H4.7 & 4.8 flexles

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Leg alvast klaar:

• je etui
  
• je leerwerkboek
  
• schrift/papiertje/pen

Planning

Blok 1: uitleg ontleden

Blok 2: uitleg soorten werkwoorden

Persoonsvorm vinden

1. persoonsvorm is een vorm van een werkwoord
2. kan in enkelvoud of meervoud staan

Je vindt de persoonsvorm door de tijd van de zin te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. 

Wat is de pv?

Een Japanse boot is onlangs voor de kust gezonken.

Voor elk vak geven docenten leerlingen huiswerk op.

Brugklassers zijn stressgevoelig in toetsweken.

Zinsdeelstrepen zetten

1. Zinsdeel bestaat uit één woord of een paar woorden die bij elkaar horen.
2. Elk zinsdeel  heeft één functie: wg, o, lv. Persoonsvorm is een zinsdeel dat hoort bij het wg of ng.

Doe de zinsdeelproef: probeer steeds een woord of woordgroep voor de pv te zetten. Als dat zo is, is het een zinsdeel. 

Waar moeten de strepen?

Een Japanse boot is onlangs voor de kust gezonken.

Voor elk vak geven docenten leerlingen huiswerk op.

Brugklassers zijn stressgevoelig in toetsweken.

WG of NG

NG: koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven) met een aanvullend zinsdeel waarin een bn of zn staat. Onderwerp IS iets. Bij ng nooit een lv.

WG: alle werkwoorden in de zin. Denk aan aan het/te +infinitief en splitsbaar werkwoord (H 2.7). Onderwerp DOET iets.

Leer het stappenplan van p.152 uit je hoofd.

Wat is het gezegde?

Een Japanse boot | is | onlangs | voor de kust | gezonken.

Voor elk vak | geven | docenten | leerlingen | huiswerk | op.

Brugklassers|  zijn | stressgevoelig | in toetsweken.

Onderwerp

Onderwerp is de hoofdrolspeler in de zin. Begint nooit met een voorzetsel.

Manier 1: onderwerpsproef

pv veranderen van enkelvoud naar meervoud of andersom

zinsdeel dat mee moet veranderen, is het onderwerp

Manier 2: vraag stellen

Wie/wat  + gezegde? Antwoord hierop is het onderwerp.

Wat is het onderwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs| voor de kust | gezonken.         wg

Voor elk vak | geven | docenten | leerlingen | huiswerk | op.     wg

Brugklassers|  zijn | stressgevoelig | in toetsweken.      ng

Lijdend voorwerp

• Belangrijke rol naast het onderwerp. Begint nooit met een voorzetsel.
• Komt voor in zinnen met werkwoorden waar je iets of iemand voor kunt zetten: iets stemmen, iemand feliciteren.
• Nooit bij een naamwoordelijk gezegde.

Vinden door de volgende vraag te stellen:

Wie/wat + wg + o? Antwoord is het lijdend voorwerp.

Wat is het lijdend voorwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs| voor de kust | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geven | docenten | leerlingen | huiswerk | op.     wg

                                                    o

Brugklassers|  zijn | stressgevoelig | in toetsweken.      ng

              o

Meewerkend voorwerp

• Begint met aan of voor en je kunt het weglaten
• Begint niet met aan of voor, maar je kunt het er wel bijdenken
• Zit bijna nooit in een zin met een naamwoordelijk gezegde
• Aan/voor wie/wat + gezegde + onderwerp (+lv) ? => mv

Joris geeft een snoepje aan Ingrid.

Joris geeft Ingrid een snoepje.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Een Japanse boot | is | onlangs| voor de kust | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geven | docenten | leerlingen | huiswerk | op.     wg

                                                    o                                               lv

Brugklassers|  zijn | stressgevoelig | in toetsweken.      ng

               o

Bijwoordelijke bepaling (bwb) p. 51

Heb je wg of ng, o, lv, mv gevonden? 

De zinsdelen die overblijven en extra informatie geven zijn bijwoordelijke bepalingen. 

De bwb geeft antwoord op: 

Wanneer, waar, waarmee, waardoor/waarom, hoeveel (keer) waarheen, hoe + wg + o (+ lv + mv)?

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

Een Japanse boot | is | onlangs| voor de kust | gezonken.         wg

                  o

Voor elk vak | geven | docenten | leerlingen | huiswerk | op.     wg

                                                    o                        mv               lv

Brugklassers|  zijn | stressgevoelig | in toetsweken.      ng

               o

Woordsoorten

Zie schema op pagina 152.

Zelfstandig werkwoord (zww)

• heeft een duidelijke betekenis: je kunt het doen 
• kan in zijn eentje het werkwoordelijk gezegde zijn
• één zww in een wg

Ik fiets naar school.                                            wg = fiets

Wij zingen onder de douche.                         wg = zingen

Hij lacht heel veel.                                               wg = lacht

Koppelwerkwoord (kww)

• heeft geen duidelijke betekenis
• belangrijkste kww: zijn, worden, blijven
• één kww in een ng

Hij is dokter in het ziekenhuis.                  ng: is dokter in het zkhs

Hij werd vorig jaar profvoetballer.           ng: werd profvoetballer

Ook in de regen blijven zij vrolijk.             ng: blijven vrolijk

Hulpwerkwoord (hww)

• kan niet in zijn eentje een wg of ng zijn
• komt voor bij wg EN ng
• bij meer werkwoorden in het gezegde is pv = hww

Ik zal naar school fietsen.                wg= zal (hww) fietsen (zww)

Hij is kampioen geworden               ng = is kampioen geworden

                                                                       is (hww) geworden (kww)

Lastige gevallen

De jongen heeft altijd al wat geld willen bijverdienen.

                       pv = hww                                bijverdienen duidelijk = zww

                                                    willen = hww

De jongen blijft lachen.            wg: onderwerp doet iets

                      pv = hww            lachen  = zww

Lastige gevallen

Remy wil vakkenvuller blijven 

                                                      zolang hij bij zijn ouders blijft wonen.

• wil vakkenvuller blijven => ng (onderwerp is iets)

pv = hww              kww = blijven (worden/ zijn) 

• blijft wonen => wg (onderwerp doet iets)

pv = hww                 zww = wonen (duidelijke betekenis)         

Benoem elk woord

Ik ga over drie jaar misschien reizen in Europa met mijn beste vriendin.

Antwoord

Ik (psv) | ga (hww) | over (vz)  | drie (bhtw) | jaar (zn) | 

misschien (bw)  | reizen (zww) |  in (vz) | Europa  (zn)| 

met (vz) |  mijn (bzv | beste (bn) |vriendin (zn).

Afsluiting

Tot later!!