h1 stoffen en deeltjes

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom 4e klassers, ik wens jullie een gezellig en succesvol jaar.

We beginnen met een quiz om er weer in te komen!

4 Tl stoffen en deeltjes

wat weet je nog? 

welk van de volgende stoffen is een zuivere stof?

1. bronwater
2. melk
3. suiker
4. kraanwater

welk van de volgende uitspraken over ontleedbare stoffen is niet waar

1. bestaat uit twee of meer atoomsoorten
2. H2O is ontleedbaar
3. ontleedbare stof is een verbinding
4. een andere naam is element

welk van de volgende stoffen is geen atomaire stof

1. ijzer
2. waterstof
3. goud
4. helium

hoeveel atoomsoorten zijn er ongeveer?

1. iets meer dan 110
2. miljoenen
3. 100
4. twee duizend

Helaas, deze atoomsoorten en metaal/niet-metaal moet je uit het hoofd leren!

deze molecuulformules uit het hoofd leren!

Alle stoffen uit de Brenda regel zijn niet onleedbaar en tweeatomig:

Brenda (Br_{2= Broom}) Houdt (H_2=Waterstof) Naakt (N_2=Stikstof) Feesten (F_{2= Fluor}) In (I_2=Jood) Ons (O_2=Zuurstof) Clubhuis (Cl_2=Chloor) 

deze molecuulformules uit het hoofd leren!

Mengsel bestaat uit meerdere soorten moleculen, een zuivere stof uit 1 soort. Alleen zuivere stoffen die uit 2 of meer atoomsoorten bestaan zijn ontleedbaar!

Fasen waarin stoffen kunnen voorkomen: het deeltjesmodel

• Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de moleculen gaan bewegen.
• dan hebben ze steeds meer ruimte nodig
• Voor alle overgangen naar rechts is steeds warmte nodig
• bij alle overgangen naar links komt steeds warmte vrij
• fase aanduidingen van stoffen;
   - g (gasvormig)
   - l (vloeibaar)  en aq (opgelost in water)
  - s (vast) 
  

programma les 3 en 4

• Vragen hw?
• uitleg par 2 en 3 via lesson up
• zelf nakijken
• bespeken moeilijke opgaves
• 2e lesuur: uitleg par 4 
• hw zie som en planner
  

periodiek systeem der elementen bedacht door mendeljev

• elementen ingedeeld op basis van atoommassa en eigenschappen
• horizontaal= periode (geeft aantal elektronen ringen/wolken aan)
• vertikaal = groep (gemeenschappelijke kenmerken) b.v  groep 1 alkalimetalen = erg reactief, groep 17 =halogenen/zoutvormers en groep 18 = edelgassen
• van de genoemde stoffen in par 2 moet je de eigenschappen kennen

werkwijze klas 4 zelfstandig doornemen!

• periode 1 Hst 1 t/m 4 veel herhaling (maar 1.4 t/m 1.7 wel veel nieuwe stof)
            periode 2 Hst 5 t/m 7 hst 5 en 6   veel nieuwe stof (H7 =herh)
           periode 3 Hst 8,9 en praktisch tentamen  vooral hst  9  nieuwe lesstof
• in de les : uitleg theorie, bespreken moeilijkste opgaves, zelf werken en elkaar helpen, af en toe practicum, leren hoe je moet leren/lezen
• thuis:, rest van hw maken, zelf goed nakijken , verbeteren en alvast noteren welke opgaves je in de les besproken wilt hebben. Het leerwerk goed bijhouden. Eventueel samenvattingen maken. (wil ik wel voor je nalezen en tips geven)
• Binas+ uitwerkingen komen in SOM te staan, 
• maak gebruik van de vaardigheden die in je boek vanaf blz 216 staan
  
  

www.ptable.com

Metalen

Met uitzondering van kwik !

eigenschappen niet metalen in vaste toestand

• dof
• breekbaar
• slechte geleiders warmte en elektriciteit
  

let op ongeveer de helft van de niet metalen is vast bij kamertemperatuur, de andere helft gasvormig. Uitzondering is Broom, die is vloeibaar.

atoommodel

• elektronen(-) lading; in wolk om de kern heen
• kern: bepaalt de massa en bestaat uit
  - protonen (+) lading (is het atoomnummer)
  - neutronen (geen lading) en nodig om de protonen bij elkaar te houden
• gelijk geladen deeltjes stoten elkaar af
• normaal atoom heeft evenveel + als - lading
• massa van 1 proton of 1 neutron noem je de atomaire massa-eenheid, 1 u= 1,7x 10^-27kg

• ontleedbare stoffen: ionaire verbindingen/zouten
• een atoom kan door chemische reacties 1 of meer elektronen verliezen of opnemen (altijd uit de buitenste schil/ring), dan ontstaan er ionen.
• een positief ion heeft in totaal een + lading en dus elektronen afgestaan.
• een negatief ion heeft in totaal een - lading en dus elektronen opgenomen.
  
