1607 begonnen werklieden met het droogmaken van het Beemstermeer. Onder leiding van Jan Leeghwater bouwden ze een hoge, stevige dijk rond het meer met daaromheen een vaart, de ringvaart. Daarna bouwden ze 43 windmolens die het meer langzaam leegpompten. Omdat het meer heel diep was, gebeurde dat met een molengang. 

Dat is een rijtje molens dat het water stap voor stap omhoog schept, de ringvaart in. Dit duurde vijf jaar. Toen het meer droog was, groeven ze sloten en bouwden ze wegen: de polder en de Beemster was geschikt gemaakt voor de landbouw. In de jaren daarna werden er nog meer meren ingepolderd: de Schermer, de Purmer en de Wormer.

Hoe liep de molengang?

In de Gouden Eeuw kochten Amsterdamse kooplieden hout in de landen rond de Oostzee.
Waarom werd dat niet als brandstof gebruikt, denk je?

Waarvoor werd dit hout wel gebruikt denken jullie?