Woordvolgorde in hoofdzin

• NT2
• Hoger onderwijs

Zet de woorden van deze simpele zin in de juiste volgorde

eet

ik

een wafel

Ik eet een wafel

bevat dus drie elementen.

Welk deel van de zin kan ik nooit weglaten?

1. ik
2. een wafel
3. eet

maak een correcte zin door 1 van de 3 delen weg te laten

Ik kan alle delen weglaten,

behalve:

het persoonsvorm werkwoord.

Wat is een persoonsvorm van een werkwoord?

Wat is een persoonsvorm (PV)?

een werkwoord dat niet in de infinitief (eten) staat

Wat is een persoonsvorm (PV)?

een werkwoord dat niet in de infinitief (eten) staat

een werkwoord dat overeenkomt met het onderwerp

Wat is een persoonsvorm (PV)?

een werkwoord dat overeenkomt met het onderwerp

de vorm (meervoud enkelvoud) van de persoon (onderwerp) aanneemt

Wat gebeurt er als 'ik' door 'wij' vervangen wordt in de zin
"Ik eet een wafel"?

De persoonsvorm

is het hart van de zin

is essentieel om van een zin te spreken

past zich aan het onderwerp aan.

Wat is het vervoegd werkwoord in:

"Jan speelt altijd met knikkers."

1. Jan
2. speelt
3. altijd
4. met knikkers

Wat is het vervoegd werkwoord in:

"Jan heeft hem geld gegeven."

1. Jan
2. heeft
3. geld
4. gegeven

Wat is het vervoegd werkwoord in:

"Vroeger ben ik dikwijls blijven slapen."

1. ben
2. blijven
3. slapen
4. dikwijls

Vervoegd werkwoord?

"Zouden wij kunnen gaan vissen?"

1. zouden
2. kunnen
3. gaan
4. vissen

Persoonvorm

het vervoegde werkwoord

het werkwoord wat overeenkomt met het onderwerp

kan er altijd maar één (1) zijn

Ik eet een wafel

gewone affirmatieve (bevestigende) zin

heeft één persoonsvorm/vervoegd werkwoord

heeft een specifieke WOORDVOLGORDE

Ik eet een wafel

gewone affirmatieve (bevestigende) zin

heeft één persoonsvorm/vervoegd werkwoord

heeft een specifieke WOORDVOLGORDE

= HOOFDZIN

Ik eet een wafel

de HOOFDZIN heeft een duidelijke volgorde:

SUBJECT - VERBUM - RESTUM

ONDERWERP - PV - REST

Ik eet een wafel

de HOOFDZIN heeft een duidelijke volgorde:

SUBJECT - VERBUM - RESTUM

ONDERWERP - PV - REST

onderwerp en pv staan naast elkaar!

Straks eet ik een wafel.

Straks eet ik een wafel.

als het onderwerp niet vooraan staat, INVERSIE

maar onderwerp en pv staan nog steeds naast elkaar

Ik eet een wafel en de kinderen snoepen van een ijsje.

twee hoofdzinnen kun je samenplakken met 'EN'

er zijn dus 2 pv's of vervoegde werkwoorden

Ik eet een wafel en de kinderen snoepen van een ijsje.

twee hoofdzinnen kun je samenplakken met 'EN'

er zijn dus 2 pv's of vervoegde werkwoorden

beide hoofdzinnen hebben de normale volgorde

Wat is de pv van de 2e hoofdzin?
"Ik eet een wafel en de kinderen snoepen van een ijsje."

en, maar, of, dus, want

verbinden twee HOOFDZINNEN

dwz. zinnen met normale woordvolgorde

Ik eet een wafel en Sofie eet een ijsje.

Ik eet een wafel en Sofie eet een ijsje.

onderwerp en pv: normale volgorde

Ik eet een wafel of ik bestel frieten.

Ik eet een wafel of ik bestel frieten.

Ik bestelde een wafel, maar ik lust dat niet.

Ik hou niet van wafels, dus ik bestelde frieten

Ik bestelde een wafel, maar Sofie lust dat niet.

woordvolgorde blijft behouden, tenzij ik INVERSIE toepas

INVERSIE: onderwerp staat niet op de eerste plaats

Ik bestelde frieten, want ik hou niet van wafels.

Let op voor inversie!

Ik bestelde een wafel, maar Sofie lust dat niet.

woordvolgorde blijft behouden, tenzij ik INVERSIE toepas

INVERSIE: onderwerp staat niet op de eerste plaats

Ik bestelde een wafel, maar dat lust Sofie niet.

woordvolgorde blijft behouden, tenzij ik INVERSIE toepas

INVERSIE: onderwerp staat niet op de eerste plaats

en, maar, of, dus, want

verbinden twee HOOFDZINNEN

dwz. zinnen met normale woordvolgorde

tenzij er INVERSIE is. 

Sven koopt een vis en ...

1. Mark een biefstuk koopt
2. Mark koopt een biefstuk
3. een biefstuk Mark koopt
4. koopt Mark een biefstuk

Ik kies pistache-ijs, want...

1. daarvan ik hou
2. ik daarvan hou
3. ik hou daarvan

Hans kiest vanille en ...

1. Grietje neemt aardbei
2. Grietje aardbei neemt
3. neemt Grietje aardbei
4. aardbei Grietje neemt

Ik ben blij, want gisteren...

1. ik heb gewonnen
2. gewonnen ik heb
3. heb ik gewonnen

Ik bestelde een wafel, maar Sofie lust dat niet.

woordvolgorde blijft behouden, tenzij ik INVERSIE toepas

INVERSIE: onderwerp staat niet op de eerste plaats

Ik bestelde een wafel, maar dat lust Sofie niet.

woordvolgorde blijft behouden, tenzij ik INVERSIE toepas

INVERSIE: onderwerp staat niet op de eerste plaats

Els wil de rekening betalen, maar...
ze/te laat/zijn

Els wil de rekening betalen, maar weeral...
ze/te laat/zijn

inversie

Als een hoofdzin niet met het onderwerp begint, komt subject achter verbum.

inversie

Ik ga naar huis.

Morgen ga ik naar huis

en, maar, of, dus, want

verbinden twee HOOFDZINNEN

dwz. zinnen met normale woordvolgorde

verbindt 2 hoofdzinnen

andere verbindingswoorden

omdat

en

maar

dat

toen

als

terwijl

want

wanneer

of

NEVENSCHIKKING

juxtapositie

2 hoofdzinnen aan elkaar geplakt

SUBJECT - VERBUM - RESTIA

ONDERWERP - WERKWOORD - REST