Blok 2 Nederlandse landschappen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Programma

Vorige les

Blok 2 Typisch Nederlandse landschappen

Klokhuis ijstijd

Waar komen plaatsnamen met veen vandaan?

Aan de slag

Terugblik

Typisch Nederlands landschap?

Landschap

• Nederland: lagen zand, grind en klei.
• Vervoerd door rivieren naar ons land. (slib en sedimentatie)
• Wat was ook alweer een delta?

IJstijden in NL

• IJstijden hebben het landschap in NL veranderd.
• Landijs duwt aarde en gesteente naar hoge punten: Stuwwallen
• Ontstaan van heuvels in Nederland

Klokhuis: ijstijd

Wat voor invloed heeft de laatste ijstijd op het Nederlandse Landschap gehad?

Wat voor invloed heeft de laatste ijstijd op het Nederlandse Landschap gehad?

Video: Leg in eigen woorden uit hoe van turf veen wordt gemaakt

Leg in eigen woorden uit hoe van turf veen wordt gemaakt

Aan de slag

Lezen de stukjes tekst op blz. 32 - 38.

Maken: 1, 2, 4, 5, 7, 8 en 9.

Klaar? Maak de kruiswoordpuzzel verder af. (opdracht 20)

Waar vind je in Nederland vooral veenlandschappen?

1. Drenthe, Friesland en Groningen
2. Limburg en Noord-Brabant
3. Gelderland
4. Noord- en Zuid Holland

Wat is het verschil tussen hoog veen en laag veen?

Leg in eigen woorden uit hoe stuwallen zijn ontstaan

Welke soorten grond kom je in de Nederlandse bodem tegen?

1. Alleen klei
2. Zand en grind
3. Klein, zand en grind
4. Turf en veen

Hebben de rivieren invloed gehad op de vorming van ons land?

1. Ja
2. Nee

Les 2

 Typisch Nederlandse landschappen

Planning

Uitleg H.5 par. 7

zelfstandig werken:

-Opdrachten maken 1 t/m 3

Een spons van veen

• Na de ijstijden: warmer in NL.
• Gevolg 1: ijs smelt en land wordt zichtbaar. 
• Gevolg 2: zeespiegel steeg.
• Gevolg 3: rivieren treden buiten oevers: overstromingen

= Ideale omstandigheden voor ontstaan moerassen/ veengebieden.

Veen

-Ontstaan uit dode planten en dierenresten.

-Houdt water vast, net als spons.

-NL: 2 soorten venen: hoog en laagveen.

-Friesland, Groningen, Drenthe: Veen

Hoog en droog

1e mens in NL: woonachtig in Limburg op hogere zandgronden. 

-Reden: bescherming tegen hoog water.

-Rest van land onveilig; geen goede bescherming tegen zee en rivieren.

 Bewoners in laag-land

• Lage gebieden: overstromen. 
• Mensen bouwden huizen en boerderijen op heuvels = terpen
• Noord-Nederland kent vele terpen zoals het kaartje laat zien.

Terpen of Wierden

• Langs de kust in Groningen en Friesland bouwden boeren terpen.
• Reden: beschermen tegen hoog water en overstromingen.
• Gemaakt van: klei, mest, stenen en afval.
• Nog steeds terpen te zien in Noord-Nederland.

Waarom trokken de eerste mensen in Nederland naar Limburg?

1. Omdat het daar warmer was
2. Laagland was te onveilig
3. Omdat daar meer eten te vinden was.
4. Rivieren treden buiten hun oevers

Wat zijn terpen of wierden?

Aan de slag!

Pak je werk voor je!

H.5 par. 6  

Werken aan opdrachten 4 t/m 7

Typisch Nederlandse landschappen

Planning

Uitleg  H. 5 par. 6

zelfstandig werken:

-Opdrachten maken 

Waar denk je aan bij een veenlandschap?

Hoe komt het dat Nederland veel vochtige/natte gebieden kent in het noorden van ons land?

Wat stellen de rode stippen voor op deze kaart?

Sloten graven in veen

• Rond het jaar 1000: klimaat NL veranderd --> Warmer
• Gevolg korte termijn: Landbouw geeft grotere opbrengsten
• Gevolg langer termijn: bevolkingsgroei.

Oplossing: landbouwgronden en woongronden creëren uit veengebied. = Ontginning. (droogleggen van de gebieden)

Landbouw in veengebieden

• Boeren kregen stuk land in veengebied. Konden slootjes graven om het water af te voeren.
• Veen droogde daardoor op. ontstaan van langgerekte akkers.

• Ook windmolens werden ingezet om de veengebieden droog te leggen voor de landbouw

Dammen en droogmakerijen

Rivieren en zee controleren door aanleg van dammen. 

Gebeurde rond de rivier de Amstel: Amsterdam.

Ook in de rivier de Rotte: Rotterdam. Enzovoort. 

Droogmakerijen

16e en 17e eeuw ging men grote meren in Noord-Holland droog leggen voor landbouwgrond en voor huizen. 

-Aanleg ringdijken en kanalen. Met molens (en later met een gemaal) de meren leegpompen en water in ringvaart laten stromen. 

= Droogmakerij

Polders

Wat zijn het? En waarom is NL er zo beroemd mee geworden?

-Polder: stuk land dat is drooggelegd en die meters onder zeeniveau ligt. 

Molens en gemalen houden de polder droog.

Flevoland: grootste polder van NL

NAP

Nederland strijdt al jaren tegen het water.  Meten is weten, dus houden we bij hoe hoog de waterstanden zijn t.o.v. de zeespiegel.

Amsterdam bepaalde nulpunt. Andere metingen werden hiervan afgeleid.  Pijlschaal kan je het aflezen.

NAP = Normaal Amsterdams Peil

Waarom werden er in veengebieden sloten gegraven?

1. Om turf te steken
2. voor goederentransport per boot
3. Om drinkwater in op te slaan
4. Om water af te voeren en land droog te leggen

Leg het verband uit tussen de bevolkingsgroei na het jaar 1000 en het ontginnen van gebieden.

Waarvoor werden windmolens voor gebruikt in het westen van Nederland?

1. Om water uit de polders te pompen.
2. Om zout water zoet te maken.
3. Om drinkwater mee op te pompen.
4. Om water naar droge gebieden te brengen.

Omschrijf hoe een droogmakerij werkt.

Wat heb je geleerd van deze les?

Aan de slag!

Pak je werk voor je!

Werken aan opdrachten