Herh. H.4 en H.5 NN5 LEZEN 4GT

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

NN5 H. 4   4GT

NN5 H.5 4GT

DOEL

- Je kunt beoordelen of de informatie in een tekst betrouwbaar is

Betrouwbaarheid van teksten

Wat doe je als je een tekst kritisch leest?

1. Je bekijkt de tekst en leest de eerste alinea
2. Je leest de eerste en de laatste zin van de alinea's
3. Je leest de tekst van het begin tot aan het eind goed door
4. Je leest de tekst en beoordeelt of de informatie juist en betrouwbaar is

Lees (en beluister) de tekst

Dit artikel komt uit de serie 'NRC checkt'. Leg in je eigen woorden uit wat NRC in deze serie doet.

Wie berichtte dat het in de VS te koud zou zijn voor ijsberen?

Wat is de conclusie van NRC?

Betrouwbaarheid van teksten

Informatie in teksten is niet altijd betrouwbaar.

Daarom moet je een tekst kritisch lezen.

Als je wilt controleren of een tekst betrouwbaar is, let je op

de bron,  de schrijver, het doel van de tekst.

De bron van een tekst

Een bron moet bij voorkeur actueel zijn en dus niet te lang geleden zijn verschenen.

Dat kun je aan de bronvermelding zien.

Een bron die zo volledig mogelijk informatie geeft, is betrouwbaarder dan een bron die dat niet doet. Dat geldt ook voor een bron die informatie juist en controleerbaar aanbiedt.

De schrijver van een tekst

Een schrijver is deskundig als hij zich uitgebreid in het onderwerp heeft verdiept of een ruime persoonlijke ervaring heeft met het onderwerp.

Het doel van een tekst

Een tekst is objectief en onpartijdig als die alleen maar

informatie geeft.

Een tekst is subjectief en partijdig als die ergens van wil overtuigen of ergens reclame voor maakt. Als een tekst bedoelt is om jou te overtuigen of tot handelen aan te zetten (aansporen iets te doen), moet je dus extra goed opletten.

Reclameteksten zijn meestal niet erg betrouwbaar,

omdat ze als doel hebben de lezer aan te sporen iets te kopen

Ook roddelbladen nemen het soms niet zo nauw met de waarheid. 

Schoolboeken en de meeste nieuwsberichten zijn wel betrouwbaar, omdat ze als doel hebben de lezer informatie te geven.

Onderwerp van een tekst

• Beschrijft in één woord of in enkele woorden waarover een tekst gaat.
  

Hoofdgedachte van de tekst

• Wat zegt de schrijver over het onderwerp?
  
• Bekijk de titel.
• Lees de eerste alinea.
• Lees de kernzinnen van de alinea's.
• Lees het slot.
  

Schrijfdoelen

Een schrijver van een tekst heeft altijd een bepaalde bedoeling met zijn tekst.

Schrijfdoelen

• Informeren;
• Instructie geven;
• Overtuigen;
• Activeren;
• Amuseren (vermaken);
• Gevoelens oproepen.
  

Tekstsoort

Vaak kun je het doel van een tekst ontdekken door te herkennen wat voor tekstsoort het is.

Bijvoorbeeld: nieuwsbericht, recept, recensie.

Tekstdoel

De schrijver wil..

Voorbeeld tekstsoort

Informeren

Instrueren

Activeren

Overtuigen

Amuseren

dat je iets te weten komt

dat je weet hoe je iets moet doen

je overhalen om iets te doen

dat je zijn mening overneemt

je vermaken

krantenbericht, verslag sportwedstrijd

recept, gebruiksaanwijzing

reclametekst, uitnodiging

bespreking van een film

verhaal, leesboek, strip

Leesstrategieën

1. Globaal.
2. Intensief.
3. Zoekend.
   

Leesstrategieën

Globaal lezen:

• Kijk naar de titel, tussenkopjes, plaatjes en de bron van de tekst.
• Daarna lees je de inleiding, kernzinnen van alinea's en het slot.
  

Leesstrategieën

Intensief lezen:

• Je leest de hele tekst.
  
• Je let op details.
• Probeer te begrijpen wat er in de tekst staat.
  

Leesstrategieën

Zoekend lezen:

• Zoek naar trefwoorden.
• Zoek gericht naar informatie in de tekst.
  

Functie van een afbeelding

• Trekken van aandacht.
• Voegt nieuwe informatie toe.
• Nodig om de tekst beter te begrijpe.
  

Indeling van een tekst

Titel
Inleiding
MIddenstuk - kern van de tekst
Slot

Functies van de inleiding

Inleiding

• Onderwerp van de tekst introduceren.
• Aandacht trekken
  

Functies van het slot

Let op: hoofdgedachte van de tekst staat vaak in het slot.

• Conclusie geven.
• Samenvatting geven van de tekst.
• Advies geven.
• Waarschuwing geven.
• Oproep doen
  

Signaalwoorden

Verwijswoorden

Verbanden tussen woorden en zinnen kunnen ook aangegeven worden met verwijswoorden.

• Hij, ze, hem, haar, het, deze, die, dat, dit, wat.
  

Van welke soort woorden maakt een schrijver gebruik om aan te kondigen dat er een tekstverband komt?

1. stopwoorden
2. signaalwoorden
3. verkeerswoorden
4. kernwoorden

Naar school neem ik meerdere dingen mee, zoals: schoolpas, pennen en schriften.

Zoals is het signaalwoord voor ...

1. Opsomming
2. Voorbeeld

Eerst ga ik straks naar huis.

Eerst is het signaalwoord voor ...

1. Mening
2. Voorbeeld
3. Opsomming
4. Tijdsvolgorde (chronologie)

Toen ik op school kwam, bleek het eerste lesuur uit te vallen.

Toen is het signaalwoord voor ....

1. Mening
2. Tijdsvolgorde (chronologie)
3. Opsomming
4. Voorbeeld

Ook het tweede lesuur had ik best kunnen missen.

Ook is een signaalwoord voor een .....

1. Opsomming
2. Mening
3. Voorbeeld
4. Tijdsvolgorde (chronologie)

Ik vind, volgens mij en mijns inziens zijn signaalwoorden voor een ....

1. Voorbeeld
2. Conclusie
3. Mening
4. Opsomming

Denk aan, zo en zoals zijn signaalwoorden voor een.......

1. Opsomming
2. Voorbeeld
3. Conclusie
4. Tegenstelling

Aan welk signaalwoord kun je een opsomming herkennen?

Heb je vragen? 

Blijf er niet mee zitten en stel ze op tijd. Je weet hoe je me kan bereiken.