kader 2 H2 Lezen: Hoofdzaken en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1

Ostu

Leesvaardigheid

Hoofd- en bijzaken

Lesdoel

Je kunt na deze les(sen) de hoofdzaken en bijzaken van een tekst herkennen.

Bekijk de afbeelding van de mindmap.

Wat is het onderwerp van de mindmap?

In het midden staat wat ...

1. belangrijk is
2. minder belangrijk is

Hoe verder je naar links of rechts gaat ... het wordt.

1. belangrijker
2. minder belangrijk

Wat staat er op de drie hoofdlijnen in de mindmap?

Welke verzamelnaam voor de buitensporten snowboarden, schaatsen en skiën ontbreekt in de mindmap?

1. koude sporten
2. wintersport

Hoofdzaken en bijzaken

De belangrijkste informatie in een tekst noem je de hoofdzaken. 

Wat niet zo belangrijk is, zijn de bijzaken.

Als je de hoofdzaken van een tekst wilt vinden:

-   lees je de inleiding en het slot. 

-   lees ook de eerste en laatste zin van elke alinea, want hierin staat meestal de         belangrijkste informatie. 

In de rest van de alinea vind je vaak een uitleg of een voorbeeld.

De lay-out (= opmaak) van een tekst helpt je vaak ook de hoofdzaken te vinden. 

In studieboeken staan bijvoorbeeld de hoofdzaken vetgedrukt of staat de uitleg in een andere kleur.

Lees de tekst: De teek (opdracht 1

blz. 39)

Geef aan of de onderstreepte zin 'a' een hoofdzaak of een bijzaak is:

1. hoofdzaak
2. bijzaak

Geef aan of de onderstreepte zin 'b' een hoofdzaak of een bijzaak is:

1. hoofdzaak
2. bijzaak

Geef aan of de onderstreepte zin 'c' een hoofdzaak of een bijzaak is:

1. hoofdzaak
2. bijzaak

Geef aan of de onderstreepte zin 'd' een hoofdzaak of een bijzaak is:

1. hoofdzaak
2. bijzaak

In alinea 3 staat de Latijnse naam van de bacterie. Is dat een hoofdzaak of een bijzaak?

1. hoofdzaak
2. bijzaak

De zinnen in alinea 4 zijn:

'Mensen die voor hun werk veel buiten in het groen zijn, lopen risico op tekenbeten. Ook kinderen die buiten spelen en mensen die bijvoorbeeld picknicken of wandelen in het bos, kunnen tekenbeten krijgen.'

1. hoofdzaken
2. bijzaken

Het zijn bijzaken,
want het zijn voorbeelden van gastheren waar teken naar op zoek gaan.

1. dat klopt
2. dat klopt niet

Waarom lopen mensen die voor hun werk veel in het groen zijn risico op tekenbeten?

De laatste zin van de tekst is een waarschuwing. In welke alinea staat waarom je een teek zo snel mogelijk moet weghalen?

1. alinea 1
2. alinea 2
3. alinea 3
4. alinea 4

Lees de tekst: Skater

(opdracht 4 blz. 42)

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. Stichting STAD
2. skater Pepijn
3. jongeren in Haarlem
4. skatecultuur

Hoe heb je het onderwerp gevonden?

1. Door de titel te lezen
2. Door van elke alinea de eerste regel te lezen.
3. Door de de inleiding te lezen
4. Door het slot te lezen

Wat betekenen deze woorden uit de tekst? 

Verbind de woorden met de juiste betekenis

manier waarop skaters leven

series wedstrijden om kampioenschap

door beroepsmensen gebruikt

levensstijl, manier van leven

bezighouden met

plekken

locaties (4)

te storten op (3)

lifestyle (3)

competities (2)

professioneel (2)

skatecultuur (1)

Wat is de hoofdzaak van alinea 2?

1. Pepijn ging skaten door zijn vader
2. professionele boarden zijn beter
3. Er bestaan skate competities
4. Pepijn is een goede skater

Noem een bijzaak uit alinea 2:

Alinea 3 begint met het belangrijkste. Daarna vind je …

1. een uitleg
2. voorbeelden
3. een uitleg en voorbeelden

Wat is een passend tussenkopje voor alinea 4?

1. Zaanenpark en 't Landje
2. skateplekken
3. het is vaak nat in Nederland
4. overdekte skatebanen

Voor welke skateplek heeft Pepijn voorkeur? Leg uit waarom:

Wat is de hoofdzaak van alinea 5?

1. Skaten is een dure hobby.
2. Per jaar verbruikt Pepijn meer dan vier boards.
3. een board kost tussen de 50 en 80 euro.
4. Pepijn besteed 600 euro per jaar aan skaten

Wat is de hoofdzaak van alinea 6?

1. Met skaten val je vaak
2. Door skaten breek je je voeten
3. Pepijn is een brokkkenpiloot
4. Skaten is geen ongevaarlijke sport

Waarom gaat Pepijn op zondag weleens in de Ripperda-garage skaten?

1. omdat het dan weekend is en Pepijn de hele dag de tijd heeft
2. Omdat er op zondag niet veel auto’s in de garage staan, en dan is er ruimte om te skaten.
3. op zondag werkt de politie niet en het is verboden daar te skaten

Als het goed is kun je nu hoofd- en bijzaken herkennen in een tekst.

Opdracht

Pak je stencils erbij en maak de opdrachten die we nog niet gemaakt hebben.