• in een ionaire verbinding is de totale lading altijd nul. Dat komt omdat de negatieve ionen worden aangetrokken door de  positieve ionen en ze daardoor elektronen gaan delen. 
• een ionaire verbinding is daardoor heel erg sterk. Deze stoffen hebben hoge smeltpunten.
• de lading van de metaalionen geef je in de naam aan met een romeins cijfer. Bijv. IjzerIIoxide, het ijzer ion heeft lading Fe ²⁺, of IjzerIIIoxide dan heeft het ijzer ion  lading Fe ³⁺
• zoek de tabel voor de zouten nu op in binas !
   

 

ontleedbare stoffen: ionaire verbindingen/zouten

• een atoom kan door chemische reacties 1 of meer elektronen verliezen of opnemen (alleen in de buitenste schil/ring) dan ontstaan er ionen.
  
• positief ion heeft in totaal een + lading en dus elektronen afgestaan. 
• negatief ion heeft in totaal een - lading en dus elektronen opgenomen.
• in een ionaire verbinding is totale lading altijd nul. De atomen gaan de elektronen  delen. 
• een ionaire verbinding is daardoor heel erg sterk. Deze stoffen hebben hoge smeltpunten.
• de lading van de metaalionen geef je in de naam aan met een romeins cijfer. Bijv. IjzerIIoxide, het ijzer ion heeft lading Fe 2+, of IjzerIIIoxide dan heeft het ijzer ion lading Fe 3+
• zoek de tabel voor de zouten nu op in binas !

 

leer de namen van de enkelvoudige ionen uit je hoofd!

Let op:  van alle negatieve enkelvoudige ionen eindigt de naam steeds op ....ide

Dus chloride, oxide, fluoride enz.

programma les 5 en 6

• vragen hw? 
• uitleg par 5 en eerste deel par 6 via slides t/m 30
• bespreken moeilijke opgaves/nakijken
• 2e lesuur practicum magnesium met zoutzuur
• hw leren  tabellen tot nu toe en maken 61 t/m 68, 71 t/m 77 en 81 t/m 84
• nog niet aangemeld  lesson up? Na schooltijd bij mij!
  

een plaatje van natriumoxide Na₂O 

samengestelde ionen 

• Samengesteld ion bestaat uit meerdere atoomsoorten aan elkaar vast. En is dus ontstaan vanuit een verbinding. 
• De lading geeft in dit geval aan hoeveel elektonen het samengestelde ion in totaal te veel of te weinig heeft.
• Het amoniumion NH_4⁺ is het enige positief geladen samengesteld ion.
• De formule van een zout noem je niet een molecuulformule maar een verhoudingsformule 

 opstellen verhoudingsformule van een zout

1. noteer de naam vh zout                                                         bv natriumoxide
2. symbolen ionen tussen haakjes en positief ion
   voorop                                                                                              dus    (Na⁺)(O^2-)
3. totale lading gelijk maken met behulp van indexen               (Na⁺)₂(O^2-)  
4. als je haakjes weg kunt werken doe dat:                                       Na₂O 
   
5. p.s.  bij samengestelde ionen kun je niet altijd alle haakjes wegwerken !

moleculaire stoffen

• bevatten nooit metaalatomen (anders zou het een ionaire binding/zout zijn)!
• de naam begint met hoeveel atomen van de eerste soort, gevolgd door het aantal atomen van de tweede soort enz.
• veel stoffen hebben een triviale naam, zie binas (zoek op)

wat is de naam van de stof met de formule

Na​2​​​​​CO​3(s)​​

1. natriumkoolstofoxide
2. glucose
3. natriumwaterstofcarbonaat
4. soda

wat is de naam van de stof met de formule

NH​3(g)​​

1. ammoniak
2. glucose
3. stikstofwaterstof
4. alcohol

wat is de naam van de stof met de formule

NaCl(s)

1. natriumchloride
2. glucose
3. keukenzout
4. alcohol

wat is de juiste formule voor de stof koolstofdioxide

1. C(s)​​​
2. CO​2(g)​​
3. C​2​​O​(g)​​​​​
4. CO​(g)​​

wat voor soort mengsel krijg je als je water met bruine suiker goed mengt?

