Groei in de Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

Groei in de Gouden Eeuw

Dit thema is verdeeld over 3 onderdelen:

deel 1:

Van water naar land

deel 2:

Kunst en wetenschap

deel 3:

Bestuur van de Republiek

* inpoldering

* turfwinning

* Rembrandt van Rijn

* Spinoza

* Christiaan Huygens

* de 7 gewesten

* stadhouder 

* 1672 rampjaar

Wat weet je (nog)
over de vorige lessen?

De Republiek overstroomt

Vroeger heette Nederland 'De Republiek'.

Er waren veel overstromingen. De dijken die ze toen maakten om het zeewater tegen te houden  waren gemaakt van houten palen. Je kon wel begrijpen dat dat niet sterk genoeg was.

Niet alleen de zee spoelde water het land op, maar ook de meren in Nederland. Daardoor liepen de steden gevaar, vooral in de provincie Noord en Zuid-Holland. Want daar waren toen veel meren.

In de 17e eeuw ontdekten de Hollanders dat ze het water op een andere manier konden bestrijden, namelijk door inpoldering.

inpoldering betekent

1. je laat water op een stuk land stromen.
2. je maakt van een stuk water een stuk land.
3. je doet heel veel zand langs de waterkant.
4. je plant bomen

Er zijn 2 voordelen van inpoldering.
Welke?

1. de molens konden graan malen én de vaarroutes werden veiliger
2. er werd meer geld verdiend én er kwamen meer havens
3. kans op overstromingen werd kleiner én er kwam meer land voor de landbouw

Welk meer werd als allereerst drooggelegd (ingepolderd)?

1. Tjeukemeer
2. Schermermeer
3. IJsselmeer
4. Beemstermeer

Deze man steekt 'turf' uit de grond.

Wat is turf ? En waar werd het voor gebruikt?
Je mag het opzoeken.

Dus.....

Door de inpoldering kwam er meer land beschikbaar voor de landbouw. En de kans op overstromingen verminderde aanzienlijk.

Men ontdekte dat ze van veen uit moerasgrond  'turf' konden maken. 1 groot nadeel van deze turfwinning was dat er weer nieuwe meren ontstonden. En wanneer het dan stormde, sloegen stukken land langs de randen van de meren weg zodat die meren dan weer groter werden.

Kunst en wetenschap in de Gouden Eeuw!

deel 2

Zoek op:
Wie was Rembrandt van Rijn?

Welke beroemde schilder leefde ook in de Gouden Eeuw?

1. Jan Steen
2. Vincent Van Gogh
3. Karel Appel

En er was nóg een beroemde schilder in de deze tijd.......

1. Frans Nek
2. Frans Hals
3. Frans Knie
4. Frans Kin

Nog meer belangrijke mensen uit de Gouden Eeuw:

Christiaan Huygens

Spinoza

Wat is de bekendste uitvinding van Christiaan Huygens?

1. de telescoop
2. de stethoscoop
3. de slingerklok
4. de molen

Dit is zo'n slingerklok.

In de Gouden Eeuw ook vluchtelingen, net als tegenwoordig!

Inmiddels alweer 2 jaar geleden kwamen er in Nederland veel vluchtelingen vanuit Oekraïne omdat het in dat land onveilig was omdat er oorlog was en nog steeds is. 

In de Gouden Eeuw kwamen er ook veel vluchtelingen naar de Republiek. Dat was 1 van de redenen dat Amsterdam zo hard groeide. Vanuit Frankrijk en de Zuidelijke Nederlanden kwamen er veel protestanten naar de hoofdstad omdat ze niet veilig waren in hun eigen land/stad/dorp en weet je waarom niet? Omdat hun geloof verboden was daar!!! Erg hé!

Ook kwamen er joden uit Spanje en Portugal naar de Republiek om dezelfde reden wat de protestanten hadden......om hun geloof! 

Ze kwamen naar de Republiek omdat daar alle geloven toegestaan waren en nu nog steeds zijn gelukkig!

Veel van deze vluchtelingen waren rijke kooplieden.

