Les 4 Psychiatrie Schizofrenie

• maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 2

Les 2 Psychiatrie

Schizofrenie

Schizofreniespectrumstoornis

(SSS) Aanduiding aan stoornissen waarin steeds verschillende symptomen meer en minder op de voorgrond staan. 

Schizofrenie komt meestal in de jong-volwassenheid voor het eerst naar voren. 

Doormaken van psychotische periodes, afgewisseld met meer rustige periodes. 

Niet iedereen die een psychose doormaakt heeft schizofrenie. 

Niet iedereen heeft dezelfde symptomen of ervaart dezelfde problemen. 

Bij schizofrenie staan de negatieve symptomen meer op de voorgrond.

Wat weet je op dit moment al over schizofrenie?

Misvatting

Het woord schizofrenie komt uit het Grieks en betekent 'gespleten geest'. 

Mensen met schizofrenie hebben echter geen meerdere persoonlijkheden. 

De ziekte wordt verward met een andere aandoening, namelijk: 

de meervoudige persoonlijkheidsstoornis (MPS).

Lesinhoud

• Negatieve symptomen bij schizofrenie
  
• Oorzaken schizofrenie en psychose
  
• Behandeling
  
• Leven met schizofrenie

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun/ken je:

• Uitleggen wat schizofrenie is
  
• Het verschil tussen schizofrenie en psychose
  
• Behandelaanpak bij schizofrenie

Negatieve symptomen bij schizofrenie

Negatieve symptomen zijn gedragingen en belevingen die bij de cliënt ontbreken:

• Initiatiefverlies 
  
• Verminderende sociale contacten
  
• Afvlakking van het gevoelsleven
  
• Vlakke non-verbale uitdrukking
  
• Afnemende zorg voor persoonlijke hygiëne 
  
• Verstoord dag-nachtritme.
  

Verschil psychose en schizofrenie

Iemand met schizofrenie is gevoelig voor psychosen. 

Andersom is het niet zo dat iemand die psychotisch is, ook automatisch schizofreen is. 

Bij schizofrenie staan de psychische functies van het waarnemen, denken, voelen en expressie centraal. 

• Vaak is er sprake van wanen en hallucinaties. 
  
• Opvallend zijn de denkstoornissen. 
  

Cliënten hebben vaak bizarre ideeën, bijvoorbeeld: dat een zweetbandje om het hoofd de gedachten bij elkaar houdt. 

Bij schizofrenie zijn de negatieve symptomen vaak als eerste zichtbaar. 

Om te kunnen spreken van schizofrenie moet het verminderd functioneren langer dan zes maanden duren. 

Meestal sprake van blijvende schade in het functioneren door de negatieve symptomen.

Oorzaken schizofrenie en psychose

Bij het tot uiting komen van schizofrenie spelen meerdere factoren een rol, 

Erfelijke factoren

Omgevingsfactoren

Bij jongeren met een genetische aanleg voor schizofrenie kan de eerste psychose bijvoorbeeld ontstaan als ze gaan experimenteren met hallucinogene middelen zoals cannabis. 

Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat de transmitterstof dopamine een rol speelt.

Aan een psychose kunnen diverse oorzaken de oorzaak zijn:

• Somatische aandoening zijn (bijvoorbeeld een hormonale aandoening)
  
• Middelengebruik
  
• Soms is de oorzaak onbekend.
  

Wat doet het zien van
dit filmpje met je?

Behandeling

Iemand met een psychotische stoornis heeft vrijwel altijd medicatie nodig. 

Medicatie weigering als gevolg van wanen en hallucinaties.

De stemmen die hij hoort en de beelden die hij ziet dwingen hem daartoe. 

Voor de buitenwereld zijn de beelden niet waarneembaar en de stemmen niet hoorbaar. 

Als de situatie verergert, kan iemand een gevaar voor zichzelf of voor zijn omgeving worden. 

Soms is het dan nodig om iemand tegen zijn wil op te nemen in een psychiatrisch ziekenhuis op een gesloten afdeling.

Behandeling op langere termijn

Wanneer iemand weer uit de psychose is:

• Cliënt 
  
• Omgeving
  
• Psychiater
  
• Verpleging 
  
• Verzorging 
  

Kijken naar de mogelijke oorzaken en aanleidingen. 

Er wordt vervolgens een plan voor de toekomst. 

De mate waarin iemand schizofrenie heeft kan verschillen. 

Soms kan het zo zijn dat de persoon permanent in een psychiatrisch ziekenhuis verblijft.

leven met schizofrenie

Doormaken van een psychotische periode heeft veel gevolgen voor het leven van de cliënt. 

• Omgeving
  
• Ouders 
  
• Vrienden
  

Daarnaast is studeren soms niet meer mogelijk en nemen de kansen op werk af. 

• Controleverlies
  
• Cognitief functioneren
  
• Emotionele afvlakking
  
• Toekomstbeeld
  
• Uitsluiting
  

Controleverlies

Het horen van stemmen en het beleven van wanen kan voor de cliënt beangstigend zijn. 

• Geen controle over het denken 
  
• Door de stemmen moet hij opdrachten uitvoeren die hij niet kan negeren. 
  

• De stemmen kunnen niet aan- of uitgezet worden. 
  
• Controle over zijn handelen verliezen. 
  

Psychose doormaken = geen afgewogen beslissingen kunnen nemen.

Dingen doen die hem of zijn omgeving schade toebrengen.

Cognitief functioneren

Iedereen kan een psychose doormaken. 

• Geen rechtstreeks verband met intelligentie. 
  

Door een psychose worden activiteiten als:

• Rekenen
  
• Plannen 
  
• Herinneren 
  

steeds vermoeiender. 

Mensen met schizofrenie ondervinden in de loop van de jaren steeds meer moeite met het vinden van woorden en ook het denken wordt steeds trager.

Emotionele afvlakking

Mensen met schizofrenie geven vaak aan dat ze emoties niet meer zo beleven als voorheen. 

Voelen zich leeg en dat ervaart de cliënt als een groot verlies. 

Vlakker worden in emotie wordt versterkt door het gebruik van medicatie. 

Naast dat emoties vlak worden nemen:

Vaardigheid in het uiten van gevoelen en herkennen bij anderen af.

Heb jij na het lezen van deze kenmerken het idee dat een van jouw cliënten deze punten aanstipt?

Toekomstbeeld

Besef krijgen van het hebben van schizofrenie: 

kan tot gevoelens van somberheid en depressie lijden. 

Soms kunnen deze gevoelens zo zwaar worden dat de cliënt suïcidale gedachten krijgt. 

Van groot belang is dat de cliënt hier met mensen over kan spreken. 

Behandeling en preventie van depressie zijn een essentieel onderdeel van de behandeling van een psychotische stoornis.

Uitsluiting

Voor de omgeving is het soms moeilijk om iemand met een psychotische stoornis te begrijpen. 

• Leven volgens een strakke structuur
  
• Conflicten
  
• Beperkt sociale omgeving
  

Isolement en daaruit volgende eenzaamheid is voor de hulpverlener dus ook een belangrijk punt van aandacht. 

Huiswerk

Denk aan de boomdigitaal opdrachten + het spel!

volgende week: persoonlijkheidsstoornissen