1. een emulsie
2. een suspensie
3. een oplossing
4. een extract

Welke van onderstaande mengsels is een emulsie

1. Zeewater
2. Mayonaise
3. jus d'orange
4. Koffie

Als een oplossing geen kleur heeft, dan heet dit:

1. Doorzichtig
2. Kleurloos
3. Helder
4. Troebel

molecuulmassa berekenen:

1. omdat massa's van atomen zo klein zijn werken we met de atomaire massa eenheid 1 u= 1,7x 10^-27 kg
2. noteer de molecuulformule en bereken daarna de totale massa door alle afzonderlijke massa's bij elkaar op te tellen.
3. Vergeet niet om achter het gevonden getal de eenheid u te zetten.
4. Als het gaat over de relatieve molecuulmassa mag je u weglaten.
5. bij ionaire verbindingen of ionen  kun je op precies dezelfde manier de massa berekenen, immers de massa van elektronen is verwaarloosbaar.

massapercentage van een element in een verbinding berekenen

• zoals bij elke berekening  van een percentage gebruik je de standaard formule:                                                                            %
  
  
• In dit geval is het deel altijd het element waarvan je wilt weten hoeveel er in het geheel (= de verbinding) zit. 
• Als je wilt mag je ook gebruik maken van een verhoudingstabel. Laat wel altijd zien wat je doet.
  

percentage=​geheel​​(deel)​​⋅100

chemisch rekenen

1. machten van 10: 10³=10*10*10= 1000 en
   1000= 10^-3= 1/1000=0,001
2. je moet weten wat de si eenheden zijn, en ermee kunnen rekenen (zie binas en achter in je boek)
3. significante cijfers: gaat over meetonzekerheid. Voorloop nullen tellen niet mee en het getal met het minste aantal significante cijfers bepaalt de significantie (bij het afronden)

programma 20 sept

• vragen hw?
• toetsing hw via quiz
• uitleg par 2.1 en 2 
• nakijken/verder werken 
• bespreken moeilijke opgaves 
• uitleg par 3 
• hw leren par 2.3 en 4 en maken 44,48t/m 52, 57 t/m 60
  

Welk van de volgende uitspraken over een mengsel is/zijn waar?

1. Een mengsel bestaat uit een soort molecuul
2. Een mengsel bestaat uit twee of meer soorten moleculen
3. Een mengsel heeft een kookpunt
4. Een mengsel heeft een kooktraject

De scheidingsmethode extraheren berust op het verschil in:

1. Kookpunt
2. Deeltjesgrootte
3. Oplosbaarheid
4. Aanhechtingsvermogen

Dit / deze deeltje(s) zit(ten) in de kern van een atoom.

1. protonen, neutronen
2. elektronen, neutronen
3. protonen en elektronen
4. ionen

Wat is de formule van alcohol?

1. C​6​​H​2​​O
2. C​6​​HO​2​​
3. CH​6​​O​2​​
4. C​2​​H​6​​O

Wat is de formule van waterdamp?

1. H​2​​O(l)
2. H​2​​(l)
3. H​2​​O(g)
4. H​2​​(g)

Het atoomnummer is het aantal...

1. protonen van een atoom
2. neutronen van een atoom
3. elektronen van een atoom
4. protonen en elektronen van een atoom

Hoe heet de binding tussen de deeltjes in een zout?

1. zoutbinding
2. vanderwaalsbinding
3. atoombinding
4. ionbinding

programma 

1. welke vragen moeten we bespreken?(na so)
2. oefen so met binas (uit elkaar zitten en op so blad en in je schrift maken)
3. aanvang uitleg hst 2
4. afmaken hst 1 test jezelf en aanvang opgaves hst 2 selectie wordt doorgegeven in les.

geef aan of het om een zout/ionaire stof of een moleculaire stof gaat en geef de naam.

1.   
2.  
3.  
4.  
5. 
   

oplossingen:

1. zout, magnesiumhydroxide
2. moleculair, ammoniak
3. moleculair, zwaveltrioxide
4. zout, mangaanoxide(eigenlijk zelfs mangaanIIoxide)
5. moleculair, siliciumtetrachloride

Mg(OH)​2​​

MnO​2​​

NH​3​​

SO​3​​

SiCl​4​​