H3 Grammatica zins + formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesdoelen

• Ik weet wat een beknopte bijzin is. 
• Ik kan de functie van een beknopte bijzin bepalen.
• Ik kan de verschillende soorten beknopte bijzinnen herkennen. 
• Ik kan een beknopte bijzin controleren op juistheid. 
• Ik kan een onjuiste beknopte bijzin verbeteren. 

H3 Grammatica zinsdelen

Een normale bijzin heeft een eigen OND en PV.

Een beknopte bijzin is een verkorte versie van een bijzin.

Beknopte bijzinnen

Een bijzin zonder onderwerp en persoonsvorm heet een beknopte bijzin.

Likkend aan hun ijsjes, slenterden de meisjes door de winkelstraat.

Beknopte bijzinnen

In plaats van de persoonsvorm bevat de beknopte bijzin een voltooid deelwoord, een onvoltooid deelwoord of te + infinitief.

Voltooid deelwoord

Uitgeput door zijn slaapgebrek, viel Fred tijdens de les Nederlands in slaap.

Onvoltooid deelwoord

Denkend aan morgen word ik toch wel zenuwachtig.

te + infinitief

Hij belde mij om te bedanken voor het cadeau.

Voorbeelden gewone en beknopte bijzin

a Stefano is bang verkeerd begrepen te worden.

b Stefano is bang dat hij verkeerd begrepen wordt.

a Hevig blozend keek hij haar aan.

b Terwijl hij hevig bloosde, keek hij haar aan.

Theorie - deel 2

• Onderwerp en persoonsvorm ontbreken in een beknopte bijzin.
•  Het onderwerp is ‘verzwegen’ --> verzwegen onderwerp kun je afleiden uit de hoofdzin (het is daar het ow, lv of mv).

 Dromend over zijn toekomst (bekn. bz.) viel hij in slaap. 

Verzwegen onderwerp = hij 

Theorie - deel 3 - herkennen beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm kan de beknopte bijzin bevatten:

• een voltooid deelwoord:
  

 Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

• een onvoltooid deelwoord: 

 Naar huis fietsend bedacht Mark zich, keerde om en reed terug.

•  ‘te + infinitief’: 

 Na zijn kast te hebben leeggehaald vond Tim de shirts die hij zocht.

Vanmiddag zei de loodgieter dat hij alle kranen had vervangen.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Loerend op haar prooi sloop de oude leeuwin over de savanne.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Heeft Robin je uitgelegd hoe je snel een fietsband kunt plakken?

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

De lerares waarschuwde haar leerlingen op tijd aanwezig te zijn.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Na drie verloren finales eindelijk kampioen geworden, bedankte de basketballer zijn ouders en staf.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Foutieve beknopte bijwoordelijke bijzinnen

• Het onderwerp van de beknopte bijzin is niet hetzelfde als het onderwerp van de hoofdzin.

Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan.

In roomboter gebraden eet hij het vlees met smaak op.

Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

Na drie uur overlegd te hebben, zagen de Philipsmedewerkers af van de staking.

1. Goed
2. Fout

Kijkend uit het raam, vielen de dakpannen naar beneden.

1. Goed
2. Fout

Hoe verbeter je deze foutieve beknopte bijwoordelijke bijzinnen?

Beknopte bijzin in een gewone bijzin veranderen (met onderwerp, persoonsvorm (en voegwoord)).

Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan -> 

Toen hij naar de overkant liep, reed de auto hem bijna aan. 

Hoe verbeter je deze foutieve beknopte bijwoordelijke bijzinnen?

Verander de hoofdzin en vul het verzwegen onderwerp in. 

Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan.

Lopend naar de overkant werd hij bijna aangereden door een auto. 

Verbeter de onderstaande foutief beknopte bijzin:
In kennelijke staat van dronkenschap verkerend, vond de agent hem in de goot.

Hoe verbeter je deze foutief beknopte bijzin?
Na een uur gewacht te hebben arriveerde de bus.

Verbeter deze zin:
Vrolijk dansend, werden de aardappels geschild.

Aan de slag!

H3 Grammatica zinsdelen en H3 Formuleren

Online methode

Tot einde van de les

10 minuten alleen, dan samen

Klaar? Lezen in leesboek.