Baruch de Spinoza

* zoon van joodse vluchtelingen

* filosoof (dacht veel na over het leven en de maatschappij)

* schreef boeken over het leven en de maatschappij

*had ongewone ideeën

Het bestuur van de Republiek

De Republiek bestond vroeger uit 7 gewesten.
7 aparte landjes....Nu noemen we dit provincies. Kun jij 1 of meer van deze 7 'gewesten' noemen? Zoek maar op......

Holland

Friesland

Overijssel

Stad en Lande

(Groningen)

Utrecht

Gelre

Zeeland

Elk gewest had z'n eigen regels

Elk gewest had z'n eigen wetten 

Elk gewest had z'n eigen bestuur

Elk gewest stuurde iemand naar de de Staten-Generaal in Den Haag om beslissingen te nemen en te overleggen met de anderen.

Werkten wel allemaal samen!

raadpensionaris

(belangrijkste bestuurder)

Wie is de baas?

Vorige week heb ik jullie al iets verteld over raadpensionaris en de stadhouder. Dit is best een ingewikkeld verhaal. Dus ik probeer het jullie nu duidelijk te maken hoe het zat......

De regering

De regering

Staten- Generaal

Stadhouder

raadpensionaris

baas van leger en vloot

belangrijkste bestuurder van gewest Holland en 

dus de belangrijkste man van de Republiek

De stadhouder was vooral de baas over

1. het leger en het volk
2. het leger en de vloot
3. het volk en de vloot
4. de vrouwen en kinderen

De belangrijkste man van het bestuur

De belangrijkste bestuurder van het gewest Holland was de raadpensionaris. En omdat Holland het machtigste gewest was, was deze raadpensionaris de belangrijkste man van de Republiek.

raadpensionaris en stadhouder moesten wel veel samenwerken

Maar toch kregen ze ruzie........

"Ik ben de stadhouder en ik wil oorlog!!!"

'Wij zijn de raadpensionaris en regenten en wij willen vrede!"

Dus veel ruzie tussen deze twee partijen!!

Stadhouder: "Ik wil graag een groot, sterk leger  om oorlog te voeren en om meer macht te krijgen, haha!"

Raadpensionaris en regenten: "Doe maar vrede want een groot leger is zo duur en bovendien gaat de oorlog ten koste van de handel. Er wordt zo veel minder geld verdiend!"

Nu nog een stukje over 'het RAMPJAAR'. In welk jaar was dat?

rampjaar

1672

De Republiek werd aangevallen door Engeland en Frankrijk

Johan de Witt kreeg overal de schuld van en werd vermoord door het volk

grote paniek

Willem lll werd benoemd tot stadhouder.

Nog even wat vragen herhalen, dan zijn jullie klaar voor de toets!!

Jan de Wit werd.....

1. vermoord
2. toegejuicht
3. hernoemd
4. verbannen

De vluchtelingen die naar de Republiek kwamen, kwamen uit

1. Frankrijk
2. Zuidelijke Nederlanden
3. Spanje
4. Portugal

Welke beroemde schilders werkten in de Gouden Eeuw?

Wat was de 1e polder die drooggelegd werd in de Gouden Eeuw?

Bekendste uitvinding van Christiaan Huygens

1. telescoop
2. slingeruurwerk
3. auto
4. fototoestel

het nadeel van turfwinning

1. er moesten bossen geruimd worden
2. huizen werden gesloopt
3. er ontstonden nieuwe meren

Welk gewest was het belangrijkst?

1. Friesland
2. Zeeland
3. Overijssel
4. Holland

Belangrijkste taken van een stadhouder

1. opperbevelhebber van het leger
2. opperbevelhebber van de vloot
3. opperbevelhebber van de werklui
4. opperbevelhebber van de kinderen

Door welke 2 landen werd de Republiek in 1672 aangevallen?

1. Frankrijk en Duitsland
2. Duitsland en Engeland
3. Frankrijk en Engeland
4. Spanje en Portugal

Volgende week de toets!!