Les 4: gewervelden

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Les 4: gewervelden

Wat gaan we leren?

• Je kunt de afdeling van gewervelden indelen in 5 groepen en van elke groep kun je een kenmerk opnoemen.

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Extra uitleg

-Opgave gewervelden

-Filmpje

Welke twee kenmerken worden gebruikt voor de indeling van het dierenrijk?

In de afbeelding zie je vier foto's van dieren.
Welke van de afgebeelde dieren zijn tweezijdig symmetrisch?

1. alleen dier 1 en 2
2. alleen dier 2 en 3
3. alleen dier 2 en 4
4. alleen dier 3 en 4

In de afbeelding zie je vier foto's van dieren.
Welke van de afgebeelde dieren zijn veelzijdig symmetrisch?

1. alleen dier 1 en 2
2. alleen dier 1 en 3
3. alleen dier 2 en 4
4. alleen dier 1 en 4

Een pantser is een voorbeeld van een inwendig skelet.

1. juist
2. onjuist

In de afbeelding zie je een inktvis en zeeschuim. Zeeschuim is een langwerpig wit schild.

Het langwerpige witte schild is het ......
skelet van de inktvis.

In een dierengids staat bij een foto de volgende beschrijving: 'De dieren zijn niet symmetrisch. Ze hebben een skelet van stevige hoornvezels tussen de cellen en ze leven vastzittend op de bodem van de zee.'

Welke dieren zijn op de foto in de dierengids te zien?

1. neteldieren
2. sponzen
3. stekelhuidigen
4. weekdieren

In de afbeelding zie je een zeeanemoon. Een zeeanemoon behoort tot de neteldieren.

Op grond van welke kenmerken behoort een zeeanemoon tot de neteldieren?

1. Het dier is niet symmetrisch en heeft een inwendig skelet.
2. Het dier is tweezijdig symmetrisch en heeft een inwendig skelet.
3. Het dier is tweezijdig symmetrisch en heeft geen skelet.
4. Het dier is veelzijdig symmetrisch en heeft geen skelet.

Veel neteldieren, zoals kwallen, maken gifstoffen. Een kwal kan daarmee zijn prooi verlammen of zich verdedigen tegen aanvallers. Ook sommige sponzen maken gifstoffen.
Sponzen zitten vast op de bodem van de zee. Leg uit dat sponzen daardoor vaker gifstoffen kunnen maken dan andere zeedieren.

Schelpdieren maken meestal geen gifstoffen als verdediging.

Leg uit waardoor kwallen wel vaak gifstoffen maken als verdediging, en schelpdieren niet.

Gewervelden

Ongeveer één op de vijftig diersoorten op aarde heeft een wervelkolom. Dit zijn de gewervelde dieren. Zelf ben je ook een gewervelde.

Wervelkolom

De dieren in de afdeling gewervelden hebben een inwendig skelet. De naam 'gewervelden' komt van het woord wervels af die onderdeel zijn van de wervelkolom die elke gewervelde heeft. 

Vijf kenmerken

De groepen gewervelden zijn verschillend door vijf kenmerken:

1.  Huid. Bij gewervelden kan de huid bedekt zijn met schubben, slijm, veren of haren.
2. Lichaamstemperatuur. Sommige dieren houden hun lichaamstemperatuur altijd even hoog (constant). Deze dieren noem je warmbloedig. Andere dieren hebben een wisselende lichaamstemperatuur. Hun temperatuur is gelijk aan die van de omgeving. Zij worden koudbloedig genoemd.
3. Ademhalingsorganen. Gewervelden kunnen ademhalen met kieuwen of met longen. Sommige gewervelden kunnen ook door de huid ademhalen.
4. Manier van voortplanten. Veel gewervelden leggen eieren. Er zijn eieren zonder schaal, eieren met een taaie, leerachtige schaal en eieren met een harde kalkschaal. Bij sommige gewervelden komen de jongen niet uit eieren, maar uit de moeder. Deze dieren noem je levendbarend.
5. Leefomgeving van de dieren. Gewervelden leven in het water, op het land of in de lucht. Sommige gewervelden kunnen op het land én in het water leven. Vrijwel alle soorten zoogdieren leven (voornamelijk) op het land. Maar er zijn ook zoogdieren die in het water leven.

De 5 groepen:

vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren.

Waarmee is de huid van gewervelden bedekt?

vissen
amfibieën
reptielen
vogels
zoogdieren

schubben met slijm

veren

slijm

haren

droge schubben

Wat zijn koudbloedige dieren?

Wat zijn warmbloedige dieren?

Bij een deel van de gewervelden dieren komen de jongen niet uit eieren, maar uit de moeder. Hoe noem je deze dieren?

Sommige gewervelden leggen eieren zonder schaal. Waar leggen deze dieren hun eieren: op het land of in het water? Leg je antwoord uit.

Welke groep gewervelden haalt nooit in zijn leven adem met longen?

1. amfibieën
2. reptielen
3. vissen
4. vogels

Sommige gewervelden halen adem met longen en andere met kieuwen.

Met welk orgaan halen dieren die in het water leven meestal adem: met kieuwen of met longen?

Bij warmbloedige dieren is de huid bedekt met haren of veren, bij koudbloedige dieren niet.

Leg dat uit.

Er zijn uitzonderingen. Een struisvogel bijvoorbeeld kan niet vliegen en leeft op het land en niet in de lucht. Een walvis is een zoogdier, maar grote delen van de huid zijn niet bedekt met haren. Een walvis heeft geen vacht, maar slechts enkele haren.
Welke uitzonderingen zie je bij de gewervelde dieren in afbeelding?

Lees de tekst ‘DNA vogelbekdier in kaart gebracht’.
Welke twee kenmerken van zoogdieren heeft een vogelbekdier?

Lees de tekst ‘DNA vogelbekdier in kaart gebracht’.
Welke twee kenmerken van reptielen heeft een vogelbekdier?

https:

https: