§1.2 Gesteente verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§1.2 Gesteente verandert

Planning

- Herhaling §1.1

- Leerdoelen §1.2

- Uitleg

- Huiswerk

Leerdoelen

- Je weet wat het verschil is tussen mechanische en chemische verwering en hoe die verwering verloopt.

- Je begrijpt waarom het klimaat invloed heeft op de aard en snelheid van verweringsprocessen.

- Je kunt aan de hand van een tekening uitleggen hoe grotten ontstaan.

Jong gebergte

Oud gebergte

Welk gesteente hoort bij welke omschrijving?

Dit gesteente wordt diep in de aarde gevormd

Dit gesteente wordt vaak bij of onder water gevormd

Dit gesteente wordt gevormd als lava of magma afkoelt

Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Sedimentgesteente

Verwering

Hoe is verwering hier terug te zien?

Betekenis verwering

"Het verbrokkelen of uit elkaar vallen van gesteente onder invloed van het weer en de werking van planten."

Chemische verwering

Mechanische verwering

Mechanische verwering

Bij mechanische verwering valt gesteente uit elkaar in kleinere stukken zonder dat de samenstelling van het gesteente verandert.

Dit type verwering kan op drie manieren gebeuren:

1. In het gesteente zitten scheuren en spleten. Na een regenbui komt het water in de spleten, als het in de nacht dan vriest zal dit water bevriezen. Water dat bevriest zet zich uit. Hierdoor worden de scheuren en spleten steeds groter. Met als gevolg dat er een stuk steen op den duur af zal breken.

2. Gesteente kan afbrokkelen overdag doordat een steen te warm wordt en in de nacht weer afkoelt. Dit proces (uitzetten en krimpen) zorgt ervoor dat de steen in stukken breekt.

3. Plantenwortels groeien tussen de spleten. Zodra die dikker en steviger worden breekt er gesteente af.

1

Komt veel voor in koude gebieden, waar er in de nacht een extreem koud kan worden.

Een ander woord voor dit type verwering is vorstverwering. 

2

Dit type verwering speelt zich veel af in warme gebieden, zoals de woestijn. Overdag is het daar erg warm en in de nacht kan het relatief veel afkoelen.

3

Kan overal plaatsvinden waar plantenwortels aanwezig zijn.

Chemische verwering

Bij chemische verwering verandert het gesteente van samenstelling. Dit gebeurt wanneer zuurstof en vocht reageren met het gesteente. Een goed voorbeeld is het roesten van ijzer (oxidatie) en zure regen waardoor (kalk)gesteente als het ware oplost.

Het klimaat heeft invloed op de mate van chemische verwering. In gebieden waar het veel regent  vindt er meer chemische verwering plaats dan gebieden waar het minder regent. 

Kalksteen grotten

Hoe ontstaan deze grotten (kalksteen)?

Dit komt door chemische verwering. Via scheuren en spleten in het gesteente sijpelt het regenwater door het kalksteen naar beneden. Door plantenwortels wordt dit water zuurder. Het zure water lost het kalksteen op waarbij grotten ontstaan. In dit soort grotten zie je ook vaak stalagmieten en stalactieten.

Opdracht

Huiswerk

Maak de opdrachten van §1.2 in je werkboek.