4.3 Keizerlijke Karel - BUI

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

4.3 Keizerlijke Karel

Waar denk je aan bij het woord 'Bourgondisch'?

Leerdoelen van deze week:

• Je kunt uitleggen hoe de Bourgondische tijd overgegaan is in de Habsburgse Nederlanden.
• Je kunt uitleggen hoe de centralisatie verliep en wie daardoor macht moest inleveren
• Je kunt de rol van de inquisitie bij de vervolging van protestanten uitleggen.

Filips de Goede

(kleinzoon van...)

Hoe centraliseerde hij de macht?

• Stadhouders (plaatsvervangers)
• richt statenvergadering op
• Staten-Generaal (1464)
• Bede (vorige week niet genoemd)
• Hoofdstad Brussel en bestuurstaal Frans
• Macht gaat ten koste van adel en steden!

Maria van Bourgondië (kleindochter van...)

Moet deel van de macht weer inleveren

• Nederlandse gewesten niet gelukkig met de centralisatie
• opstanden
• Groot Privilege
• 1477 huwelijk met Maximiliaan I van Oostenrijk (Habsburg)
• Habsburgse Nederlanden

Groot Privilege (1477) 

• Hertogin zonder toestemming van de Staten niet trouwen, oorlog verklaren of belasting heffen.
  
• Ambten alleen voor ingezetenen eigen gewest
• Staten mogen vergaderen wanneer en waar ze zelf willen 
• Officiële brieven in het Nederlands (niet Frans)

Karel V (kleinzoon van...)

• Erft op 6-jarige leeftijd een wereldrijk
• breidt dat rijk tussen 1506 en 1555 nog verder uit
• gaat verder met centralisatie
• Was streng katholiek
• probeerde opstandig en protestants Noord-Nederland onder controle te krijgen

Hoe houd je zo'n groot rijk bijeen?

Ondertussen: reformatie

• De kritiek op de katholieke kerk neemt vanaf 1500 toe
  
• Oorzaak: de kerk hield zich niet aan de Bijbel, terwijl de Bijbel de basis is voor het geloof
• Kritiek kwam van Erasmus, Luther en Calvijn
• Door boekdrukkunst worden hun ideeën snel verspreid

Hoe Karel V te werk ging

1. Stelt Collaterale Raden in (adviesraden om centralisatie te bevorderen)
2. Vaardigt Bloedpakkaten (wetten tegen ketterij) uit
3. Stelt Inquisitie (kerkelijke rechtbank) in
4. Sluit Godsdienstvrede van Augsburg (1555)

De Collaterale Raden (1531)

Geven advies aan de koning en landvoogd(es).

1. De Geheime Raad: binnenlandse wetgeving.

2. De Raad van State: adviseert over buitenlandse zaken en oorlog.

3. De Raad van Financiën: adviseert over geld en belastingen.

Ging ten koste van de macht van de adel!

Vrede van Ausburg, 1555

'Cuius regio, eius religio'. 

Wiens land, diens Godsdienst.

Plaatselijke vorsten mochten Godsdienst bepalen.

Karel V wilde dat iedereen Rooms-Katholiek was.

Dus niet goed voor het centralisatieproces!

Hierna is Karel V moegestreden en treed af.

4.4: Zijn zoon Filips II

Karel V wilde dat er in de Nederlanden overal dezelfde regels kwamen. Hoe noemen we dat?

1. Centralisatie
2. Decentralisatie
3. Regeneratie
4. Besturen vanuit één centrale plek

Hoe beperkte Karel de macht van de adel?

1. de instelling van de collaterale raden
2. de instelling van stadsrechten
3. de instelling van de Staten Generaal
4. de instelling van de gewestelijke staten

Wat zijn de drie Collaterale Raden

Waarom moet iedereen in het rijk van Karel V katholiek zijn?

1. Karel V was zelf streng katholiek
2. Karel V vond Luther en Calvijn leugenaars
3. Karel V wilde graag de Paus steunen
4. Eén geloof in het rijk zorgde voor eenheid

Leg uit wat de Bloedplakkaten zijn

Welke drie groepen in de Nederlanden waren niet tevreden over Karel V?

1. de adel, de geestelijken en de boeren
2. de adel, de boeren en de arbeiders
3. de adel, de stedelingen en de protestanten
4. de stedelingen, de protestanten en de boeren

Leg uit waarom de Vrede van Ausburg negatief was voor Karel V

Huiswerk

Lees 4.2.3

Neem de opdrachten 6a t/m 6c door (antwoorden heb je al)

Lees 4.3.1 en 4.3.3

Maak 1a t/m 4

Klaar? Lever je werk in en start met nakijken van je huiswerk van vorige week.