4.6 Territorium V1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Thema 4: Gedrag

In dit hoofdstuk:

4.1 - Prikkels en gedrag

4.2 - Leren

4.3 - Lichaamstaal

4.4 - Samen leven

4.6 - Territorium

4.4 - Samen leven

Wat is een reden voor dieren om in een groep te leven?

Hoe heet een dier dat de baas is?

1. Dominant
2. Onderdanig

Een dominant dier...(kies het beste antwoord)

1. Staat altijd onderaan de rangorde
2. Staat altijd bovenaan de rangorde
3. Staat altijd boven een onderdanig dier
4. Valt buiten de rangorde

Een kat die blaast naar een andere kat, en zich dan begint te likken, vertoont...

1. Alleen dreiggedrag
2. Alleen overspronggedrag
3. Eerst overspronggedrag en dan dreiggedrag
4. Eerst dreiggedrag en dan overspronggedrag

Een paringsdans is een voorbeeld van...

1. Dreiggedrag
2. Overspronggedrag
3. Baltsgedrag
4. Omgericht gedrag

Doelen van de paragraaf:

Je kan uitleggen wat een territorium is

Je weet waar een dier een territorium voor nodig heeft

Je weet welke soorten territorium er zijn

Je kan uitleggen wat territoriumgedrag is 

Je weet welk gedrag je op de grens van een territorium kan zien

Waarvoor dient een territorium?

Territorium -> eigen gebied van een dier of groep dieren

Voorbeeld: merels

Gebruiken territorium om te nesten en jongen groot te brengen

Bij het vinden van een territorium zingt het mannetje vanaf hoge plek

Waarschuwing voor andere mannetjes om weg te blijven

Vrouwtjes worden op deze manier gelokt

Waarvoor dient een territorium?

Grenzen bepaald: niet meer vechten -> meer tijd voor opvoeden jongen

Na geboorte van de jongen: ouders zoeken voedsel in territorium, mannetje verdedigt vooral het territorium tegen indringers

In de winter zoeken ze op andere plaatsen naar voer, hiervoor moeten ze soms het territorium van andere merels in

Waarvoor dient een territorium?

Sommige dieren (scholeksters) hebben twee territoria:

Nestterritorium
& Voedselterritorium 

De territoria zitten soms aan elkaar vast (‘hokkers’) of bij elkaar vandaan (‘wippers’)

‘Wippers’: een van de ouders blijft bij jongen, ander haalt voedsel uit het voedselterritorium

‘Hokkers’: ouders kunnen makkelijk met hun jongen het voedselterritorium in

Territoriumgedrag

Gedrag om je eigen territorium te verdedigen

- Stekelbaarsmannetje: Reageren op de rode buikjes van soortgenoten was territoriumgedrag

Territoriumgedrag voorbeelden 

Merel zingt als er in het lichaam bepaalde hormonen worden gemaakt, dat gebeurt in het voorjaar -> inwendige prikkel

Roodborstje laat agressief gedrag zien bij het zien van een soortgenoot (rood buikje) of zelfs al bij iets anders met dezelfde kleur

Territoriumgedrag

Dreigen - bepalen wie de sterkste is zonder te vechten -> grommende honden, blazende katten

Overspronggedrag - Gedrag dat niet past in het moment: Als kan niet weet of hij moet aanvallen of vluchten, gaat hij zichzelf wassen

Omgericht gedrag - Aggressief gedrag gericht op iets anders

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Als een dier binnen zijn eige territorium wordt aangevallen, zal hij...

1. Vechten
2. Vluchten

Een docent slaat hard op tafel als hij boos is op een leerling

1. Dreiggedrag
2. Omgericht gedrag
3. Overspronggedrag
4. Agressief gedrag

Een nestterritorium en een voedselterritorium zitten altijd aan elkaar vast

1. Waar
2. Niet waar
3. Dat verschilt per soort

Aan het werk

Maken: 

• 4.6 - Opdracht 1 tot en met 13

Klaar? - ook 14, 15 en 16 maken