H3L53 - 2THF - Donderdag - 3.7 Grammatica zinsdelen - lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom 2THF : )

Planning van dit uur

• Stillezen
• Huiswerk bespreken: opdracht 1 van 3.7 Grammatica zinsdelen 
• Uitleg lijdend en bedrijvende vorm (LessonUp)
• Zelfstandig werken: maak opdracht 1 en 2 van het werkblad. Klaar? Werk verder aan opdracht 3 t/m 5 van het werkblad. 

Aan het einde van deze les

• weet je wat het verschil tussen de lijdende en bedrijvende vorm is. 

Nederlands

Aankomende toetsen en opdrachten:

• Elevator pitch (vanaf 7 maart) 
• Boektok (vrijdag 21 maart) 
• Repetitie hoofdstuk 3 (toetsweek begin april) 

Bas pakt zijn tas uit.

Wie is degene die iets doet - actief is - in deze zin?

1. Bas
2. zijn tas

Bas pakt zijn tas uit.

Wat is het onderwerp in deze zin?

1. Bas
2. zijn tas

De tas wordt door Bas uitgepakt.

Wie is degene die iets doet - actief is - in deze zin?

1. Bas
2. de tas

De tas wordt door Bas uitgepakt.

Wat is het onderwerp in deze zin?

1. Bas
2. De tas

Het onderwerp is dus niet altijd degene die iets doet in de zin

Het onderwerp in de zin verricht (doet) de handeling uit het werkwoordelijk gezegde

Het onderwerp in de zin ondergaat de handeling uit het werkwoordelijk gezegde (onderwerp doet zelf niks)

Actief/bedrijvend

Jara laat de hond uit.

Jara = onderwerp

De hond = lijdend voorwerp

Passief/lijdend

De hond wordt uitgelaten.

De hond = onderwerp

Actief/bedrijvend

Jara laat de hond uit.

Jara = onderwerp

De hond = lijdend voorwerp

Passief/lijdend

De hond wordt uitgelaten door Jara.

De hond = onderwerp

'door Jara' = door-bepaling / bijwoordelijke bepaling

Lijdende zin

• Worden of zijn + voltooid deelwoord
  
  
• Worden = onvoltooid / niet afgelopen
  De hond wordt door Jara uitgelaten
  
  
• Zijn = voltooid / afgelopen
  De hond is door Jara uitgelaten 

Samenvatting lijdende zin

1. Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling
2. Er staat een door-bepaling in of die kun je erbij bedenken
3. De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'De werking van de nieren wordt uitgelegd.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

                    o
De werking van de nieren | wordt | uitgelegd: lijdende zin

1. Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling
2. Er staat een door-bepaling in of die kun je erbij bedenken (door de docent) 
3. De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'Jan maakt de oefeningen.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

   o
Jan | maakt | de oefeningen: bedrijvende zin

1. Het onderwerp doet zelf iets
2. Er staat geen door-bepaling in en die kun je er niet bij bedenken
3. De zin bevat geen vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'De oefeningen worden gemaakt.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

             o
De oefeningen | worden | gemaakt: lijdende zin

1. Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling
2. Er staat een door-bepaling in of die kun je erbij bedenken (door de leerlingen) 
3. De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'Het boek is aan hem gegeven door zijn opa.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

       o                                                      
Het boek | is | aan hem | gegeven | door zijn opa : lijdende zin

1. Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling
2. Er staat een door-bepaling in of die kun je erbij bedenken (door zijn opa) 
3. De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'Ik geef hem een compliment.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

o
Ik | geef | hem | een compliment: bedrijvende zin

1. Het onderwerp doet zelf iets
2. Er staat geen door-bepaling in en die kun je er niet bij bedenken
3. De zin bevat geen vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

'Het compliment is in ontvangst genomen.'

1. Bedrijvende/actieve zin
2. Lijdende/passieve zin

       o                                                      
Het compliment | is | in ontvangst | genomen : lijdende zin

1. Het onderwerp doet zelf niets, maar ondergaat de handeling
2. Er staat een door-bepaling in of die kun je erbij bedenken (door de ontvanger) 
3. De zin bevat een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn + voltooid deelwoord 

Wat moet je kunnen op de repetitie?

• Herkennen wat een lijdende en bedrijvende vorm is
• Kunnen vertellen wat de lijdende en bedrijvende vorm is 
• Een lijdende zin in de bedrijvende vorm zetten. En andersom.